wyk 3 - Teoria uwagi Posnera Strategie badawcze w fMRI Flashcards
Teoria uwagi Posnera założenia wstępne
- uwaga jest funkcją aktywności zespołu struktur mózgowych,
odrębnego anatomicznie od układów związanych z przetwarzaniem
informacji sensorycznych - uwaga nie jest funkcją działania jednej struktury mózgowej, ale nie
jest też funkcją działania całego mózgu - określone części systemu uwagowego nie są na równi zaangażowane
we wszystkie aspekty uwagi, ale specyficzne funkcje uwagowe można
przypisać do określonych struktur
Teoria uwagi Posnera`
●System wzbudzeniowy (ang. alerting
●System orientacyjny (ang. orienting
●System zarządczy/wykonawczy (ang. executive )
System wzbudzeniowy (ang. alerting) - za ci jest odpowiedzialny?
układ odpowiedzialny za utrzymywanie aktywności neuronalnej na poziomie
zapewniającym wysoką wrażliwość na bodźce zewnętrzne
Jak można wpływać na aktywność systemu wzbudzeniowego?
poprzez ekspozycję bodźców ostrzegawczych, które wyprzedzają w czasie prezentację bodźców kluczowych
do czego można porównać działanie systemu wzbudzeniowego?
System wzbudzeniowy działa jako amplifikator aktywności neuronalnej,
ułatwiając szybkie reagowanie w sytuacjach zadaniowych
jakie są kluczowe obszary systemu wzbudzeniowego?
Kluczowe obszary:
- wzgórze,
- tylna kora ciemieniowa,
- obszary czołowe półkuli prawej,
- miejsce sinawe (źródło noradrenaliny)
Dominujący neuroprzekaźnik:
– noradrenalina
za co jest odpowiedzialny system ORIENTACYJNY?
układ odpowiedzialny za detekcję i selekcję informacji docierających
do wejść sensorycznych, jego działanie jest wysoce zautomatyzowane, wykazuje wrażliwość na pop out effect
kluczowe obszary systemu orientacyjnego
Kluczowe obszary:
- wzgórki górne,
- poduszka,
- górne okolice ciemieniowe,
- styk skroniowo- ciemieniowy,
- czołowy obszar okoruchowy
Dominujący neuroprzekaźnik:
– acetylocholina
na czym polega effect pop-out
zjawisko w przeszukiwaniu wzrokowym ujawniające się w sytuacji, w której obiekt znajdowany jest od razu, niezależnie od liczby dystraktorów
tzw. zjawisko wyskakiwania
Jak można wpływać na uwagę orientacyjną?
poprzez ekspozycję wskazówek, określających lokalizację, w której może pojawić się bodziec kluczowy
główne zadania systemu orientacyjnego
- orientacja uwagi w stronę bodźca okolice ciemieniowe
- przeniesienie uwagi i ruch gałek ocznych w kierunku bodźca wzgórki górne
- ruch gałek ocznych kontrolowany m.in. przez czołowy obszar okoruchowy (silnie połączony ze wzgórkami
- zogniskowanie uwagi w nowej lokalizacji/związanie z nowym bodźcem = poduszka
- wzrost aktywności obszarów czołowych (skonfrontowanie znaczenia
bodźca w polu uwagi z wcześniej nabytymi informacjami np. instrukcją
eksperymentalną), wzrost aktywności rejestruje się także w obszarach
ciemieniowych i potylicznych - odogniskowanie uwagi od błędnej wskazówki styk skroniowo
ciemieniowy
system widzenia w uwadze orientacyjnej
uwaga orientacyjna jest kontralateralna! obszary ciemieniowe działają względnie niezależnie w obu płk..
> lewa płk - prawe pole widzenia
> mechanizm funkcjonowania uwagi nie jest symetryczny!
