week 4 Flashcards
Hoe wordt dikke darmkanker ook wel genoemd?
Colo-rectaal carcinoom (CRC)
Waar in de dikke darm komt kanker het meest voor?
aan de linker kant van de dikke darm (70%) –> vanaf decending
Hoe heet de genetische ziekte die een heleboel poliepen aan de binnenkant van de darm veroorzaakt?
Familiare Adenomateuze Polyposis
Welke mutatie zorgt voor een afwijking in de darm –> poliep?
APC (geboorte)
wat zijn risicofactoren van dikke darmkanker?
- roken en alchol
- overgewicht
- weinig beweging
- voeding (voldoende vezels en eten rood vlees)
wat zijn de drie symptomen van clorecrectaal carcinoom (CRC)?
- veranderd defecatie-patroen
- bloedverlies
- buikpijn
Wat is de TNM stadiering?
zegt iets over de
T: locale diepte penetraite in / door darmwand
N: Lokale kliermeta’s
M: metastasen op afstand
Wat is de ratio van screenen op darmkanker?
- mortaliteit CRC verminderen
- verlagen CRC incidentie
hoeveel procent van de patienten van IBD (inflamatory bowel disease) bestaat uit kinderen?
20%
Wat is kenmerkend voor Morbus Crohn?
transmurale inflamatie: stukken door de hele tractus digestives.
klinische verschijnselen
- fistels
-
Wat is kenmerkend voor colitis ulcerosa?
start in het rectum en loopt proximaal (alleen in colon) en is continu
klinische verschijnselen:
- diarree
- bloed en slijm
- toename defecatiedrang (loze aandrang)
Wat is de pathogenese van IBD?
multifactorieel
behandeldoelen bij IBD?
- inductie remissie: tot rust komen van ziekte
- onderhouden remissie: voorkom terugkomst ziekte
- voorkomen en behandelen van complicaties: afwegen risico’s behandeling en bijwerkingen
Welke behandelmethode word verkozen bij colitus ulcerosa en bij ziekte van crohn
colitus ulcerosa: step up approach (als je tijd hebt)
ziekte van Crohn: top down aproach –> meest effectieve behandeling eerst
Welke immunosuppressiva wordt gegeven bij IBD?
- thiopurines: aziathiprine, mercaptopurine, tioguanine
- Methotrexaat
- 3 maanden inwerktijd, dus alleen onderhoudstherapie
Biologicals
- anti-TNF
- infliximab
- adalimumab
- Golimumab
2.
Welke diagnostiek wordt gebruikt bij IBD?
- bloed en ontlasting
- endoscopie met biopten
- MRI
- CT (in specifieke gevallen)
Wat is Calprotectine?
Is een goede maat om een goede diagnose waarschijnlijkheid te bepalen en het ziekte beloop te monitoren.
benoem de behandelpiramide van IBD, van laag naar hoog.
- Mesalazine: anti-inflamatoire medicijnen. Worden niet voorgeschreven bij de ziekte van Crohn
- corticosteroide: prednison of steroide sparende medicatie, zoals budesonide
- immunosupressiva zoals MTX of azathioprine
- anti-TNF-a zoals infliximab of adalimumab
- vedolizumab
- JAK STAT: Tofacitinib
- Chirurgie
benoem de bijwerkingen van de volgende medicatie:
- mesalazine:
- corticosteroide
- immunosupressiva zoals MTX of azathioprine
- Anti-TNF-a zoals infliximab of adalimumab
mesalazine: hoofdpijn, misselijkheid, pancreatitis, interstitiele nefritis of bloedverlies
corticosteroide: emotionele instabiliteit, acne, oedeem, hypertensie, infecties, diabetes, gewichtstoename en ostheoporose
immunosupressiva: beenmergtoxiteit, pancreatitis
Wat doet vedulizumab?
door deze stof kunnen cellen niet aan de bloedvatwand hechten, waardoor de ontsteking niet kan ontstaan.
Wat betekent chirurgie bij morbus Crohn en bij colitis ulcerosa?
Morbus Crohn: palliatief
colitis ulcerosa: curatief (genezend)
Wat doet anti-TNF-a zoals infliximab of adalimumab?
