Zaburzenia osobowości

Question 1

Osobowość

Answer 1

W miarę stały zespół cech, dyspozycji i właściwości charakterystycznych dla danej osoby, które warunkują wzorce zachowań przez nią prezentowanych i nadają względna spójność jego zachowaniu.
Na obraz osobowościowy człowieka wpływ maja przede wszystkim:
1. Temperament
2. Inteligencja
3. Umiejętności adaptacyjne
4. Mechanizmy psychologiczne

Question 2

Teorie powstawania zaburzeń osobowości

Answer 2

1. Teorie konstytucjonalne - przyczyny upatruje się w specyficznym typie układu nerwowego czy w budowie anatomicznej
2. Teorie psychoanalityczne - za kluczowy uznaje się wpływ doświadczeń z wczesnego okresu rozwojowego i konfliktów na linii id-ego-superego
3. Teorie systemowe - przyczyna kształtowania się zaburzeń są nieprawidłowe relacje w systemie rodzinnym

Question 3

Wiązki wg DSM-5

Answer 3

Wiązka A - grupa dziwaczna, ekscentryczna (obraz kliniczny przypomina schizofrenię)

Wiązka B - grupa dramatyczna (obraz kliniczny przypomina zaburzenia afektywne, głównie ChAD)

Wiązka C - grupa lękowa/bojaźliwa (obraz kliniczny przypominający zaburzenia lękowa)

Question 4

Wiązka A wg DSM-5

Answer 4

Grupa “dziwaczna/ekscentryczna” (obraz przypomina schizofrenie)

1. Paranoiczne zaburzenie osobowości
2. Schizoidalne zaburzenie osobowości
3. Schizotypowe zaburzenie osobowości

Question 5

Wiązka B wg DSM-5

Answer 5

Grupa “dramatyczna” (obraz przypomina zaburzenia afektywne, głownie ChAD)

1. Antyspołeczne zaburzenie osobowości
2. Zaburzenie osobowości typu borderline (graniczne)
3. Histrioniczne zaburzenie osobowości
4. Narcystyczne zaburzenie osobowości

Question 6

Wiązka C wg DSM-5

Answer 6

Grupa “lękowa/bojaźliwa” (obraz przypomina zaburzenia lękowe)

1. Unikowe zaburzenie osobowosci
2. Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości
3. Zależne zaburzenie osobowości

Question 7

Osobowość paranoiczna

Answer 7

“Nie ufaj nikomu”
0.5-2.5% populacji

Objawy to m.in:
Nieufność w relacjach, podejrzliwość, przecenianie własnej roli, nadwrażliwość na niepowodzenia, długotrwałe żywienie urazy

Różnicować z:

1. Uporczywymi zaburzeniami urojeniowymi
2. Schizofrenią
3. Nadużywaniem środków psychoaktywnych
4. Osobowością schizoidalną

Rokowanie:
Nasila się w wiekiem, może przekształcić się w uporczywe zaburzenia urojeniowe

Question 8

Osobowość schizoidalna

Answer 8

“Możesz pukać, ale nikogo i tak nie zastaniesz”
0.5-1% populacji

Objawy to:
Brak potrzeb nawiązywania i utrzymywania relacji międzyludzkich (świat wew. jedynym bezpiecznym), samotniczy tryb życia, izolowanie się, wycofanie emocjonalne, brak dążenia do przyjemności, anhedonia, niezainteresowanie obszarem seksualnosci

Różnicowanie:

1. Z. Aspergera
2. Upor. zab. urojeniowe
3. Schizofrenia
4. Zab. schizotypowe
5. Osob. paranoiczna i lękliwa

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie nasilenia z wiekiem

Question 9

Osobowość schizotypowa

Answer 9

“Jestem dziwaczny, inny, obcy”
1% populacji

Objawy:
Dyskomfort w bliskich relacjach, trudności w nawiązywaniu relacji, lek społeczny, dziwaczne zachowania i wypowiedzi, nietypowy wygląd zewnętrzny, myślenie magiczne, złudzenia somatyczne

Różnicowanie:

1. Osobowość paranoiczna
2. Schizofrenia

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie nasilenia zaburzenia wraz z wiekiem, duże ryzyko przejścia w psychozę i podejmowania zachowań samobójczych. Częste reakcje dysocjacyjne.

Question 10

Osobowość dyssocjalna

Answer 10

“Zrobię co zechcę i kiedy zechcę”
3% populacji (jedno z najczęstszych zaburzeń)

Objawy:
Nierespektowanie prawa, bezwzględność, trudności w utrzymaniu trwałych relacji międzyludzkich (ale brak problemów z ich nawiązaniem!), brak empatii, niezdolność do odczuwania poczucia winy, chłód emocjonalny, impulsywność i drażliwość, manipulowanie otoczeniem

Różnicowanie:

1. Zaburzenia zachowania
2. Osobowość chwiejna emocjonalnie
3. Upośledzenie umysłowe
4. Psychozy
5. Zaburzenia osobowości na podłożu organicznym/spodowodwane zażywaniem substancji psychoaktywnych
6. ADHD

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie zaburzenia z wiekiem, znacząco zwiększone ryzyko występowania uzależnienia od alkoholu i innych środków psychoaktywnych, zwiększone ryzyko dokonywania przestępstw i czynów niemoralnych

