WĄTROBA I TRZUSTKA Flashcards

1
Q

Dysfunkcja hepatocytów

A
  • utrata funkcji syntetycznych
  • wtórny niedobór albumin
  • niedobór czynników krzepnięcia
  • utrata funkcji detoksykacyjnej
  • hiperamonemia
  • wzrost stężenia innych toksyn
  • zaburzenia metabolizmu ustrojowego HCO3-, tłuszczy, białek
  • upośledzony metabolizm bilirubiny
  • upośledzona produkcja żółci
  • zaburzenia gospodarki Fe i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
  • zaburzenia termoregulacji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Upośledzony przepływ krwi przez wątrobę

A

Gdy wzrost oporów w fizjologicznie niskociśnieniowym krążeniu wrotnym:

  • krew szuka alternatywnych dróg powrotu do krążenia systemowego
  • wykształca się krążenie oboczne
  • krew powracająca mniej efektywnie filtrowana przez wątrobę
  • wątroba traci możliwość oczyszczania krwi
  • zaburzenia gospodarki H2O i Na+
  • ryzyko krwawień z poszerzonych naczyń krążenia obocznego => zwł. żylaki przełyku
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Ważne badania w diagno chorób wątroby

A
  1. Ocena uszkodzenia hepatocytów
  2. Ocena zdolności do syntezy
  3. Enzymy wskaźnikowe cholestazy (zab. produkcji/wydzielania żółci)
  4. Inne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Ocena uszkodzenia hepatocytów

A

1) NIEWIELKIE USZKODZENIE
- podwyższenie GGTP (gammaglutamylotranspeptydaza)
- podwyższenie AspAT (aminotransferaza asparaginowa)
- podwyższenie AIAT (aminotransferaza alaninowa)
- wskaźnik De Ritisa (AspAT/AIAT) > 1

2) CIĘŻKIE USZKODZENIE
- wzrost GLDH (dehydrogenaza glutaminianowa)
- wzrost AspAT
- wskaźnik De Ritisa&raquo_space; 1

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

ocena zdolności do syntezy

A
  • poziom cholinesterazy
  • czynniki krzepnięcia zależne od witaminy K (II, VII, IX, X = komleks protrombinowy),
  • inne czynniki krzepnięcia (V, XI, XII, XIII, fibrynogen)
  • albuminy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Enzymy wskaźnikowe cholestazy (prod/wydziel żółci)

A

1) Fosfataza zasadowa (ALP) - może być też zwiększona w chorobach kości
2) GGTP
3) Aminopeptydaza leucynowa (LAP) - nabłonek dróg żółciowych, fizjologiczny wzrost w ciąży i terapii estrogenami
4) 5’-nukleotydaza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Inne parametry oceny czynności wątroby

A
  • stężenie NH3 we krwi (detoksykacja)

- stężenie FFA we krwi (zależne od wchłaniania w jelicie i eliminacji wątrobowej)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

ŻÓŁTACZKA

A
  • żółte zabarwienie skóry, błon śluzowych, białkówek od wzrostu bilirubiny 2x normy ( N: 17 M; 1mg%)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

CHOLESTAZA

A
  • wzrost stęzenia kwasów żółciowych w tkankach krążeniu wrotnym wtórnine do zaburzeń ich wydzielania z hepatocytów lub przepływu przez wewnątrzwątrobowe lub zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe
  • może towarzyszyć jej żółtaczka ( żółtaczka cholestazowa)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

BILIRUBINA

A
  • produkt przemiany hemu
    Wolna - związana tylko z albuminami transportującymi - 95%
    Związana - koniugacja z kwasem glukoronowym w wątrobie i potem wydzielana do żółci - 5%

Wzrost wolnej bilirubiny:

a) dorośli - kamienie żółciowe w drogach żółciowych
b) noworodki, gdy słaba BBB i mało UDP-glukuronylotransferazy:
- toksyczny wpływ na jądra podstawy mózgu:
- choreoatetoza
- głuchota
- spowolniony rozwój umysłowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