TNF is een cytokine die bij colitis ulcerosa en bij de ziekte van Crohn verhoogd aanwezig is en de onsteking stimuleerd –> anti-TNF-a geeft hier een remming op.
Wat is het nadeel van ileocoecaal resectie? welke behandeling wordt hier voor gestart?
- galzouten kunnen niet meer worden opgenomen in het terminale deel van het ileum. Dit gebeurt in het colon, het colon kan daar niet tegen –> galzouten diaree. kan daardoor ook een tekort aan foliumzuur en vit B12 optreden
behandeling: Questran, stof die galzouten wegvangt.
Wat is een anemie en hoe ontstaat het?
bloedarmoede door een tekort aan Hemoglobine
Uit welke 4 ketens bestaat hemoglobine?
- 2 alfa-ketens
- 2 beta-ketens
- kleine hoeveelheid delta-ketens (HBA2: a2d2)
!! elke keten heeft een FE2+ molecuul waaraan O2 gebonden kan worden.
Bij welke hemoglobine is de zuurstofaffiniteit heel hoog?
bij foetaal hemaglobine
Op welke chromesomen liggen de alfa, de beta en de delta ketens?
Alfa: chrom 16 (4 genen)
beta: chrom 11 (2 genen)
delta: chrom 11 (2 genen)
Waar worden erytrocyten gevormd?
in het beenmerg
Waarvan is de opname en afgifte van O2 afhankelijk van?
- O2-spanning:
- pH: acidose –> O2 afgifte makkelijker
- temperatuur: omhoog –> O2 afgifte makkelijker
- 2,3-diphosphoglyceraat concentratie (2,3-DPG) –> hoog bij chronische bloedarmoede, maakt zuurstoftransport makkelijker.
Welke symptomen passen bij zuurstofarmoede?
- pijn op de borst
- moeheid
- kortademigheid
- bleek zien
welke lagen van de darm doen mee bij iBD?
crohn: transmuraal (alle darmlagen)
Colitis ulcerosa: oppervlakkig (sub)mucosaal
bevinden er afwijkingen in de darm bij IBD?
Chron: abcess, fistels,
colitis ulcerosa: zelden
Wat is kenmerkend aan de binnenkant van het colon?
driehoekig
Wat doe je voordat je thiopurines voorschrijft?
kijken of iemand in het TPMT een mutatie heeft
Wanneer mag je MTX (methotrexaat) niet voorschrijven?
bij mensen met een gewenste zwangerschap –> zorgt voor vermindering foliumzuur
Wat moet eerste worden uitgesloten en op welke manier alvorens te starten met biologicals?
- HIV
- Hepatitis B en C
- TBC
Wat is de montreal classificatie?
classificatie voor IBD
wat is een pouch?
een kunstmatig zakje wat de ontlasting bij elkaar houd in het lichaam.
Waar worden rode bloedcellen gemaakt vanaf foetale fase?
3e week: dooierzak, chorion
6e week: lever, milt
5e maand: beenmerg
kinderen: wervels, platte beenderen, lange pijpbeenderen
volwassenen: wervels, platte beenderen, bovenste gedeelte
Is er een verschil van HB waarde bij mannen en vrouwen? zoja waar komt dat door?
jaa mannen hebben doorgaans meer hemoglobine dan vrouwen, dit komt door testosteron. Op oudere leeftijd neemt testosteron af bij mannen en dus ook HB –> dan HB weer gelijk
Waar is de clasificatie normaal van afhankelijk? (psychologie)
- situatie
- tijd
- cultuur
Wat is manie?
een periode van overdreven opgewektheid, waarbij men de realiteit uit het oog verliest.
Wat zijn de aspecten van angst?
biologie: sympatische activiteit
psychologie: verhoogde aandacht voor angst-opwekkende stimulli, andere interpretatie van informatie
sociologie: ondersteuning door omgeving
Wat zijn de aspecten van een depressie?
biologie: serotonerge systeem
psychologie: veranderde cognities (minderwaardigheid, schuld, machteloosheid)
sociologie: verminderde interactie
Welke twee factoren zijn nodig voor de productie van erytropoetine (EPO)
- HIF-1beta
- HIF-1alfa –> niet stabiel, bij veel/genoeg zuurstof wordt het afgebroken waardoor het niet kan binden aan HIF-1beta waardoor epo gen niet wordt aangemaakt.
