კონსტიტუციონალიზმის განვითარების ეტაპები

Question 1

რად არის მიჩნეული კონსტიტუციალიზმი?

Answer 1

სამართლებრივი კუთხით კონსტიტუციონალიზმი მიჩნეულია კონსტიტუციით შეზღუდულ სახელმწიფო მმართველობის ფორმად.

Question 2

როდის გაჩნდა ფეოდალური ტიპის პირველი კონსტიტუცია ?

Answer 2

პირველი კონსტიტუცია გაჩნდა ინგლისში 1215 წელს, იმის შემდგომ, რაც მეფე ჯონ უმიწაყლომ ღმთველმთავრებთა და არისტოკრატიის ზეწოლის შედეგად ხელი მოაწერა “თავისუფლების დიდ ქარტიას”.

Question 3

რას შეიცავდა ქარტია ?

Answer 3

ქარტია შეიცავდა მღვდლელმთავრებთა ხელშეუხბლობის და ქვეშემდომრთა ხელშეუხებლობის და საკუთრების თავისუფლების დებულებებს.

Question 4

როგორ ჩაეყარა სათავე პარლამენტარიზმს ?

Answer 4

ქარტიის მიხედვით მეფე პარლამენტის გარეშე ვეღარ დააწესბდა გადასახადებს. ეს ასევე იმან განაპირობა, რომ მეფემ თავისი სუვერენიტეტის ნაწილი ქვეშემდომებს გადასცა.

Question 5

სად გაჩნდა პირველად არჩევითობის ელემენტები ?

Answer 5

მეთოთხმეტე საუკუნეში პარლამენტი დაიყო ქვედა და ზედა პალატად. ქვედა პალატაში გამოჩნდა არჩევითობის ელემენტები.

Question 6

კიდევ რა წარმოადგენს ინგლისის კონსტიტუციის ელემენტებს?

Answer 6

ჰაბეას კორპუს აქტი და უფლებათა ბილი.

Question 7

რა გააკეთა ჰაბეას კორპუს აქტმა ?

Answer 7

გააფართოვა თავისუფლების დიდ ქარტიაში სამოქალაქო უფლებების დაცვის პრინციპები.

Question 8

რა გულისხმობდა ჰაბეას კორპუს აქტი?

Answer 8

თავისუფლების აღქვეთის საფუძვლების შესამოწმებლად აუცილებელი გახდა დაკავებული პირის სასამართლოზე გამოცხადება.

Question 9

რამ განაპირობა უფლებათა ბილის მიღება?

Answer 9

ინგლისის 1688 წლის დიდმა რევოლუციამ განაპირობა.

Question 10

რა განამტიკაცა უფლებათა ბილმა?

Answer 10

უფლებათა ბილმა მსხვილი ბურჟუაზიისა და მიწათმფლობელი არისტოკრატიის აბსოლუტიზმზე გამარჯვება განამტიკცა.

Question 11

რა აუკრძალა უფლებათა ბილმა მეფეს ?

Answer 11

უფლებათა ბილმა მეფეს აუკრძალა პარლამენტის გარეშე კანონის შეჩერება ან აღსრულება, აეკრიფა გადასახადები ტახტის საჭიროებისათვის და სხვა.

Question 12

რა გამოაცხადა უფლებათა ბილმა?

Answer 12

პეტიციის უფლება, საპარლამენტო დებატები და პარლამენტის არჩევნების თავისუფლება.

Question 13

როდიდან იწყება სხვადასხვა ქვეყნებში კონსტიტუციური რეჟიმების დამკვიდრება?

Answer 13

სხვადასხვა ქვეყნებში კონსტიტუციური რეჟიმების დამკვიდრება იწყება მეთვრამეტე საუკუნიდან.

Question 14

რამდენ ეტაპად შეგვიძლია დავყოთ საკონსტიტუციო მმართველობის დამკვიდრება?

Answer 14

4 ეტაპად: 1) მეთვრამეტე საუკუნის მიწურული- პირველ მსოფლიო ომის დასრულებამდე. 2) პირველ და მეორე მსოფლიო ომებს შორის პერიოდი. 3) მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან მეოცე საუკუნის 80-იანი წლების ბოლომდე. 4) თანამედროვე პერიოდი, მოყოლებული მეოცე საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისიდან.

Question 15

სად ჩნდება პირველი დაწერელი სისტემატიზირებული კონსტიტუციები?

