სამართალიროგორცსისტემა Flashcards
მართლწესრიგი სამართლის ნორმათა
ერთობლიობაა
ნორმათა ურთიერთკავშირს ეწოდება
სამართლის სისტემა
სამართალს ახასიათებს როგორც გარეგანი (ფორმალური) , ასევე
შინაგანი სისტემურობა.
სამართლის გარეგან ( ფორმალურ) სისტემას აყალიბებს
სამართლის დარგების ერთობლიობა.
ყველაზე ზოგადი სახით, სამართლის სიტემა მოიცავს
საჯარო და კერძო სამართალს.
საჯარო სამართალს განეკუთვნება სამართლის ისეთი დარგები, როგორიცაა
საკონსტიტუციო, საგადასახადო, სისხლის, ადმინისტრაციული სამართალი და სხვა.
კერძო სამართალი მოიცავს სამართლის ისეთ დარგებს, როგორიცაა
სამოქალაქო, სავაჭრო, საკორპორაციო სამართალი და სხვა.
საკმაოდ რთულია სამართლის ცალკეული დარგების დიფერენციაცია საჯარო და კერძო სამართლის მიხედვით. ეს დარგებია:
სამეწარმეო , შრომის , სოციალური , მას-მედიის სამართალი და სხვ.
სამართლის გარეგანი ( ფორმალური) სისტემა ნორმატიული მნიშვნელობის
არ არის.
დარგების მიხედვით კლასიფიკაციას უშუალოდ იურიდიული შედეგი
არ აქვს
როგორც იურიდიული ტექნიკის ნაწილი, სამართლის გარეგანი სისტემა უზრუნველყოფს
იურიდიული ნორმების მოძიებას, ინფორმაციის სწრაფ დამუშავებას და სხვა.
მართლწესრიგს ახასიათებს შინაგანი
სისტემურობა.
მართლწესრიგს ახასიათებს შინაგანი სისტემურობა. ამ თვალსაზრისით, გამოყოფენ : … ; …. სისტემურობას
აქსიომატურ, აქსიოლოგიურ და ტელელოგიურ სისტემურობას
დედუქციურ-აქსიომატური სისტემა გულისხმობს, რომ
სამართლის ყველა ნორმა გამომდინარეობს უმაღლესი აქსიომიდან.
აქსიომა მტკიცებას არ საჭიროებს და არსებობს
ყოველგვარი დასაბუთების გარეშე.
სამართალი, როგორც აქსიომატური სისტემა, გამომდინარეობს
,,აქსიომატურად“ დადგენილი ძირითადი ნორმიდან.
სამართალი, როგორც აქსიომატური სისტემა, გამომდინარეობს ,,აქსიომატურად“ დადგენილი ძირითადი ნორმიდან. ამ მოსაზრებას ავითარებდა
ცნებათა იურისპრუდენცია, ასევე მერკლისა და კელზენის მიერ ჩამოყალიბებული მართლწესრიგის საფეხუროვანი თეორია.
თანამედროვე პერიოდში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება სამართლის …. -იურ სისტემას
აქსიოლოგიურ სისტემას.
აქსიოლოგიური სისტემის სათავეში დგას
უზენაესი ღირებულება
ტელეოლოგიურ სისტემას აყალიბებს
პოზიტიური სამართლის მიზნები.
პოზიტიურ სამართალს ახასიათებს
ცნებათა სისტემაც.
სამართლის მეცნიერება ,,მუშაობს“
ცნებების დახმარებით.
საჯარო და კერძო სამართალს ერთმანეთისაგან განასხვავებდა ჯერ კიდევ
რომის სამართალი.
საჯარო სამართალია ის რაც დაკავშირებულია
რომის სახელმწიფოსთან;
კერძო სამართალია ის , რაც მიმართულია
ინდივიდის საჭიროებისაკენ.
აღორძინების პერიოდის პოლიტიკურ თეორიაში უკვე მკვიდრდება შეხედულება, რომ
სახელმწიფოს საქმიანობაც უნდა იყოს სამართლებრივად მოწესრიგებული და მაშასადამე შებოჭილი.
