რომის სამართლის წყაროები Flashcards
წყარო
ფორმალური და მატერიალური გაგება
ფორმალური გაგებით , რომის სამართლის წყაროები
1) ადათი
2) კანონი
3) მაგისტრის ედიქტები
4) იურისტთა მოღვაწეობა და მათი სამეცნიერო ნაშრომები
ადათი
სამრთლის უძველესი წყარო , რომელიც შერძყმულია მორალურ და რელიგიურ ნორმებთან. გაბატონებული კლასი მისთვის სასარგებლო ადათებს ნორმის სახელ აძლევდა და სანქციებს აწესებდა მისი შეუსრულებლობისთვის სა ამით ადათობრივ სამართალს ქმნიდა , მაგრამ სახელმწიფოს გაფართოებასთნ ერთად მხოლოდ ეს არ იყო საკმარისი სახ. მსურველებისთვის და შემოიღეს დაწერილი კანონებბი
კანონი
რომის სამართლის ძირითადი წყაროა , მისი პირველი გამოჩენიდანვე , სერვიუს ტულიუსის რეფორმები 50-მდე კანონი.
რესპუბლიკის ხანაში- კანონებს სახხალხო კრება ირებდა მაგ. კურიის , ტრიბას
იმპერიის ხანაში - იმპერატორი გამოცემდა კანონებს
იმპერატორი კანონები “ კონსტიტუციები”
ედიქტები - მთელი მოსახლეობისთვის საერთო სავალდებულო განკარგულება
- რესკრიტები - კონკრეტულ საქმეებზე გამოცემული ედიქტი
მადატი - მოხელეებისთვის მიცემული დავალება
ედიქტები - მასთნ შესულ სადავო საკითხზე მიღბული გადაწყვეტილებები
მაგისტრთა ედიქტები
კანონის ძალა ქონდათ , ედიქტები მათ მიერ გაცემულ ბრძანებებს და განკარგულებებს მოიცავდა . most important პრეტორთა ედიქტები - სმართლის ცალკე დარგი შეადგინა , თვიდან ცივილლურ სამართალს აზუსტებდნე და ავსებდნენ , მოგვიანებით მისი შეცვლაც დაიწყეს , სისტემატიზაცია . მაგისტრის ედიქტის ვადა 1 წელი . პრეტორების გარდა
იურისტთა მოღვაწეობა
რომაელმა იურისტებმა , იმპ. და რეს. პერიოდში დიდი ზეგავლენა იქონიეს სამართლის განვითარებაზე . ძვ.წ. 3 საუკუნეში ჩაეყარა მას საფუძველი , მეთაურად შეგვიძლია კორუნკანუსი ჩავთვალოთ , პირველმა დაიწყო კონსულტაციების გაცემა
იურისტთა მოღვაწეობის მიმართულებები
careve - იურიდიულ მოქმედებათა შესატყვისი ფორმულების ჩამოყალიბება
respondere - იურიდიულ საკითხებზე მოქალაქეთათვის და სახ. მოღვაწეებისთვის კონსულტაციების გაწევა , ახნა-განმარტების მიცემა , მას ზოგჯერ სავალდებულო ძალაც ენიჭებოდა
agere - მოსარჩლის ან მოპასუხის ინტერესების დაცვა სასამართლოში
12 ტაბულის კანონი
იურისტი პომპონიუსის მიხედვით , 10 კაცისგან შემდგარი კომისია გაემგზავრა რომიდან საბერძნეთში , სოლონის კანონები შეისწავლეს , 10 ტაბულა შეადგინეს, გამოაკრეს საზოგადოების თვშეყრის ადგილას , არ იყო სრულყოფილი
და კიდევ 2 დაფა დაამატეს. ძირითადი წყარო ადათბი და ჩვეულებებია
არის თუ არა ის კოდექსი?
არა. რადგან არაა ის მკაცრრად სისტემატიზირებული და ის ძირითადად სამოქალაქო სამართლის პრაქტიკის მნიშვნელოვან საკითხებს ეხება.
ტაბულის სისტემა
1-3 - სამოქალაქო პროცესის საკითხები
4- 5 - საოჯახხო , სამემკვიდრეო , მეუღლეთა ქონებრივი და არაქონებრივი ურთიერთტობები
6-7 - სანივთო და ვალდებულებთი სამართალი
8-9- სისხლის სამართლის საკითხები , სასჯელთა ცალკეული სახეები
10 - საეკლესიო
11- 12 - ზემოთ მოცემული კანონების ხარვეზების შესავსებად
corpus iuris civilis
იუსტინიანეს დროს შედგენილი სამოქალაქო კანონმდებლობის კრებული , მისი მიზანი ძველი და ახალი რომის სამართლის კოდექსი მოეყვანათ და შეედგინათ
ვინ იყო და რა გააკეთა ტრიბონიანმა?
ტრიბონიანს დაევალა რომის სამართლის კოდიფიკაცია. თავიდან ის უბრალოდ კომისსსის წევრი იყო , მოგვიანებით თავმჯდომარე გახდა და შემდეგ წევრებს თვითონ ირჩევდა . სამი კრებული შეადგინა : ინსტიტუციები , დიგესტები და იუსტინიანეს კოდექსი
ინსტიტუციები
სამართლის ელემენტარული სახელმძღვანელო , რომელიც სწავლების პირველ წელს გამოიყენებოდა , მას კანონის ძალა გააჩნია. მოცემულია ცნებები პირების , ნივთების , მემკვიდრეობის და გარიგებების შესახებ, სასამართლო პროცესი.ოთხი ნაწილისგან შედგება : სამართლის სუბიექტები , სანივთო , ვალდებულებითი , საოჯახო და მემკვიდრეობითი სამართალი .
digesta / pandectae
დიგესტები არის რომაელ იურისტთა ნაშრომებიდან ამოკრებილი ფრაგმენტები. მისი შექმნისას მაქსიმალურად გაითვალისწინეს , რომ ამათუიმ იურისთთა გამოთქმული მოსაზრებები ურთიერთსაწინააღმდეგო არ ყოფილიყო