HIPERBILIRUBINEMIA Z PRZEWAGĄ BILIRUBINY WOLNEJ WE KRWI

A
  1. NADPRODUKCJA
    - hemoliza
    - nieefektywna erytropoeza
  2. OBNIŻONY WYCHWYT
    - głodzenie
    - posocznica
  3. OBNIŻONE SPRZĘGANIE
    a) wrodzony niedobór UGT
    - zespół Gilberta
    - zespół Criglera Najjara
    b) żółtaczka noworodków - przejściowy niedobór UGT
    c) nabyty niedobór UGT
    - polekowy
    - uszkodzenie hepatocyta (zap. i marskość)
    - breast milk jaundice (odwracalne zahamowanie akt. UGT w związku z karmieniem piersią)
    d) posocznica
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

HIPERBILIRUBINEMIA Z PRZEWAGĄ WE KRWI BILIRUBINY ZWIĄZANEJ (hiperbilirubinemia z bilirubinurią)

A
  1. WRODZONA / RODZINNA
    - zespół Dubin-Johnsona
    - zespół Rotora
    - nawracająca łagodna cholestaza rodzinna
    - nawracająca cholestaza ciężarnych => III trymestr
  2. NABYTE
    - polekowe (np. androgeny, doustna antykoncepcja)
    - uszkodzenie hepatocyta
    - żółtaczka pooperacyjna
    - posocznica
    - marskość żółciowa
    - żywienie pozajelitowe
    - alkoholizm
  3. ZAMKNIĘCIE DRÓG ŻÓŁCIOWYCH OD WEWNĄTRZ
    - kamienie żółciowe
    - zap. dróg żółciowych ze zwężeniem
    - neo ( rak nabł. dróg żołć, rak brodawki Vatera)
    - malformacje dróg żółciowych
    - hemobilia (neo, urazy, tętniaki)
  4. UCISK DRÓG ŻÓŁCIOWYCH Z ZEWNĄTRZ
    - neo (rak głowy trzustki, przerzuty do wątroby)
    - powiększenie węzłów chłonnych wnęki wątroby
    - procesy zapalne (np. zap. trzustki)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

ŻÓŁTACZKA HEMOLITYCZNA

A
  • hemoliza z różnych przyczyn

1) Bilirubina wolna/związana 90:10
2) Bilirubina w moczu BRAK
3) Urobilinogen (w moczu) +
4) Sterkobilinogen (w stolcu) +
5) Kolor moczu jasny
6) Kolor stolca ciemny
7) AspAT, AIAT ok
8) ALP ok
9) GGTP ok
10) LDH ++
11) y-globuliny ok
12) Świąd skóry BRAK
13) OBJAWY - splenomegalia, anemia, retikulocytoza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

ŻÓŁTACZKA MIĄŻSZOWA

A
  • uszkodzenie hepatocytów
  • z hiperbilirubinemią mieszaną
  • marskość, leki, grzyby, ostre zapalenie wątroby

1) Bilirubina wolna/związana 40:60
2) Bilirubina w moczu +
3) Urobilinogen (w moczu) -/+
4) Sterkobilinogen (w stolcu) -
5) Kolor moczu ciemny
6) Kolor stolca jasny
7) AspAT, AIAT ++
8) ALP +
9) GGTP +
10) LDH +
11) y-globuliny +
12) Świąd skóry słaby/BRAK
13) OBJAWY - hepatomegalia, tkliwość wątroby, skórne objawy wątrobowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

ŹÓŁTACZKA ZASTOINOWA

A

Przeszkoda w odpływie żółci z wątroby

  • ciąża
  • zap. wątroby
  • odżywianie pozajelitowe
  • polekowo
  • pierwotna marskość wątroby PBC
  • stwardniejące zapalenie dróg żółciowych PSC

ŻÓŁTACZKA MECHANICZNA

  • blokada dróg zewnątrz/wewnątrzwątrobowych
  • poszerzenie odpowiednich dróg
  • wzrost enzymów dróg wątrobowych we krwi => fosfataza alkaliczna, GGTP, 5’-nukleozydazy