- prawa płk - całe pole widzenia - kontra- i ipsi-lateralna połowa = bilatelarna mapa otoczenia
- lewa płk - prawa str widzenia - tylko kontralateralna
prawa płk - analiza HOLISTYCZNA
lewa płk - analiza DETALICZNA
Za co jest odpowiedzialny system zarządczy?
układ odpowiedzialny za detekcję bodźców znaczących, kontrolowanie
przebiegu różnych procesów psychicznych (poznawczych i motorycznych), monitorowanie reakcji (zwłaszcza w sytuacji konfliktu), sterowanie top down
kluczowe obszary dla systemu zarządczego
Kluczowe obszary: - przednia część zakrętu obręczy, - kora przedczołowa, - boczne okolice podstawy płatów czołowych, - jądra podstawne kresomózgowia
Dominujący neuroprzekaźnik:
- dopamina
przekaźniki w systemach
wzbudzeniowy - noradrenalina
orientacyjny - acetylocholina
zarządczy - dopamina
rola ACC
przednia część zakrętu obręczy
- wykazuje dużą aktywność w trakcie wykonywania bardzo różnych zadań
angażujących uwagę oraz funkcje wykonawcze - poziom jej aktywności wzrasta w miarę wzrostu liczby bodźców kluczowych
- posiada silne połączenia zarówno z obszarami ciemieniowymi, jak i z korą
przedczołową (uwaga orientacyjna, pamięć robocza) - moderuje aktywność wejść sensorycznych
Jak można wpływać na uwagę wykonawczą?
stosując paradygmaty badawcze wywołujące konflikt np. zadanie Stroopa, zadanie flankerów
Ogólna reguła ujawniająca się w RT, liczbie błędów, aktywności mózgu
w zadaniach konfliktowych:
warunek zgodny < warunek neutralny < warunek niezgodny
efekt interferencji = RT warunek niezgodny - RT warunek neutralny
efekt facylitacji = RT warunek neutralny -
RT warunek zgodny
jak rozwijają się poszczególne systemy?
system wzbudzeniowy dojrzewa stopniowo przez całe dzieciństwo i wiek
nastoletni
układ orientacyjny osiąga dojrzałość do 4 roku życia
układ wykonawczy rozwija się przede wszystkim między 4 a 7 rokiem życia
(wyłącznie funkcje uwagowe, z pominięciem zdolności hamowania reakcji
i samoregulacji emocjonalnej, których rozwój trwa o wiele dłużej)
badania Fana na bliźniętach jedno- i dwu- jajowych
znacząca zbieżność funkcjonowania systemu uwagi wykonawczej,
umiarkowana w przypadku uwagi orientacyjnej, brak zależności dla
systemu wzbudzeniowego u bliźniąt jednojajowych
co o uwadze mówią badania genetyczne?
- badania genetyczne, ukierunkowane na geny odpowiadające za gospodarkę dopaminergiczną
osoby różniące się allelami dla tych genów wykonują zadanie ANT
w trakcie badania fMRI
-różnice genetyczne korelują z różnicami w aktywności przedniej części
zakrętu obręczy
schemat zadań blokowych
- wpatrywanie się w punkt
- wzrokowa percepcja słów
- głośne czytanie słów
- wypowiadanie słowa kojarzącego się z prezentowanym
> Skomplikowane zachowanie można uznać za złożone z wielu elementarnych
procesów myślowych.
Czysta insercja
dodanie jeszcze jednego procesu
poznawczego do zadania eksperymentalnego nie zmienia natury procesów, do których został dodany.
z jakiej metody korzysta się w schemacie blokowym?
z metody substrakcyjnej
1) ODEJMOWANIE =>
stan aktywny - stan kontrolny = różnica sygnalizująca aktywność w danym procesie
2) UŚREDNIANIE =>
Uśrednianie pomiaru ze wszystkich przebadanych osób
metoda wywołanego fMRI
- pomiar sygnału BOLD (ang. Blood Oxygen Level Dependent ) pochodzącego od pojedynczych prezentacji różnych bodźców
- zastosowanie procedury uśrednień znanej z badań nad potencjałami
zdarzeniowymi (ERP) i porównanie reakcji na różne bodźce
Metoda manipulacji parametrami
- manipulacja jedną zmienną niezależną, która ma wpływać na przebieg
interesującej nas czynności składnikowej (np. zwiększanie liczby liter
do zapamiętania w zadaniu na pamięć roboczą; Sternberg, 1969) - porównanie zapisów aktywności mózgu dla różnych poziomów zmiennej
- poszukiwanie obszaru mózgu, którego aktywność wykazuje z nią największą
współzmienność
active odball
3 strategie w technikach neuroobrazowania
- schemat blokowy
- metoda wywołanego fMRI
- metoda manipulacji parametrami