Question 11

Osobowość histrioniczna

Answer 11

“Skup na mnie cała swoją uwagę”
2-3% populacji (jedno z najczęstszych zaburzeń)

Objawy:
Teatralność, zachowania mające skupiać uwagę otoczenia, silna potrzeba akceptacji, doceniania, bycia w centrum zainteresowania, labilność emocjonalna, powierzchowność uczuciowa, zachowania kokieteryjne i uwodzicielskie, łatwe uleganie wpływom otoczenia

Różnicowanie:

1. Psychozy
2. Osobowość chwiejna emocjonalnie i zalezna
3. Zaburzenia somatyzacyjne i konwersyjne

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie zaburzenia z wiekiem, zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń dysocjacyjnych, konwersyjnych, symulowanych i pozorowanych

Question 12

Osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline

Answer 12

“Będę bardzo zła, jeśli spróbujesz mnie opuścić”
2% populacji

Objawy:
Labilność emocjonalna, obawa przed opuszczeniem, impulsywność, która może skutkować autodestrykcją, zachowania autoagresywne, wchodzenie w burzliwe związki, brak poczucia własnej wartości, lęk, paranoiczne myśli i zachowania dysocjacyjne

Różnicowanie:

1. Osobowość dyssocjalna, schizoidalna, histrioniczna
2. Psychozy
3. Zaburzenia afektywne

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie nasilenia z wiekiem, często towarzysza inne zaburzenia psychiczne;
BARDZO DUZE ryzyko zachowań samobójczych (prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa wynosi 10%)

Question 13

Osobowość narcystyczna

Answer 13

“Mój rozkaz jest twoim życzeniem”
0.5% populacji (jedno z najrzadszych)

Objawy:
Nadmierna koncentracja na własnej osobie, wygórowane ego, nadwrażliwość na krytykę, silna potrzeba podporządkowania innych, arogancja, ignorancja, wyniosłość; duża koncentracja na wyglądzie zewnętrznym, brak empatii, nieumiejętność przyznania się do błędu

Różnicowanie:

1. Osobowość paranoiczna
2. Osobowość histrioniczna

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie nasilenia z wiekiem, może dochodzić do pojawiania się epizodów psychotycznych ze względu na wielkościowe nastawienie, także stany depresyjne, gdy otoczenie nie spełnia oczekiwań pacjenta

Question 14

Osobowość anankastyczna (obsesyjno-kompulsyjna)

Answer 14

“Po prostu nie chce popełnić błędu”
1-8% populacji (jedno z najczęstszych)

Objawy:
Wybitnie nasilony perfekcjonizm, skupienie na planach, regulaminach, schematach, sztywność w myśleniu i działaniu, brak spontaniczności, relacje międzyludzkie pozbawione swobody, praca i obowiązki traktowane priorytetowo w stosunku do odpoczynku i przyjemności, skąpstwo, zbieractwo, natarczywe niechciane myśli i impulsy

Różnicowanie:
1. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie zaburzenia z wiekiem; Zwiększone ryzyko zaburzeń lękowych, depresyjnych, somatopodobnych; Chorzy często odnosząsukcesy na polu zawodowym

Question 15

Osobowość unikająca (lękliwa)

Answer 15

“Chcę, żebyś mnie wreszcie polubił, ale wiem, że mnie nienawidzisz”
0.5-1% populacji

Objawy:
Stale poczucie lęku i napięcia, brak śmiałości, nadwrażliwość na krytykę, brak wiary w siebie, ograniczenie kontaktów międzyludzkich z obawy przed kompromitacją, brak spontaniczności i chęci zmian

Różnicowanie:

1. Zaburzenia lękowe
2. Osobowość schizoidalna
3. Osobowość zależna

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie nasilenia z wiekiem, ryzyko rozwoju zaburzeń depresyjnych, fobii społecznej i uzależnień (najczęściej od alkoholu)

Question 16

Osobowość zależna

Answer 16

“Chroń mnie i opiekuj się mną”
2-4% populacji (jedno z najczęstszych zaburzeń)

Objawy:
Silna potrzeba bycia zaopiekowanym, nieumiejętność podejmowania samodzielnych decyzji (nawet tych prostych w stylu “co na obiad?”), lęk przed odpowiedzialnością i samodzielnością, brak własnej autonomii, podporzadkowanie się innym, poczucie bezsilności, brak wiary we własne możliwości, obawa przed samotnością (wynikająca ze strachu przed nieumiejetnnoscia zatroszczenia się o siebie)

Różnicowanie:
1. Agorafobia

Rokowanie:
Możliwe zmniejszenie nasilenia zaburzenia z wiekiem, skuteczna metodą terapii jest trwała izolacja od rodziny (!!!) lub innych osób, od których pacjent jest zależny;
Brak separacji niesie ze sobą zwiększone ryzyko uzależnienia od substancji psychoaktywnych

Question 17

Najczęstsze zaburzenia osobowości

Answer 17

Osobowość anankastyczna (1-8%)
Osobowość zależna (2-4%)
Osobowość dyssocjalna (3%)
Osobowość histrioniczna (2-3%)