1) Bilirubina wolna/związana 20:80
2) Bilirubina w moczu ++
3) Urobilinogen (w moczu) -/+
4) Sterkobilinogen (w stolcu) -/+
5) Kolor moczu bardzo ciemny
6) Kolor stolca bardzo jasny
7) AspAT, AIAT +
8) ALP ++
9) GGTP ++
10) LDH +
11) y-globuliny ok
12) Świąd skóry SILNY
13) OBJAWY - kolka wątrobowa, objaw Murphyego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

HIPERBILIRUBINEMIA WRODZONA

A
  • genetycznie
  • wiązanie bilirubiny
  • transport

1) Nadmiar WOLNEJ
- zespół Gilberta
- zespół Criglera Najjara

2) Nadmiar ZWIĄZANEJ
- zespół Dubin-Johnsona
- zespół Rotora

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

ZESPÓŁ CRIGLERA-NAJJARA

A

TYP I

  • brak UDP-glukuronylotransferazy UGT
  • AR
  • wysoka bilirubina (20-45mg/dl) od pierwszych dni życia

TYP II
- pewna aktywność UDP zachowana, łagodniejszy przebieg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

ZESPÓŁ GILBERTA

A
  • najczęstszy
  • 50% aktywności UGT zachowany
  • zwykle bezobjawowo
  • czasem niewielka żółtaczka
  • do wyzwalaczy należy: stres, wysiłek, głodzenie, alkohol, gorączka, PMS
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

ZESPÓŁ DUBIN-JOHNSONA

A
  • brak białka MRP2 transportującego związaną bilirubinę do kanalików żółciowych
  • łagodna
  • w wątrobie czarny barwnik
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

ZESPÓŁ ROTORA

A
  • niewydolność transferazy glutationu
  • zaburzenia przechowywania anionów organicznych
  • wydzielanie kwasów żółciowych prawidłowe
  • nie wymaga leczenia
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

OSTRE WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY

A
  • szybko rozwijające zmiany martwicze i zapalne w wątrobie
  • wirusy pierwotnie hepatotropowe (wir, zap. wąt A-E)
  • wirusy wtórnie hepatrotropowe (EBV, CMV, HSV 1 i 2, wirus różyczki, wirus ospy wietrznej, wirusy ECHO, wirus odry, adenowirusy, wirus żółtej gorączki)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

OSTRE WZW typu A

A
  • 50% zachorowań przez zakażenie (pokarmowa), możliwe przez seks, narzędzia
  • rezerwuar = człowiek
  • cz. etiologiczny = wirus RNA (Picornaviridae)
  • wirus wydalany z kałem 1-2 tyg. przed i 1 tydz. po objawach
  • wiremia w fazie wylęgania i do 30 dni fazy ostrej
  • objawy zależy od uszkodzenia hepatocytów, potem od odpowiedzi komórkowej (LT i NK)

POSTACIE:

  1. Bezżółtaczkowa
  2. Żółtaczkowa
  3. Cholestatyczna

OBJAWY

  • często bez
  • ostre - ustępują po kilku dniach
  • męczliwość, nudności, wymioty, ból brzucha, mięśni, stawów, świąd (w cholestatycznej)
  • prodromalne - nieznaczne powiększenie wątroby, w żółtaczkowej ściemnienie moczu, odbarwienie stolca

BADANIA LABORATORYJNE

  • wzrost akt. AlAT, AspAT
  • żółtaczkowa z bilirubinemią mieszaną
  • w cholestatycznej wzrost ALP, GGTP
  • serologia: p/ciała p/ anty-HAV klasy IgM (4-6 mies.), zastąpione z czasem przez IgG (na stałe)
  • trwa ok. 6 tyg., 3-4 tyg. podniesiona aktywność aminotransferaz
  • NIE ma formy przewlekłej!!
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

OSTRE WZW typu B

A

HBV - daje WZWB, ale:
HDV - daje WZWD, tylko przy HBV (HDV - wiroid)
- równoczesne zakażenie = koinfekcja
- zakażenie HDV u gościa z HBV = superinfekcja