საფრანგეთის რევოლუციის შემდეგ ჩამოყალიბებული ადმინისტრაციული იუსტიცია ამოწმებდა
სახელმწიფო მოხელთა საქმიანობის კანონიერებას.
საფრანგეთის რევოლუციის შემდეგ საჯარო და კერძო სამართლის გამიჯვნის კონცეფციამ პრაქტიკულად მოიცვა კონტინენტური ევროპის
მთელი იურიდიული დოქტრინა, პრაქტიკა და პოზიტიური კანონმდებლობა.
XIX საუკუნეში განხორციელებული კოდიფიკაციები არეგულირებდა
კერძო პირებს შორის წარმოშობილ ურთიერთობას მაგალითად Code Civil
XIX საუკუნის კონტინენტური ევროპის სამართალი მკაფიოდ დაიყო
საჯარო და კერძო სამართლად.
კერძო სამართალი აღიარებს
პირადი ავტონომიის პრინციპს.
ადამიანი როგორც თავისუფალი არსება მოქმედებს
საკუთარი პასუხისმგებლობით, ინდივიდუალიზმი თანამედროვე დემოკრატიის ფუძემდებლური ღირებულებაა,
საჯარო სამართალში უმთავრესია
კანონიერების პრინციპი.
საჯარო სამართალში, მოქმედებს ____ პრინციპი.
ლეგალურობისა და კანონით შებოჭვის პრინციპი.
კერძო სამართალი არის ____ სამართალი.
დისპოზიციური სამართალი.
დისპოზიციური სამართალი მოქმედებს სუბსიდიალურად, როდესაც
მონაწილე მხარეები თავიანთი ნების შესაბამისად არეგულირებენ ამა თუ იმ ურთიერთობას.
ზოგიერთი კერძოსამართლებრივი ნორმა არის არა დისპოზიციური, არამედ
იმპერატიულად სავალდებულო.
იმპერატიულად სავალდებულო კერძოსამართლებრივი ნორმა კანონმდებელმა შეიძლება დაადგინოს:
1) სამართლებრივი უსაფრთხოების მიზნით, როდესაც სახელმწიფო განსაზღვრავს ცალკეული სამართლებრივი ინსტიტუტების ფორმას.
2) არაკეთილსინდისიერი მხარისაგან დაცვის მიზნით;
3) სოციალურად ნაკლებად უზრუნველყოფილი მხარის დაცვის მიზნით
4) უმცირესობათა ინტერესების დაცვის მიზნით
5) საჯარო ინტერესების დაცვის მიზნით
ინტერესების თეორია დასაბამს იღებს
რომაელი იურისტის ულპიანესაგან
ინტერესების თეორიის მიხედვით, საჯარო და კერძო სამართალი ერთმანეთისაგან განსხვავდება იმის მიხედვით, თუ
რომელ ინტერესს ანიჭებს იგი უპირატესობას.
ინტერესების თეორია დღეისათვის ნაკლებად პოპულარულია, რამდენადაც
საჯარო და კერძო ინტერესების გამიჯვნა სულ უფრო რთული ხდება.
უბორდინაციის თეორიის თანახმად, სამოქალაქო-სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილეები თანასწორი არიან, მაშინ, როდესაც
საჯარო სამართლისათვის დამახასიათებელია ურთიერთობის იერარქიული ხასიათი.
კერძო სამართალი ეფუძნება
თანასწორობისა და ინდივიდუალური ავტონომიის პრინციპს.
სუბიექტის თეორიის მიხედვით, საჯარო სამართლის ნორმის ადრესატია
მხოლოდ სახელისუფლებლო უფლებამოსილებით აღჭურვილი სუბიექტი.
კერძო სამართლის ნორმა უფლებებსა და ვალდებულებებს ანიჭებს
,,ყველას“, მათ შორის ,,ჩვეულებრივ“ მოქალაქესაც.
მაგალითად ნასყიდობის ხელშეკრულება, რომელიც შეუძლია დადოს ყველამ , როგორც სახელმწიფომ, ისე სხვა სუბიექტმა.
სუბიექტის თეორია ეფუძნება განსხვავებას, ერთი მხრივ, კერძო სამართლის იურიდიულ პირსა და ,მეორე მხრივ,
საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს შორის,