Answer 15

ამერიკა 1787 წელი, პოლონეთი და საფრანგეთი 1791 წელი.

Question 16

რა უძღოდა წინ ამ კონსტიტუციებს?

Answer 16

ამ კონსტიტუციებს წინ უძღოდა შტატების 1776 წლის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია და საფრანგეთის ადამიანის და მოქალაქის უფლებათა დეკლარაცია.

Question 17

რამ განაპირობა ამერიკის კონსტიტუციის უდიდესი ისტორიული მნიშვნელობა?

Answer 17

ამ კონსტიტუციამ დაადგინა ისტორიაში პირველად რესპუბლიკანიზმის, ფედერალიზმის და პრეზიდენტის ინსტიტუტები.

Question 18

ისაუბრეთ ამერიკის კონსტიტუციის შექმნის პროცესზე.

Answer 18

ფილადელფიის კონვენტმა ჯორჯ ვაშინგტონის თავჯდომარეობით 18 კვირიანი მუშაობა დაასრულა 1787 წლის 17 სექტემებრს, რის შემდეგ მოხდა რატიფიკაცია თითოეული შტატის მიერ.

Question 19

რისგან შედგება ამერიკის კონსტიტუცია?

Answer 19

ის შედგება შვიდი მუხლისგან და 27 შესწორებისგან.

Question 20

რომელია რიგით მეორე კონსტიტუცია?

Answer 20

პოლონეთის (1791 წლის 3 მაისი).

Question 21

რა წარმოაგდენდა საკანონმდებლო ხელისუფლების უმაღლეს ორგანოს?

Answer 21

ორპალატიანი სეიმი

Question 22

როგორ კონსტიტუციას წარმოადგენდა პოლონეთის კონსტიტუცია?

Answer 22

დემოკრატიული პრინციპების არსებობის მიუხედავად, ხსენებული კონსტიტუცია არ აღიარებდა მოქალაქეთა თანასწორობას, კათოლიკეები ინარჩუნებდნენ უპირატესობას სხვა რელიგიის მიმდევრებთან მიმართებით, მიწათმფლობელებს შეუნარჩუნდათ გარკვეული პრივილეგიები, ასევე ამ კონსტიტუციის მიღებით დამკვიდრდა მემკვიდრეობითი მონარქია.

Question 23

როდის მიიღეს საფრანგეთის კონსტიტუცია?

Answer 23

1791 წლის 3 სექტემბერს.

Question 24

როდის მიიღეს საფრანგეთის შემდგომი კონსტიტუცია?

Answer 24

1793 წელს იაკობინელთა კონვეტმა დაამტკიცა.

Question 25

რატომ ვერ ამოქმედდა იაკობინელთა კონსტიტუცია?

Answer 25

გამძაფრებული პოლიტიკური ბრძოლების გამო

Question 26

რა მოჰყვა საფრანგეთის მეორე კონსტიტუციას?

Answer 26

1795 წლის და 1799 წლის კონსტიტუციები და უფრო მოგვიანებით 1848 წლის, 1952 წლის და 1875 წლის კონსტიტუციები, რომლებმაც შესაბამისად დაამკვიდრეს საფრანგეთის მეორე რესპუბლიკა, მეორე იმპერია და მესამე რესპუბლიკა.

Question 27

რა ფაქტორები ახასიათდება საკონსტიტუციო განვითარების მეორე ეტაპს?

Answer 27

საკონსტიტუციო სამართალშემოქმედების აქტივობის ზრდა, რაც განაპირობა რუსეთისა და ავსტრია-უნგრეთის იმპერიის დაშლამ, ხოლო აზიაში კოლონიური სისტემის კრიზისის შედეგად ახალი სახელმწიფოების შექმნამ. ასევე გაძლიერდა პოლიტიკურ რეჟიმებში დემოკრატიზაციის პროცესი, როგორ კონსტიტუციის გამოცდილების მქონე ქვეყნებში ასევე ისეთ ქვეყნებში, რომლებმაც პირველად მიიღეს კონსტიტუცია.

Question 28

რით ხასიათდება მესამე ეტაპი?

Answer 28

კონსტიტუციური პროცესის მასშტაბების ზრდითა და განხორციელებული კონსტიტუციური ცვლილებებით.

Question 29

როგორი საკონსტიტუციო მოდელები ჩამოყალიბდა მესამე ეტაპზე?