  • zakażenie pozajelitowe (krew), płciowo, okołoporodowo
  • rezerwuar = człowiek
  • etiologia = wirus DNA (hepaDNAviridae)
  • Ab p/wirus -> kompleksy -> odkładanie -> powikłania np. guzkowe zapalenie tętnic, KZN
  • nie daje bezpośredniego efektu cytopatycznego
  • głównie odpowiedź immunologiczna
  • niszczenie hepatocytów cytokinami
  • gdy obniżona odporność p/wirus => przewlekła

OBJAWY

  • podobne do HAV, wolniej narastają, cięższe
  • prodromalne - uporczywy ból mięśni i stawów (kompleksy), ustępują przy pojawieniu żółtaczki

DIAGNOSTYKA
- serologia

POWIKŁANIA

a) piorunujące zapalenie wątroby
b) od kompleksów:
- KZN
- zespół nerczycowy
- zap. m. sercowego
- zespół Guillaina i Barrego
- krioglobulinemia mieszana
- polimyalgia
- guzkowe zap. tętnic

  • trwa ok. 24 tygodni (6 mies.), hiperbilirubinemia 4 tyg., AlAT 8-16 tyg.
  • WZWD zaostrza przebieg nawet do piorunującego zap. wątroby
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

OSTRE WZW C

A
  • zakażenie - krew i pochodne
  • rezerwuar = człowiek
  • wirus RNA - flaviviridae
  • patogeneza związana z odp. immunologiczną, niszczenie hepatocytów, wirus bardzo zmienny (trudny)
OBJAWY:
- jak WZW A, B, łagodniejsze
- najczęściej bezobjawowo
- hepatomegalia
prodromowe objawy ustępują po żółtaczce
  • eliminacja wirusa w 15-50% przypadków głównie przy objawowej chorobie
  • pozostali => przewlekła => może marskość wątroby

DIAGNOSTYKA

  • ocena uszkodzenia
  • badanie serologiczne
  • wirusologia (RNA HCV)

