Week 3 Flashcards
Wat voor kabels vind je in een endoscoop?
Licht, beeld, biopsie, sturen, lucht, water, CCD-chip
Endoscopische technieken
Diagnostiek
- Inspectie
- Biopteren
- FNA/FNB (fine needle aspiration, FNB net wat dikker)
Therapie
- Bloedingen
- Varices
- Vroeg-carcinomen verwijderen
- Poliepen
- Verwijderen galwegstenen
- Drainage vochtcollecties
Wat zijn de 4 onderdelen van de etiologie van Crohn?
- Microbioom
- Immuunsysteem (auto-inflammatoir)
- Omgevingsfactoren
- Genetisch
Klinisch beeld IBD
- (bloederige) diarree
- gewichtsverlies
- buikpijn (krampend)
- pijn bij defaecatie, loze aandrang
- (perianale) fistels
- koorts
- vermoeidheid
Complicaties bij Crohn
Maligniteiten/Kanker
Fistels
Perforaties
Abscess
Strictuur/vernauwing
Extra intestinale manifestaties Crohn
Huidafwijkingen
- Erythema nodosum
- Pyoderma gangrenosum (echt zweren in de huid, die moeilijk helen)
Gewrichtsklachten
- Artritis
- Sacroiliitis
Oogafwijkingen
- Uveitis
- (Epi)scleritis
Hepatobiliair
- PSC (met name bij CU)
(galstenen, leververvetting, A-I leverziekten, trombose, nierstenen, osteoporose)
Gevolgen van pijn
- Cardiovasculair: tachycardie, hypertensie, verhoogde systemische vasculaire weerstand, extra myocard werk, verhoogde zuurstof consumptie
- Pulmonary: hypoxie, hypercapnie, atelectase, meer hoesten, flow volume, V/Q ratio (bijvoorbeeld door veranderde positie)
- Gastro Intestinaal: misselijkheid, braken, ileus, vasten
- Renaal: oligurie, urineretentie
- Endocrien: meer adrenerge activiteit en actiever metabolisme
- CZS: angst, anxiety, sedatie, moeheid, vagale inhibitie
- Extremiteiten: skeletspier spasme, gelimiteerde mobiliteit
- Immuun: lagere immuunrespons
Basisprincipes van pijnbehandeling
- Kies een middel dat past bij het mechanisme van de pijn
- Gebruik een adequate toedieningsweg
- School op volgens de WHO-pijnladder
- Gebruik een vast doseerschema met escapemedicatie
WHO pijnladder
- Niet-opioïden: paracetamol/NSAID
- Toevoegen zwak-werkend opioide: tramadol (vaak alleen maar bij kinderen gebruikt in ZKH)
- Zwakwerkend opioïde vervangen door sterk werkend opiodide: vb fentanyl, morfine, oxycodon en piritramide
(4. Parenterale toediening van opioïden en regionale pijn behandeltechnieken.)
Bovenop de ladder vind je ook Multimodale pijnstilling
> op verschillende plekken in de pijn-pathway kan je ingrijpen
Contra-indicaties COX remmers
Allergie, GI ulcus, GI bloeding, IBD, Levercirrose/ascites, binnen 3 mnd na leverchirurgie, gastric bypass chirurgie, spoedingreep met darm anastomose, nierfunctiestoornissen (GFR <50 ml/min), niertransplantatie of mono-nier, hypovolemie (zeker icm met ACE-remmer), astma exacerbatie (na eerder gebr NSAID), longtransplantatie, hartchirurgie.
Opiaten
Zwakke opiaat: tramadol
Partiele opiaatreceptor agonist + SNRI
Sterke opiaten:
Oxycodon (oxynorm/oxycontin oraal)
Fentanyl (nasaal, transdermaal of i.v.)
Morfine (oraal, s.c., i.v.)