Answer 29

დასავლური, სოციალისტური, განვითარებადი ქვეყნების საკონსტიტუციო მოდელები.

Question 30

რა იყო დამახასიათებელი დასავლური მოდელისთვის?

Answer 30

ახალი თაობის კონსტიტუციების შემოღება, რაც ძირითადად განპირობებულია ნაცისტური რეჟიმის დამარცხებით. ამ ტიპის კონსტიტუციების ამოსავალ წერტილს სახელმწიფოთა მშვიდობიანი თანაარსებობა, მსოფლიო ინტეგრაციული პროცესების გაღრმავება და ადამიანის უფლებების დაცვის ხარისხის ზრდა წარმოადგენდა.

Question 31

როგორი იყო კონსტიტუციის სოციალისტური მოდელი?

Answer 31

საბჭოური მართვის ფორმა არ აღიარებდა კონსტიტუციონალიზმის, სახელმწიფო ძალაუფლების გამიჯვნის, პარლამენრატიზმის, პარტიული პლურალიზმის და ძირითადი უფლებების ფუძემდებლურ პრინციპებს, იგი ტოტალიტარულ მმართველობასთან იყო გაიგივებული და შესაბამისად, ხსენებული ტიპის სახელმწიფოების კონსტიტუციები ავტორიტარულ ხასიათს ატარებდნენ.

Question 32

რომელი საკონსტიტუციო მოდელი ჩამოყალიბდა დარღვეულ კოლონიებში?

Answer 32

დასავლური.

Question 33

რას უკავშირდება საკონსტიტუციო განვითარების მეოთხე ეტაპი?

Answer 33

სოციალისტურ სახელმწიფოებში, უპირველესად საბჭოთა კავშირში ავტორიტარული და ტოტალიტარული რეჟიმების მსხვრევას და ახალი დამოუკიდებელი სახელმწიფოების ჩამოყალიებებას.

Question 34

რომელი ქვეყნების კონსტიტუციები განეკუთვნება მეოთხე ეტაპს?

Answer 34

საქართველოს, პოლონეთის, ბულგარეთის, რუმინეთის.

Question 35

რა არის კონსტიტუციის ცნება?

Answer 35

კონსტიტუცია წარმოადგენს იურიდული ძალის მქონე სამართლებრივ ნორმათა სისტემას, რომელბიც ძირითადად აწესრიგებენ სამართლებრივ ურთიერთობებს სახელმწიფო ორგანოებს, ასევე სახელმწიფოს, საზოგადოებასა და ადამიანებს შორის.

Question 36

რა მოიაზრება კონსტიტუციურ ნორმებში ?

Answer 36

კონსტიტუციურ ნორმებში იგულისხმება ძირითადი კანონისა, სხვა კონსიტიტუციური აქტების, კონსტიტუციური ჩვეულებებისა და პრეცენდენტების ერთობლიობას, რომლებიც აღიარებენ და უზრუნველყოფენ ადამიანისა და მოქალაქის უფლებებისა და თავისუფლელების დაცვას, ადგენენ ქვეყნის სუვერენიტეტის და ძირითად ნიშნებსა და საფუძვლებს, მმართველობის ფორმის თავისებურებებს, ტერიტორიული მოწყობისა და თვითმმართველობის პრინციპებს, კონსტიტუციის გადასინჯვის წესს.

Question 37

რას გულისხმობს კონსტიტუციის იურიდიული და ფაქტობრივი ცნება ?

Answer 37

იურიდიული კონსტიტუცია გულისხმობს სამართლებრივად არსებულ ნორმათა სისტემას, მიუხედავად იმისა, ისინი რეალიზებულია თუ არა ცხოვრებაში, ხოლო ფაქტობრივი კონსტიტუცია, მოიცავს იმ ნორმათა ერთობლიობას, რომლებიც ფაქტობრივად მოქმედებენ.

Question 38

რატომ შეიძლება გაიმიჯნოს იურიდიული და ფაქტობრივი ცნება ზოგიერთ დემოკრატიულ ქვეყნებში ?

Answer 38

ეს ორი ცნება იმ შემთხვევაში გაიმიჯნება დემოკრატიულ ქვეყნებში თუ ეს ქვეყნები ითვალისწინებენ ე.გ მკვდარ კანონებს.

Question 39

რაში მდგომარეობს კონსტიტუციის უმაღლესი იურიდიული ძალა?