POWIKŁANIA

  • piorunujące zap. wątroby
  • KZN
  • krioglobulinemia mieszana
25
OSTRE WZW typu E
- zakażenie - pokarmowo - etiologia - RNA wirus (hepeviridae) - patogeneza - replikacja w PP Obraz kliniczny - jak WZWA - dobre rokowanie, złe u kobiet w III trymestrze ciąży, zabija kobiety piorunującym zapaleniem i ostrą niewydolnością wątroby DIAGNOSTYKA - wzrost AlAT - wykluczenie innych przyczyn - serologia
26
PRZEWLEKŁE WZW typu B
- zmiany martwiczo-zapalne - HBV zintegrowany z genomem, onkogenny -> rak wątrobowokomórkowy - objawy: 1. Bezobjawowy 2. Zmęczenie, zły nastrój 3. Lekka hepatomegalia 4. W ciężkich okresowo żółtaczka 5. Czasem pierwsze objawy marskości lub powikłań 6. Zawsze włóknienie DIAGNOSTYKA - czasem wzrost transferyn AlAT > AspAT - okresowa lub stała hiperbilirubinemia - serologia - histopatologia wątroby POWIKŁANIA - marskość w 5 lat 8-20%, czynniki ryzyka to HCV, HIV, alkohol, mężczyźni, mała akt. AlAT - rak wątrobowokomórkowy - choroby od kompleksów immunologicznych: 1. KZN 2. Guzkowe zapalenie tętnic 3. Krioglobulinemia mieszana - marskość i rak to główne przyczyny zgonu
27
PRZEWLEKŁE WZW typu C
- zmiany martwiczo-zapalne - HCV onkogenny - przewlekłe zap. => martwica => regeneracja hepatocytów => rdzeń HCV wyzwala apoptozę => protransformacja neo ??? OBJAWY - jak WZW C - pozawątrobowe u 70%: 1. Osłabienie 2. Bóle mięśniowo-stawowe 3. Parestezje 4. Świąd skóry 5. Suchość błon śluzowych 6. Objaw Raynaud 7. Obniżony nastrój DIAGNOSTYKA - jak przewlekłe WZWB POWIKŁANIA - marskość po 20-25 latach u 5-20% - czynniki ryzyka to HBV, HIV, alkohol, męska, nadwaga, fajki, żelazo, stłuszczenie wątroby, cukrzyca - rak wątrobowokomórkowy po 20 latach u 5% - choroby od kompleksów imm. 1. Zapalenie tarczycy 2. Autoimm. zapal. wątroby
28
MARSKOŚĆ WĄTROBY
- choroba przewlekła - uszkodzenie miąższu i włóknienie ( wtórne do proc. regeneracyjnych) - proc. regeneracyjne stymulują powstanie guzków regeneracyjnych, które nie mogą pełnić funkcji wątroby i zaburzają mech. naczyniowe (=>nadciśnienie wrotne) - jeśli pozostałe zraziki mogą pełnić funkcje to marskość wyrównana, jak nie to zdekompensowana Postać: 1. Drobnoguzkowa <3mm 2. Wielkoguzkowa >3mm 3. Mieszana
29
ETIOLOGIA MARSKOŚCI WĄTROBY
1. Toksyczna - polekowo, alkohol, grzyby 2. Pomartwicza- od wirusów 3. Żółciowa - przewlekła niewydolność dróg żółciowych w kamicy i neo 4. Autoimmuno - autoimm. zap. wątroby, dróg żółciow. 5. Metaboliczna - choroby spichrzeniowe (ch. Willisa, hemochromatoza, zaburzenia spichrzania glikogenu) 6. Hemodynamiczna - niedomoga PS
30
PATOGENEZA MARSKOŚCI
1. Działanie czynnika uszkadzającego - wirus, alkohol 2. Proliferacja komórek zapalnych, Kupffera, płytek krwi 3. Dział. prozapalne w/w komórek + wydz. PAF, TGFb 4. Transformacja k. gwiaździstych (pericyty z przestrzeni okołozatokowych) w miofibroblasty 5. Miofibroblasty prod. macierz komórkową (kolagen, proteoglikany, hialuroniany, glikoproteiny strukturalne) i TIMP-1 (inhibitor metaloproteinaz) 6. Zaburzenie równowagi między fibrynogenezą,a fibrynolizą 7. Nadmiar macierzy gromadzi się podśródbłonkowo w przestrzeni okołozatokowej naczyń 8. Przebudowa naczyń, kapilaryzacja wątroby 9. Zaburzenia dyfuzji w nn - zab. metaboliczne, wzrost oporu - nadciśnienie wrotne 10. Brak składników odżywczych w wątrobie pogłębia uszkodzenie wątroby
31
OBRAZ KLINICZNY
