სანივთო სამართალი Flashcards
ნივთების დაყოფის სახეები
res mancipii და res nec mancipi
res mancipi
მიწები , ამმიწებზე დასახლებული მონები , მიზის დასამუშავებლად განკუთვნილი პირუტყვები და ასევე შენობები და ის ქონების გასხვისების რთულ წესს მოიცავდა
res nec mancipi
ყველა დანარცენი ნივთი , საოჯახო , სოფლის სამეურნეო პროდუქტები , ფული …, ეს ნივთები შეიძლება უბრალოდ გადაცემის გზით ანუ გასხვისებულიყო
ნივთების დაყოფა
res extra commercium - ნივთები , რომლებიც ამოღებულია სამოქალაქო ბრუნვიდან
res in commercium - ნივთები , რომლების არ არის ამოღებული სამოქალაქო ბრუნვიდან
ნივთი შეიძლება , ასევე ყველას საკუთრება ყოფილიყო მაგ( ჰაერი , მდინარე)
ასევე სახელმწიფოს კუთვნილება ( მაგ. ციხესიმაგრე , საპყრობილეები )
რელიგიური დანიშნულების ნივთების ( ეკლესია , სალოცავი )
ნივთის სახეები
მარტივი ნივთები - ნივთები , რომლებიც სხვა შემადგენელი ნაწილისგან არ შედგებოდა ( ქვა, მორი)
რთლული ნივთები , ნივთები , რომლებიც შდგებოდა სხვადასხვა ნაწილისგან ( მაგ. შენობა )
ერთობლივი ნივთები - ნივთთა ერთობლიობა , ( ჯოგი )
dominium quiritium
საკუთრების უფლება თავდაპირველად მხოლოდ ძირძველ რომაელებს , ანუ კვირიტებს გააჩნდათ .საკუთრების ობიექტი იყო ყოველი მოძრავი ნივთი და მხოლოდ იტალიის მიწები. საკუთრება ნივთზე სრულ ძალაუფლებას ნიშნავდა : მისგან მოგების მირება , სხვისთვის გადაცემა …
პრეტორული = ბონიტარული საკუთრება
თუ პირი მანციპაციის წესის გვერდის ავლიტ შეიძენდა ნres mancipiს ნივთს , ის მესაკუტრედ მაინც გამყიდველი რჩებოდა.პრერტორი კი მიუთითებდა , რომ ნივთი შემძენის კონებაში უნდა შსულიყო. თუ გამყიდველი ცივილური სამართლის საფუძველზე მოითხოვდა ნივთის უკან დაბრუნებას , პრეტორი იცავდა შემძენს და გამყიდველს შესაგებლს აძლევდა. ასეთ შმთხვევაში ნივთი პირს უბრუნდებუდა თუ მას ეს ნივთი გაყიდული არ ჰქონდა. მესამე პირთან მიმართებაში კი პრეტორი განსაკუთრებულ სარჩელს აძლევდა
პროვინციული საკუთრება
რომაელთა მიერ დაპყრობილი მიწები, რომის სახელმწიფო საკუთრებადაა მიჩნეული.რომაელები ამ მიწებიდან სარგებელს იღებდნენ და განიხილებოდნენ პირებად , რომლებსაც მხოლოდ მფლობელობის უფლლება ჰქონდათ , მაგრამ რეალურად საკუტრების უფლებას უდრიდა
პერეგნირების საკუთრება
პერეგნირებს ძირძველი რომაელების მსგავსი საკუთრების უფლება არ გააჩნდათ , მაგრამ კომერციის განვიტარებასთან ერთად საჭირო გახდა მათი საკუტრების ცალკე სახედ გამოყოფის
მესაკუტრის უფლებამოსილებები
ius utendi - ნივთით სარგებლობის უფლება
ius fruebdi - ნივთისგან სასარგებლო შემოსავლის მირების უფლება
ius abutendi - განკარგვის უფლება
ius posidendi - ნივთის ფლობის უფლება
მესაკუთრეს როგორც უნდოდა ისე მოქეცეოდა თავის ნივთს
მფლობელობის ელემენტები
corpus possessionis - ფაქტობრივი ფლობა
animus possessionis - ნება მფლობელიბისა
მფლობელობის სახეები