Answer 39

იმ ქვეყნებში სადაც მოქმედებს კონსტიტუცია, სამართლებრივი აქტების იერარქიაში იგი ყველაზე ზემდგომი ნორმატიული აქტია, მას გააჩნია უმაღლესი იურიდიული ძალა სხვა აქტებთან შედარებით და ყველა კანონი თუ სხვა ქვემდგომი აქტი მას უნდა შეესაბამისებოდეს.

Question 40

რა იგულისხმება კონსტიტუციის ფორმაში?

Answer 40

კონსტიტუციური ნორმების ორგანიზაციისა და გამოხატვის მეთოდი და საშუალება.

Question 41

რას ნიშნავს დაუწერელი კონსტიტუცია?

Answer 41

დაუწერელია კონსტიტუცია, როდესაც ქვეყანაში არ არსებობს რაიმე კონსტიტუციური მნიშვნელობის აქტი, იერარქიულად სხვა აქტებზე ზემდგომი ნორმატიული დოკუმენტი და კონსტიტუციურსამართლებრივი მნიშვნელობის მქონე ნორმები სხვადასხვა ჩვეულებრივ კანონებშია ასახული.

Question 42

რას ნიშნავს დაწერილი კონსტიტუცია?

Answer 42

ისინი გხვდება ერთი ან რამდენიმე დოკუმენტის სახით, რომლებიც აწესრიგებენ კონსტიტუციურ-სამართლებრივ ურთიერთობებს და სხვა კანონებისგან იერარქიულად მაღლა დგანან. დაწერელი კონსტიტუციები შეიძლება შეგვხდეს კოდიფიცირებული ან არაკოდიფიცირებული სახით.

Question 43

რას ნიშნავს კოდიფიცირებული კონსტიტუცია?

Answer 43

როდესაც არსებობს ერთიანი აქტი- კონსტიტუცია, რომელიც ყველა კონსტიტუციურ-სამართლებრივ ნორმას აერთიანებს.

Question 44

რას ნიშნავს არაკოდიფიცირებული კონსტიტუცია?

Answer 44

მართალია ისინი არსებობენ ერთიანი სახით, მაგრამ მათ გარდა ქვეყანაში არსებობს სხვა აქტებიც, რომლებიც იერარქიულად კონსტიტუციის სიმაღლეზე დგანან, მაგრამ არ არიან კონსტიტუციის სტრუქტურული ნაწილი.

Question 45

ფორმის თვალსაზრისით როგორი შეიძლება იყოს კონსტიტუცია?

Answer 45

ლაკონური, ვრცელი, საშუალო

Question 46

როგორია ლაკონური კონსტიტუცია?

Answer 46

ამ ფორმის კონსტიტუციებში ასახული კონსტიტუციური მნიშვნელობის მქონე ზოგიერთი საკითხი, ამავდროულად საკმაოდ ლაკონურად. ასეთი სტილის კონსტიტუციებში არ არის დაცული ძირითადი კანონის თანამედროვე სტილი და ამ სახის აქტები ძირითადად მიღებულია მონარქიებში 1950-1960 წლებში ან მის წინა პერიოდში და, როგორც წესი, უპირველეს ყოვლისა, ემსახურება ქვეყნის მმართველობის ფორმის განსაზღვრას.

Question 47

როგორია ფართო მოცულობითი კონსტიტუცია?

Answer 47

ვრცელი კონსტიტუციები გარდა კონსტიტუციურსამართლებრივი საკითხებისა, აწსრიგებენ სხვა მრავალ ისეთ საკითხს, რომელიც შეეხება სამართლის სხვადასხვა დარგს და როგორც თანამედროვე კონსტიტუციონალიზმის ანალიზი მოწმობს, კანონებს დონეზე უნდა წესრიგდებოდეს.

Question 48

როგორია საშუალო მოცულობის კონსტიტუცია?

Answer 48

მსოფლიო ქვეყნების უმეტესობას დღეს აქვს საშუალო მოცულობის კონსტიტუცია, გამომდინარე იქიდან, რომ გარკვეულწილად ჩამოყალიბდა კონსტიტუციის სტრუქტურის და საკითხთა კონსტიტუციის დონეზე ასახვის პრაქტიკა.

Question 49

როგორია კონსტიტუციის სტრუქტურა?

Answer 49

პრემბულა, ძირითადი ნაწილი, გარდამავალი, დასკვნითი დებულებები. ასევე იშვიათ შემთხვევაში კონსტიტუციას დანართის სახით შეიძლება ახლდეს სხვა დოკუმენტიც, რომელიც მის შემადგენელ ნაწილად ითვლება.

