Week 3: Tractus digestivus: lever en darmepitheel Flashcards
Hoe ziet een leverlobulus eruit?
Idealiter een hexagon, maar kan ook een pentagon, met als hoeken de portale velden en in het midden de central vein
Hoe ziet de leveracinus eruit?
3 zones, dichtstbij de portale velden is zone 1, daarna zone 2 en dichtbij de central vein is zone 3
Welke zone van de leveracinus sterft het eerste bij ischemie? En waar vindt de meeste metabolische activiteit plaats?
Zone 3
Zone 1
Hoe kan je de 3 structuren van de portale velden uit elkaar houden onder de microscoop?
De vein heeft de grootste diameter
De arterie heeft een dikke wand
De bile duct heeft een kleine diameter en dunne wand
Hoe gaat het bloed van de portale velden naar de centrale vein?
Via sinusoides
Uit welke 3 regio’s bestaat een hepatocyt?
Sinusoidaal
Lateraal
Canaliculair
Waar zitten hepatic stellate cells
Ruimte van Disse/perisinusoidale ruimte
Wat is er aan de hand als je polykernen ziet in hepatocyten?
Niks, is normaal
Welke 4 soorten cellen zitten er in de sinusoiden?
Endotheel
Hepatic stellate cells
Kupfer cells
Lymfocyten
Wat gebeurt er met de gaps van de sinusoide hoe dichter je bij de central vein komt?
Worden groter
Hoe komt het gal vanaf de hepatocyt naar de ductus?
Gal canaliculi
Kanalen van Hering
Ductus
Hoeveel overcapaciteit hebben gezonde mensen van hun lever?
20-25% is nodig, dus 75-80% reserve
Welke 3 typen leverziekten zijn er?
Acuut
Chronisch
ACLT
Wat is ACLT?
Acuut bovenop chronisch
Noem 6 complicaties van leverziekten
Varices Ascites Encephalopathy HCC Infectie Ondervoeding
Wat is HCC?
Leverkanker
Wat is sarcopenie?
Spierafname
Hoe wordt een lever cirrotisch?
Injury
Repair
Regeneration
Scarring
Noem 4 histologische kenmerken van cirrose
Marked fibrosis
Destruction vascular and bilary elements
Regeneration
Nodule formation
Hoe groot zijn micro- en macronoduli?
Micro: < 3mm
Macro: > 3mm
Wanneer heb je chronische hepatitis?
Als je na meer dan 6 maanden het virus nog bij je draagt
Hoelang duurt het om van infectie naar leverkanker te gaan?
30-50 jaar
Wat is het verschil tussen een gecompenseerde en gedecompenseerde leverziekte?
Bij gecompenseerd zijn er verder geen complicaties
Bij gedecompenseerd zijn er wel complicaties
Wat is de mortaliteit van gedecompenseerde leverziektes?
30%
Wat voor lab resultaten verwacht je bij een levercirrose?
Verhoogde LFT (leverfunctie) Verlaagde trombocyten
Noem 7 bevinden die je kan vinden bij lichamelijk onderzoek van een cirrose
Vergrote milt Verwarring Ascites Vergrote lever Spider laesies Flapping tremor Fetor hepaticus
Wat is een fetor hepaticus?
Zoete lucht in de uitademing
Wat is een flapping tremor?
Extensie pols, pt gaat flapperen
Wat zijn spider laesies?
Rood puntje wat lijkt op een spin, zit in de hals
Wat zijn de 3 hoofdbestanddelen van gal?
Galzouten 67%
Cholesterol 4%
Fosfolipiden 22%
Waaruit worden galzouten gevormd?
Uit cholesterol
Met welke 2 stoffen kan conjugatie van galzouten plaatsvinden?
Glycine en taurine
Wat is amfoteer?
Gemengd hydrofiel en hydrofoob
Hoe worden galmicellen gevormd en uit hoeveel galzouten bestaat de kleinste micel?
Hydrofobe kanten aan elkaar
Kleinste micel bestaat uit 4 galzouten
Welke vorm hebben galmicellen?
Schijfvormig
Wat is CMC?
Kritische micellaire concentratie, vanaf welke concentratie micellen gevormd worden
Wat is de CMC van galzouten
2-5 mM
Wat is sterolin?
Scheidt in de hepatocyt cholesterol uit
Waar vindt deconjugatie plaats?
Colon
Hoe vindt deconjugatie plaats?
