Week 8 | Daderschap Flashcards
Wat is daderschap?
Het vervullen van de bestanddelen van de delictsomschrijving (dit sluit aan bij de 1e materiële vraag van art. 350 sv)
Wat is functioneel daderschap?
Iemand die niet persoonlijk in fysieke zin de delictsomschrijving heeft verricht, kan alsnog als pleger worden aangemerkt omdat hij - gelet op zijn maatschappelijke functie - voor de gedraging verantwoordelijk is -> denk aan eenmanszaak/bv
Welk arrest is van belang om te kijken wanneer je als functioneel dader kan worden aangemerkt?
HR IJzerdraad
Welke 2 criteria volgen uit HR IJzerdraad?
- beschikkingscriterium (objectief criterium) | ziet op de relatie van de functionele dader en de feitelijke dader. Kon de functionele dader het voorkomen dat de feitelijke dader het strafbare feit zou plegen?
- aanvaardingscriterium (subjectief criterium) | blijkens de loop van zaken door verdachte werd aanvaard of placht te worden aanvaard
Welke bezwaren volgen uit de literatuur op art. 51 Sr ‘strafbare feiten kunnen worden begaan door (natuurlijke personen en) rechtspersonen’
- vaststellen van opzet en culpa van een rechtspersoon is moeilijk
- je kunt een rechtspersoon niet in de gevangenis gooien, enkel vermogenssancties. Soms is dat lastig, maar vermogenssancties zijn vaak ook gepast bij economische delicten dus dat kan hierdoor worden weerlegd.
Wanneer is er sprake van een rechtspersoon?
art. 2:1 BW. Er moet dan gekeken worden of de rechtspersoon immuniteit heeft, omdat de rechtspersoon anders niet strafrechtelijk vervolgd kan worden. Er geldt immuniteit indien de gedraging gepleegd is bij de uitvoering van een specifieke overheidstaak (HR Pikmeer II). Met andere woorden: wat betreft de decentrale overheden zijn publiekrechtelijke rechtspersonen strafrechtelijk immuun, indien:
- het een openbaar lichaam is in de zin van H7 Gw.
- de tenlastegelegde gedraging moet worden aangemerkt als uitvoering van een overheidstaak.
Is de Staat strafrechtelijk immuun?
Ja, HR Vliegbasis Volkel
Wanneer is er sprake van een daderschap van een rechtspersoon?
Er moet dan voldaan zijn aan de HR Drijfmest criteria.
Wat zijn de HR Drijfmest criteria?
- de rechtspersoon kan worden aangemerkt als dader indien de gedraging redelijkerwijs aan de dader kan worden toegerekend. Dit hangt af van de omstandigheden van het geval
- Is de gedraging verricht in de sfeer van de rechtspersoon?
> handelen of nalaten van iemand in dienst van de rechtspersoon
> gedraging past in normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon
> gedraging is dienstig geweest voor de rechtspersoon
> beschikking en aanvaarding
‘handelen of nalaten van iemand in dienst van de rechtspersoon’ wat betekent dit?
Hoeft niet perse een dienstbetrekking te zijn, kan ook zzp’er zijn. Dit is een vrij zwakke indicator voor strafbaarheid van de rechtspersoon.
‘gedraging past in normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon’ wat betekent dit?
Hier kan soms veel onder vallen. Bij Tilburg Uni is het bijv. niet enkel het onderwijs en onderzoek wat valt onder de normale bedrijfsvoering, maar ook de veilige omgeving bijv. Het feit dat een gedraging past in de normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon, betekent niet dat het ook structureel onderdeel moet zijn van de dagelijkse bedrijfsvoering. Dit is een sterke indicator voor strafbaarheid van de rechtspersoon, al helemaal als de verboden gedraging binnen de normale bedrijfsuitvoering valt.
‘gedraging is dienstig geweest voor de rechtspersoon’ wat betekent dit?
Dit criterium doet sterk denken aan het ‘baatcriterium’ uit het V&D-arrest. Dienstigheid is dan ook niet perse voldoende om de gedraging toe te rekenen aan de rechtspersoon (wel op grond van andere omstandigheden), dat maakt dit criterium een vrij zwakke indicator voor strafbaarheid van de rechtspersoon. De vraag die gesteld moet worden: is het gunstig geweest voor de rechtspersoon? Heeft het geld opgeleverd? Dienstigheid kan ook als er sprake is van kosten besparen.
‘beschikking en aanvaarding’ wat betekent dit?
Kan de rechtspersoon over het gedrag beschikken en aanvaarden? Beschikken impliceert zeggenschap, zodat het vaststellen van het daderschap van de rechtspersoon een onderzoek vereist naar de feitelijke verhouding tussen de rechtspersoon en de feitelijke dader. De aanvaarding kan afgeleid worden uit gedragsregels. Indien een rechtspersoon niet de zorg (toezicht of controle) verricht heeft die in redelijkheid kon worden gevergd kan er alsnog sprake zijn van een aanvaarding. Dit is een sterke indicator voor strafbaarheid van rechtspersoon.
Opzet en schuld kunnen bij rechtspersonen worden toegerekend, waar dat bij functioneel daderschap niet kan. Op welke 2 manieren kan er sprake zijn van opzet of schuld van een rechtspersoon?
- Bedrijfspolitiek (er zijn afdelingen die weten over de situatie), of
- Je zoekt een natuurlijke persoon binnen die rechtspersoon en rekent dat opzet of schuld van de natuurlijke persoon toe aan de rechtspersoon.
Wanneer ben je als feitelijk leidinggeven aansprakelijk?
Feitelijk leidinggeven kan iets zijn in de vorm van het effectief of actief bijdragen aan de strafbare gedraging. Voor de aansprakelijkheid van feitelijk leidinggeven moet eerst de rechtspersoon aansprakelijk worden gesteld.