კანონიერი - მფლობელი , ვისაც ნივთზე მფლობელობის უფლება გააჩნია, ანუ მესაკუთრე
არაკანონიერი - ნივთს ფაქტობრივად ფლობს , ეს შეიძლება იყოს კეთისინდისიერი - რომელმაც არ იცის და არ შეიძლება იცოდეს , რომ არა აქვს ნივთზე მფლობელობის უფლება ( მოპარული თუ შეიძინა) კრთისსინდიდიერს შეუძლია ხანდაზმულობით ნივთზე საკუთრების უფლება მოიპოვოს
არაკეთისინდისიერი - რომელმაც იცის , რომ ნივთი მისი არ არის , მაგრამ როგორც საკუთარს ისე ექცევა
ინტერდიქტები
მფლობელი დაცვა ხდება ამით
საკუთრების შეძენა
თვდაპირველი და ნაწარმოები გზა
თვდაპირველი
როდესაც ადრინდელი მესაკუთრე არ არსებობდა , ანდა რომაული სამართლით ასეთი მესაკუთრე მესაკუთრედ არ ითვლებოდა. ocupacio - არავის კუთვნილი ქონება , უპატრონიო ქონების ხელში ჩაგდება. დაკარგულად ძვირადღირებული ნივთი არ ითვლებოდა
ნაწარმოები
საკუტრება ადრე არსებული მესაკუთრისგან შეიძინებოდა . გარიიგებით საკუტრების უფლების შესაძენად ნივთის გადაცემა აუცილებელი იყო tradicioთი. ასევე საკუთრების უფლების შძნა მემკვიდრეობით
ხანდაზმულობით
შემდავებელი თუ არ გამოჩდებოდა გარკვეული დროის განმავლობაში. ნივთის მუდმივი ჭერა , კეთილსინდისიერი ფლობა , მოპარული არ უნდა ყოფილიყო . მფლობელობის კანონიერი საფუძველი უნდა ყოფილიყო .
საკუტრების უფლების შეწყვეტა
თუ ნივთი განადგურდებოდა ფიზიკურად , თუ მესაკუთრე უარს განაცხადებსდა საკუთრებაზე , თუ მესაკუთრეს ჩამოერთვა საკუთრების უფლება , ამორებული იქნა ბრუნვიდან და კონფისიკაცია
communio
რამოდენიმე ადამიანის საკუტრება ერთ ნივთზე ან ქონებაზე. თითოელული მესაკუთრე იყო თანამფლობელი ნივთზე საკუთრების უფლების ნაწილი ეკუთვნოდდათ
საკუთრების უფლების დაცვა
ვინდიკაცია , ნეგატორული სარჩელის წარდგენა დად მესაკუტრის მიმართ რაიმე ქმედების აკრძალვა
vindicatio
მესაკუტრის მოთხოვნას ნიშნავს. თუ მესაკუტრე ნივთს დაკარგავდა , მას შეეზლო წარედგინა სარჩელი , რომ უკანონო მფლობელს ცამორთმეოდა ნივთიმესაკუთრეს აგრეთვე უნდა ემტკიცებინა , რომ ის ნივთის კანონიერი მესაკუთრე იყო
actio negatoriა
გამოიყენებოდა იმ სემთხვევაში, როდესაც მესაკუთრეს ქონდა ნივთი , მაგრამ გარეშე პირი ავიწროვებდა ან ხელს უშლიდა ამ ნივთის სურვილისამებრ გამოყენებაში.
actio prohibitoria
აკრძალვოდა მესამე პირს seesrulebina raime qmedeba nivTis mimarT , mesakuTris sazianod
lura in re aliena
სხვისი ნივთით სარგებლობის უფლება , როდესაც მესაკუთრე ყავს , მაგრმ სხვადასხვა მიზეზების გამო სხვა პირს შეუძლი ამ ნივთით სარგებლობა
საადგილმამულო სერვიტუტი
არამესაკუთრეს უფლება ეძლეოდა ესარგებლა სხვისი მიწით ევლო მასზე , მოეძოვებინა პირუტყვი - სასოფლო სერვიტუტი
სამოქალაქო- მეზობელის მიწით თუ ნაკვეთით სარგებლობა , მისი კედლით
უზუფრუქტი usus fructus
პირადი სერვიტუტის სახე , გარეშე პირს უფლება ეძლეოდა სხვისი ნივთის ნაყოფი მიეღო , მაგრამ ნივთი იგივე უნდა დარჩენილიყო და არ შეცვლილიყო