Glycine en taurine worden weggehaald door bacteriën
Welke stof kan ontstaan bij veel deconjugatie?
UDCA (ursodiol)
Waarom en wanneer wordt UDCA als medicatie gebruikt?
Is niet toxisch en remt de novo synthese van toxische galzouten
Wordt gebruikt bij cholestase, galstenen en CF
Hoe worden galzouten teruggeresorbeerd in het terminale ileum?
Via IBAT
Welke 3 stoffen stimuleren de HCO3- toevoeging aan het gal?
Secretine
VIP
Glucagon
Welke stof remt de HCO3- toevoeging aan het al?
Somatostatine
Waarom is het in de galblaas zuurder?
Ca zouten blijven beter opgelost
Welke stof activeert het samentrekken van de galblaas en wat doet deze stof nog meer in dit proces?
CCK, zorgt ook voor relaxatie sfincter van Oddi
Wat zijn ABC-transporters?
ATP-Binding Casette
Welke ABC-transporter wordt gebruikt voor galzouten?
ABCB11
Welke ABC-transporter wordt gebruikt voor fosfolipidenuitscheiding?
ABCB4
Wat is de werking van ABCB4?
Flopt vanuit de binnenkant fosfolipiden naar de buitenkant
Hoe werkt de flipflop beweging?
Flip: naar binnen
Flop: naar buiten
Waar staat PFIC voor?
Progressive Familial Intrahepatic Cholestasis
Wat is er aan de hand bij PFIC2?
Defect in ABCB11
Wat is er aan de hand bij PFIC3?
Defect in ABCB4
Noem 4 gevolgen van PFIC3
Cholestasis
Fibrose
Portale hypertensie
Leverfalen
Wat is er aan de hand bij PFIC1?
Defect in ATP8B1
Wat is ATP8B1?
Flippase voor glycerolfosfolipiden
Welke 2 soorten lipiden zijn er en noem de kenmerken?
Glycerolfosfolipiden, minstens 1 keten onverzadigd, met een kink
Spingomyeline, recht, nauwelijks opgelost door cholesterol, is icm cholesterol bijna 100% beschermd tegen galzouten
Wat is het gevaar van en hoge concentratie micellen?
Ze kunnen membranen van cellen aantasten
Door welke pomp wordt cholesterol uitgescheiden? En hoe wordt deze pomp ook wel genoemd?
ABCG5/G8
Sterolpomp
Onder welke condities is er een verhoogde kans op galstenen? Dus bij welke ziekte komen galstenen veel voor?
Verhoogd cholesterol
Verlaagd fosfolipiden
Heterozygoten voor PFIC3
Wat is de definitie van cholestase?
Onderbreking en/of verstoring van de galproductie en/of afvloed
Wat zijn xanthelasma en xanthomen
Geel en vet onder de huid
Hoe wordt vettige ontlasting ook wel genoemd?
Steatorroe
Welke vitamines zijn vetoplosbaar?
A, D, E en K
Wat is een ander woord voor jeuk?
Priutus
Waardoor wordt priutus misschien veroorzaakt bij cholestase?
Autotaxine
Welke 2 soorten oorzaken zijn er voor cholestatische leverziektes?
Extra- en intrahepatisch
Noem 4 voorbeelden van extrahepatische oorzaken voor cholestatische leverziekten
PSC
Chronische pancreatitis
Na chirurgie
Maligniteiten
Noem 6 voorbeelden van intrahepatische oorzaken voor cholestatische leverziekten
DILI Alcoholische hepatitis PSC/PBC AIH/AIP Virussen Zwangerschapscholestase
Welke 7 dingen kan je in het bloed meten met betrekking tot leverziekten? En wat betekenen deze metingen?
Bilirubine: metabolisme en excretie via gal
Alkalische fosfatase: galstuwing
Gamma-glutamaat synthetase: galstuwing
ALAT en ASAT: leververval (hepatitis)
Albumine: synthese (leverfunctie)
Pro-trombine tijd, AT-III en FV: stollingsfactoren (lever)
Ammoniak: afbraak aminozuren, omzetting naar ureum
Welke 4 aanvullende onderzoeken kan je doen bij een cholestatische leverziekte?
Echo
MCRP
PTC
ECRP
Wat is er te zien op een echo bij intra- en extrahepatische oorzaken?