Anatagonist: Naloxon
Bijwerkingen van opiaten
Apneu
Obstipatie (laxans bij voorschrijven oid)
Misselijkheid/braken
Jeuk
Hypotensie
Neuropathische pijnstilling
- Tricyclische antidepressiva: amitriptyline
- Anti-epileptica: Gabapentine, pregabaline
- Werken langzaam in
- Geven met name neurologische bijwerkingen
- Esketamine (snel, hypnoticum in cerebrum, anakgetisch in ruggenmerg, ook stimulatie sympathisch zenuwstelsel)
Galcompositie
Galzouten 67%
Cholesterol 4%
Fosfolipiden 22%
Bilirubine, uitscheiding medicatie en elektrolyten (bv HCO2) en water
DD stille icterus: meest voorkomend
- Levermetastasen
- Pancreaskopcarcinoom
- Hepatocellulair carcinoom
- Cholangiocarcinoom
- Papil v Vater carcinoom
- Duodenumcarcinoom
Work-up stille icterus en gewichtsverlies
- Als je echt aan kanker denkt gelijk CT
- Bij niks zien (kleine tumortjes kan je bijv missen) waar alsnog grote verdenking obstructie: endoscopische echografie, EUS (kan je heel veel mee zien!) of anders MRCP
- Als dit allemaal niet zo is: onderzoek naar intrahepatische problematiek
Beleid verdenking pancreaskopcarcinoom
- Weefsel verkrijgen
- Met een inwendige echo/ EUS (voorkeur)
> met naald door de duodenum wand biopt maken - Of van buitenaf
- Met een inwendige echo/ EUS (voorkeur)
- Behandeling cholestase
- Ook met ERCP -> metalen stent plaatsen (voorkeur)
- Of een PTC: waarbij drain tot in duodenum wordt geplaatst, waarmee je de stenose
Bypassed uitwendig.
- Multidisciplinaire bespreking
- PA bewezen locally advanced pancreascarcinoom bv
- Beleid: neo-adjuvante chemotherapie bv
Palliatieve mogelijkheden bij duodenumobstructie
- Maagontlediging
- Duodenumstent (obstrueerd snel, door MDL arts)
- Sondevoeding tot voorbij de tumor
- Bypass GJ door chirurg: jejunum aan de maag vastmaken -> maar vrij zwaar voor zo een patiënt
- Nieuw: endoscopische MDL-arts bypass GJ-> minder invasief + volgende dag weer
eten + korte stent (mogelijk de beste oplossing)
> Eigenlijk dus alleen bij mensen met korte levensverwachting, waarbij je ter palliatie wilt voorkomen dat ze gaan braken.
Endoscopische bevindingen IBD
Erytheem
Oedeem
Oneffenheden slijmvlies
Fragiel en makkelijk bloedend slijmvlies
Pseudopoliepen
Erosies
Ulcera
Uiteindelijke diagnose op PA bevindingen
Oorzaken malabsorptie en buikpijn
- Beschadiging slijmvlies
- Vermindering van absorberend oppervlak
- Enzymdeficiëntie
- Pancreas insufficientie
- Maagverkleining of gastric bypass > goede supplementatie belangrijk
IBS
Klachten:
Buikpijn
Afwijkend ontlastingspatroon
Gasophoping in de maag en darmen
Diagnose per exclusionem, en dus uitsluiten andere pathologie (maar hoe erg je je
best voor doet is maar de vraag)
- Bloedonderzoek
- Ontlasting bekijken
- Op indicatie beeldvorming en scopie
Invloeden op de darm-brein-as
- Omgeving
- Infecties
- Slaap
- Dieet
- Genetische factoren
Behandeling IBS
- Uitleg is het belangrijkst
- Medicijnen: spasmolytica, pijnstillers, bulkvormers, vitamines, antidepressiva (soms helpt het wel, soms niet + sommige hebben ook nadelen)
- Dieet (FORMAPs)
- Probiotica
- Psychologische ondersteuning
> Deze behandelingen hebben soms effect, niet altijd
SCEGS-structuur voor SOLK
Scherp in Somatiek
> Wat voelt u?
Wees nieuwschierig naar
Cognities (wat mensen denken over hun klachten, waar bang voor, wat willen ze van jou als arts op dat moment?)
Impact klachten op Emotie, Gedrag en Sociale omgeving (blijft deze relatie bijhouden)
Biologische instandhoudende factoren SOLK
- Slaapproblemen
- Slechte lichamelijke conditie
- Afwijkend voedingspatroon
- Verhoogd gevoelig voor lichamelijke sensaties
Informeren en uitleg over SOLK
- Virtuele etalage
Bevindingen bespreken (niet perse alleen jouw bevindingen, ook eerdere)
Vanuit het patiëntenperspectief
Positief-neutrale taal - Interactieve uitleg
Geen ziekte, wat is het dan wel?
Uitleg SOLK + in stand houders (maatwerk per patiënt!!)
Visualiseren: tekening + metafoor (bijv alarm of batterij) - Voorstel beleid
Verbinden pt en perspectief geven
(Check of patient eens is met beleid dat je voorstelt)
Kenmerken Flush
- Roodheid
- Warm gevoel
- Zweten
Welke mediatoren zijn verantwoordelijk voor flushes?
Calcitonine, serotonine, VIP, histamine, prostaglandines, neurokinine A