Wat zijn de bouwstoffen van erytropoiese?
- ijzer
- vitamine B12
- foliumzuur (vitamine B11)
Hoe kun je ijzer verliezen?
- menstruatie
- huid
- haar
Hoe vind transport van ijzer plaats in het lichaam, dmv van welk transporteiwit?
Ferroportine
Wat zijn de normaalwaardes van hemoglobine bij mannen, vrouwen en zwangere
man: 8,6 -10,5 mmol/L
vrouw: 7,5-9,5 mmol/L
zwanger: >6,5 mmol/L
Wat is het gemiddelde volume van erytrocyten?
80-100 fL (10^-15 L)
hoe vaak komt bloedarmoede voor?
mannen: 4%
vrouwen: 8%
Wat zijn de twee indelingen die in de kliniek veel gebruikt worden?
- indeling naar oorzaak
- probleem met aanmaak
- verlies van ery’s
- verhoogd verbruik/afbraak van ery’s (verkorte levensduur) - indeling naar grootte van erytrocyten (MCV)
- microcytaire anemie (MCV<80 fl)
- normocytaire anemie (MCV 80-100 fl)
- macrocytaire anemie (MCV>100 fl)
benoem de reticulocyten gehalte bij microcytaire anemie tijdens:
- Fe gebrek (RDW verhoogd)
- Hb-pathie (RDW normaal)
- thalassemie: (kwantitatief defect Hb-ketens)
- anemie van de chronische ziekte
Fe gebrek: reticulocyten verlaagd
Hb-pathie (RDW normaal) (ijzertransport gaat niet goed): reticulocyten normaal of verhoogd
anemie van de chronische ziekte: reticulocyten verlaagd
Wat zijn reticulocyten? wat weerspiegelen ze?
de jongste cellen die zichtbaar zijn in het bloed, voorloper van de erytrocyten
Ze weerspiegelen de activiteit van het beenmerg.
bijv. een anemie kan veroorzaakt worden door een verlaagde aanmaak –> erytrocyten ook laag.
benoem het reticulocyt gehalte bij normocytaire anemie (MCV 80-100):
- acute bloeding
- nierziekte
- anemie van de chronische ziekte
- infiltratie beenmerg door maligniteit
- myelodysplastisch syndroom (MDS)
- Hemolyse zonder reticulocytose
- Sikkelcel anemie (kwalitatief defect Hb-ketens)
- aplastische anemie
- acute bloeding: cellen die er zijn zijn normaal
nierziekte (epo productie verlaagd): verlaagd - anemie van de chronische ziekte: verlaagd
- infiltratie beenmerg door maligniteit: verlaagd
- myelodysplastisch syndroom (MDS): verlaagd
- Hemolyse zonder reticulocytose: normaal
- Sikkelcel anemie (kwalitatief defect Hb-ketens): verhoogd
- aplastische anemie: verlaagd
benoem het reticulocyt gehalte bij macrocytaire anemie (MCV > 100):
- vitamine B12 deficientie
- foliumzur deficientie
- alcohol
- hypothyreoidie
- myelodysplastisch syndroom (MDS)
- Hemolyse (reticulocytose)
- vitamine B12 deficientie: verlaagd
- foliumzur deficientie: verlaagd
- alcohol: verlaagd
- hypothyreoidie: verlaagd
- myelodysplastisch syndroom (MDS): verlaagd
- Hemolyse (reticulocytose): verhoogd
hoelang leven rode bloedcellen?
120 dagen
Wat is het RDW?
spreiding van grootte van de eryotrocyten (range). Bij verhoging ligt de grootte van de ery’s ver uit elkaar.
Als je iemand ijzertabletten voorschrijft voor iemand met anemie, hoelang moet je deze dan slikken?
3 maanden
Wat is malena?
bloeding hoog in de tractus digestives, gaat gepaard met
- zwarte poep
- typische geur