Intra: geen verwijde galwegen
Extra: verwijde galwegen
Wat is PTC? Wat is een belangrijke voorwaarde?
Percutane transhepatische cholangiografie
Je prikt de lever aan en kan ook draineren
Alleen als de galwegen verwijd zijn
Wat is ECRP?
Endoscopische retrograde cholangiopancreaticografie, via een scoop
Wat is PBC?
Primaire biliaire cholangitis
Immuun gemedieerde beschadiging kleine galwegen lever, waarbij anti mitochondriale antilichamen en IgM verhoogd zijn
Hoe wordt de diagnose PBC gesteld?
2 vd 3 criteria:
Leverenzymen
AMA
Leverbiopt: assymetrische destructie galwegen in portaalvelden
Wat is de behandeling voor PBC?
UDCA
Bij wie komt PBC meer voor?
Vrouwen
Wat is PSC?
Primaire scleroserende cholangitis
Immuun gemedieerde cholangitis
Komt zowel intra- als extrahepatisch voor
Recidiverende episodes van bacteriële cholangitis
Bij wie komt PSC meer voor en met welke ziektes wordt het geassocieerd?
Bij mannen, geassocieerd met colitis ulcerosa en andere IBD
Wat voor soort enzymen worden gebruikt bij het splitsen van voedingsstoffen?
Hydrolases
Welke 2 soorten zetmeel zijn er en uit wat voor soort bindingen bestaan deze?
Amylase: alfa-1,4
Amylopectine: alfa-1,4 en alfa-1,6
Wat zijn de 2 aspecten van het nut van spijsvertering?
Voorkomt antilichamen tegen dieet
Garandeert soort specifieke resynthese ‘lichaamseigen’ macromoleculen
Welke 5 groepen koolhydraten zijn er en uit welke bindingen bestaan ze?
Zetmeel, D-glucose (alfa-1,4 en alfa-1,6)
Glycogeen, D glucose (alfa1-1,4 en alfa-1,6)
Saccarose, glucose/fructose (alfa-1,2)
Lactose glucose/galactose (beta-1,4)
Cellullose (vezel), D-glucose (beta-1,4)
Hoeveel enzymen zijn er nodig om alle koolhydraten te splitsen?
4
Waarom kunnen we voedingsvezels niet verteren?
Een beta-1,4 binding tussen glucose moleculen kunnen wij niet splitsen
Welk koolhydraatenzym is het traagst?
Lactase
Welke 3 vormen van eiwitafbrekenende enzymen. hebben wij?
Endopeptidases
Carboxypeptidases
Aminopeptidases
Welke 3 vormen van lipases hebben wij?
Alfa-lipases
Maaglipase
Melklipase
Hoe worden LCT’s opgenomen?
Na-H exchanger maakt laag boven enterocyt zuur
Vetzuren komen vrij uit micellen en worden passief opgenomen
Triglyceride wordt gevormd
Triglyceriden omgeven met lipoproteines: chylomicronen
Hoe werkt de opname van MCT’s?
Geen alfa-lipase of galzouten nodig
Wordt intracellulair afgebroken tot glycerol en vetzuren
Waarom kan je iemand niet op een dieet van alleen maar MCT’s zetten?
In MCT’s zitten geen vetoplosbare vitamines en essentiële vetzuren
Waar worden de meeste vitamines opgenomen?
Duodenum
Waar worden de galzouten heropgenomen?
Ileum
Door welke transporter wordt fructose opgenomen in de enterocyt?
GLUT-5
Door welke transporter worden glucose en galactose opgenomen in de enterocyt?
SGLT-1
Door welke transporter verlaten glucose, galactose en fructose de enterocyt?
GLUT-2
Hoe worden aminozuren opgenomen in de enterocyt?
6 transporters
Aminopeptidases knippen de eiwitten tot vrije peptides
Oligopeptide cotransporters (PepT1) transporteren di- en tripeptides waarna ze IC gesplitst worden tot vrije aminozuren
Hoeveel water scheidt je ongeveer per dag uit via de faeces?
200 mL/dag
Welke 2 soorten diarree zijn er?
Osmotisch en secretoir
Waar wordt osmotische diarree door veroorzaakt?
Malabsorptie dieetcomponenten
Bij welke fecale osmotische gap is er sprake van osmotische diarree?
> 100 mmol/kg
Wanneer komt secretoire diarree veel voor?
Vaak bij infectie
Bij welke fecale osmotische gap is er sprake van secretoire diarree?