Question 50

რისგან შედგება კონსტიტუციის ძირითადი ნაწილი?

Answer 50

ძირითადი ნაწილი შედგება თავებისა და მუხლებისგან, ზოგიერთ შემთხვევაში, შედარებით დიდი მოცულობის კონსტიტუციებში შესაძლოა შეგვხდეს კარები, პარაგრაფები, ქვეთავები და სხვა.

Question 51

ხანდახან რა შეიძლება არ ჰქონდეს კონსტიტუციას?

Answer 51

პრეამბულა, თუმცა 1980-1990 წ.წ და შემდგომ მიღებუი კონსტიტუცები, რომელბიც სტრუქტურის თვალსაზრისით თანამედროვე სტილზეა აგებული, ძირითადად შეიცავს პრეამბულას და მათი სტრუქტურაც საკმაოდ მარტივია.

Question 52

რა არის გამოხატული პრეამბულაში?

Answer 52

როგორც წესი, გამოხატულია ხალხისა და მოქალაქეთა ნება დაამკვიდრონ დემოკრატიული სახელმწიფო, მართლწესრიგი, კანონის უზენაესობა, ასევე ხაზგასმულია კონსტიტუციონალიზმის ისტორიის თავისებურებებისა და დემოკრატიული ტრადიციების შესახებ.

Question 53

რას მოიცავს კონსტიტუციის ძირითადი ნაწილი?

Answer 53

კონსტიტუციის ძირითადი ნაწილი მოიცავს დებულებებს ქვეყნის ძირითადი სახელმწიფოებრიობის ნიშნების, ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, უმაღლესი სახელმწიფო ორგანოების ფორმირების, უფლებამოსილებისა და საქმიანობის წესის, ტერიტორიული მოწყობის, ადგილობრივი თვითმართველობის, კონსტიტუციის გადასინჯვის შესახებ.

Question 54

რა აისახება კონსტიტუციის გარდამავალ და დასკვნით დებულებებში ?

Answer 54

კონსტიტუციების გარდამავალ და დასკვნით დებულებებში აისახება კონსტიტუციის ძალაში შესასვლელად განსახორციელებელი ღონისძიებები, კონსტიტუციური ურთიერთოებების დროებითი რეგულირების წესი, კონსტიტუციის ძალაში შესვლის ვადები.

Question 55

ზოგიერთ ქვეყანაში რა შეიძლება ახლდეს დანართად კონსტიტუციას ?

Answer 55

ქვეყნის ძველი კონსტიტუციიდან ამონარიდი ნორმები, რომლებიც არ გაუქმებული, არ იქნა შეტანილი ახალ რედაქციაში და ბოლოში დაერთო ძირითადი კანონის ტექსტის უცვლელად.

Question 56

კიდევ რა შეიძლება ერთოდეს წინა კითხვისთან ვაერთიანებ.

Answer 56

ზოგოიერთ ქვეყანაში შეიძლება ერთვოდეს, რომელიმე უმნიშნელოვანესი სფეროს მომწესრიგებელი ქარტია.

Question 57

რა ვადით მოქმედებს კონსტიტუციები ?

Answer 57

კონსტიტუცია თითქმის ყველა შემთხვევაში განუსაზღვრელი ვადითაა მიღებული იქამდე მანამ იმავე იურიდიული მნიშვნელობის აქტით არ გაუქმდებიან ან მათ ნაცვლად სხვა კონსტიტუციური აქტი არ მიიღება.

Question 58

რას ნიშნავს დროებითი ან მცირე კონსტიტუციები ?

Answer 58

ზოგიერთ შემთხვევაში ქვეყნის ვითარებიდან გამომდინარე აუცილებელია კონსტიტუციური საკითხების დროებითი მოწესრიგება და ნორმების დადგენა, ხოლო გარკვეული პერიოდის შემდეგ მიიღება მისი შემცვლელი კონსტიტუციური აქტი.

Question 59

რას ნიშნავს როდესაც კონსტიტუცია შეზღუდულია ტერიტორიით ?

Answer 59

ანუ კონსტიტუცია გარკვეული პირობების დათქმით ძალაში შედიოდეს მხოლოდ ქვეყნის ერთი ნაწილისთვის ან ზოგიერთი რეგიონისთვის.