Kleiner of gelijk aan 50 mmol/dag
Wat is DIOS?
Distaal intestinaal obstipatie syndroom
Wat is de formule voor fecale osmotische gap?
290-2(Na+K) mmosmol/kg
Wat is het effect van cAMP op CFTR en de protonpomp?
Activeert CFTR
Remt protonpomp
Wat is er aan de hand bij CF?
CFTR is kapot, waardoor het minder NaCl secretie is en er uitdroging van het lumen plaatsvindt
Wat is er aan de hand bij CLD (en waar staat het voor)?
Congenitale chloridorroe
Cl-HCO3 exchanger is kapot, waardoor een systemische alkalose optreedt en er meer Cl en H+ in de feces komen
Wat is de pathofysiologie van cholera?
De cholerabacterie scheidt het cholera toxine uit, wat het cAMP extreem verhoogd, waardoor CFTR geactiveerd wordt en er secretoire diarree optreedt
Wat is ORS?
Oral rehydration therapy, een oplossing van zout en suiker, gaat de diarree niet tegen, maar voorkomt uitdroging
Welke 3 aandoeningen kunnen een oorzaak zijn van een verhoogd ongeconjugeerd bili?
Syndroom van gilbert (verminderd UGT)
Hemolyse
Criglar-najjar (geen UGT)
Wat is UGT?
Enzym wat verantwoordelijk is voor de conjugering van bili
Wat is BRIC?
Benigne recurrenten intra-hepatische cholestase
Hoe ontstaat BRIC?
Mutatie in ATP8B1 of ABCB11
Wat zijn de klachten bij BRIC?
Aanvallen van cholestase, intermitterende episodes van icterus en jeuk
Wat is HILI?
Herb-induces liver injury
Welke mutatie is het meest voorkomend bij CF? Op welk chromosoom ligt dit?
Delta F508, chromosoom 7
Wanneer treedt pancreatische insufficientie op bij CF?
In utero
Wat is een meconium ileus?
Obstructie tussen ileum en colon door plakkerige ontlasting
Wat is glucuronering?
BMG glucurongroepen gekoppeld aan ongeconjugeerd bili in hepatocyten door UGT
Welke afwijkingen zijn er bij PBC te zien in het biopt en ECRP?
Geen afwijking bij de ECRP
Mononucleair infiltraat rond middelgrote galwegen
Welke afwijkingen zijn er bij PSC te zien in het biopt en ECRP?
Stenoses en verwijdingen in ECRP
Tekenen van extrahepatische cholestase in biopt
Hoe verschilt de behandeling voor intra- en extrahepatische cholestase?
Intra: medicamenteus
Extra: chirurgisch/endoscopisch
Wat is cholerese?
Productie hepatische gal
Welke stap is rate-limiting in de productie van gal?
7alfa-hydrolase
Welke 2 soorten galstenen zijn er?
Cholesterolstenen
Pigmentstenen
Waar bestaan pigmentstenen uit?
Onoplosbare Ca-zouten
Hoe ontstaan cholesterolstenen?
Verhoging van de cholesterol/BS verhouding in het gal
Unilamillaire vesicles worden multilamillair
Zones mer verhoogde cholesterolconcentraties zorgt voor de vorming van cholesterolkristalkernen (nucleatie)
De microkristallen worden vastgehouden door mucines op de galblaaswand waardoor er macroscopische stenen ontstaan
Wat is sludging?
Het vasthouden van microkristallen door mucines op de galblaaswand
Wat is clofibraat?
Medicatie die zorgt voor een verhoogd cholesterol in de gal
Wat is lithotripsie?
Extracorporale ultrasone fragmentatie
Welke 3 therapieën zijn er voor galstenen?
Ursodiol
Lithotripsie
Cholecystomie
Wat is spruw?
Atrofie villusepitheel
Bij welke ziekte komen spruw en hypertrofie van de crypten voor?
Coeliakie
Waar in de lever wordt vitamine K opgeslagen?
Perisinusoidale ruimte in hepatic stellate cells
Hoe heet de kleine afvoerbuis van de pancreas en waar komt deze in uit?
Duct van santorini
Komt uit in ampulla mminor
Hoe heet de onderkant van de kop van de pancreas?
Unicatus processus
Is welke zone van de acinus vindt voornamelijk detoxificatie en metabolisme van glycogeen plaats?
Zone 3