1) PODMIOTOWO - osłabienie, męczliwość - stan podgorączkowy - brak apetytu - zmniejszona masa ciała, wzdęcia, nudności, wymioty - świąd skóry - hipogonadyzm - spadek libido, zab, miesiączek, niepłodność - bolesne kurcze mięśni - krwawienia z dziąseł i nosa 2) PRZEDMIOTOWE - skórne - naczyniaki pajęczk., teleangiektazje, rumienie dłoni i podeszw, lakierowane wargi i język, ew. żółtaczka, białe paznokscie, białe plamy po odchłodzeniu, przykurcz Dupuytrena - kasztankowy ludzik - wodobrzusze - hipogonadyzm u M - zanik jąder, bolesna ginekomast. - hirsutyzm u K - splenomegalia - hepatomegalia lub mała wątroba - czasem głowa meduzy 3) LABORATORYJNE - hipersplenizm => małopłytkowość, anemia, leukopenia - wzrost AlAt, AspAT, ALP, GGTP - hipergammaglobulinemia - bo Ag pokarmowe omijają wątrobę - produkcja większej ilości p/ciał - zab. lipidowe - hiperTAG, hiperCholesterol - wzrost AFP w marsk o dużej akt. zapalnej, w raku wątr. - w niewyrównanej marskości 1. Hiperbilirubinemia - sprzężona gł. 2. Hipoalbuminemia 3. Osoczowe zab. krzepnięcia - niedobór V, ATIII 4. HipoNa+, hipo/hiperK+, zasadowica hipoK+ 5. Hipoglikemia 6. Wzrost kreatyniny i amoniaku
32
POWIKŁANIA MARSKOŚCI
1. Wodobrzusze 2. Samoistne bakteryjne zap. otrzewnej 3. Krwawienie z PP 4. Żółtaczka 5. Zab. krzepnięcia 6. Encefalopatia wątrobowa 7. Zespół wątrobowo-nerkowy 8. Zespół wątrobowo-płucny 9. Hipersplenizm 10. Zaburzenia hormonalne 11. Rak wątrobowokomórkowy
33
WODOBRZUSZE
- najczęstsze, pierwsze - rozkurcz nn. obwodowych - od nadBP, przecieków krwi, zwiększonego wchłaniania endotoksyn, produkcja NO i prostaglandyn => rozkurcz nn => wzrost CO, przepływu trzewnego (mimo spadku TPR) wywołane neurogennie, a nerki wyrównawczo zatrzymują H2O - wzrost V krwi, hipoalbuminemia, zaburzenie odpływu chłonki => obrzęki do jamy otrzewnej, tkanek śródmiązszowych, podskórnej - w nerkach z czasem skurcz nn => spadek GFR => upośledzenie wydz. H2O => zespół wątrobowo-nerkowy
34
SAMOISTNE BAKT. ZAP. OTRZEWNEJ
- bakterie G- z PP - zaburzenie mikrokrążenia ukł. pokarm., upośledzona fagocytoza, zab. mechanizmów antybakteryjnych sprzyjają zakażeniu - objawy typowe dla zapalenia otrzewnej rzadkie - czasem gorączka, encefalopatia, ale zwykle jest wstrząs - 10% bezobjawowe
35
KRWAWIENIE Z PP
- najczęściej z żylaków przełyku - poszerzenie nn. żylnych, zaburzenie krzepnięcia - zaburzenia mikrokrążenia w PP, gastropatia wrotna w całym jelicie - utajone krwawienia
36
ŻÓŁTACZKA
- hepatocyty niezdolne do wydalania bilirubiny - gł. sprzężona - czasem hemoliza, niewydolność nerek (nie wchłaniają bilirubiny) => mieszana - przy zak. bakteryjnym - cholestaza - czasem inne przyczyny niż marskość (alk. zap. wątroby)
37
ZABURZENIA KRZEPNIĘCIA
- zab. syntezy i metabolizmu wit. K - zwiększona akt. fibrynolityczna, DIC, małopłytkowość - PT wydłużone - pierwszy objaw
38
ENCEFALOPATIA WĄTROBOWA
1. Zespół zaburzeń CSN, utajona/jawna a) utajona - tylko na podst. badań psychometrycznych, patologia pisma, zab. w prowadzeniu, koncentracji b) jawna - ostra - odwracalna, przez krwawienie z PP, przedawkowanie diuretyków, zakażenie - nieodwracalna - dyskretne epizody dysfunkcji CSN lub utrzymujące stałe objawy korowe, pozapiramidowe, móżdżkowe - bo krążenie oboczne 2. Zaburzenia zachowania, nastroju, osobowości, sprawności intelektualnej, zmiany akt. nerwowo-mięsnowej, zaburzenia świadomości i śpiączka wątrobowa 3. Mechanizmy - pierwotne uszkodzenie BBB i przepuszczanie NH3, am. aromatycznych, GABA - toksyny - nie ulegają detox (NH3, merkaptany, FFA, fenole) a) NH3 - degradacja bakteryjna białek b) zaburza przewodnictwo w synapsach neur-astrocyt c) astrocyty rozwijają funkcję degradacji NH3 i zaburzone powstawanie Glu - prod. fałsz. neuromediat. - octopamina, b-fenyloetanoloamina => hamują syntezę dopaminy, NAl fałszywe pochodzą od amin aromatycznych, ich produkcja nasilona też przez spadek Glu - wzrost GABA a) powstaje z Glu, gdy jeszcze może być NH3 degradowany, ew. z zaburzeń funkcji degradacyjnej wątroby b) gdy do kompleksu dołączy benzodiazepin i barbiturany hamowanie cz. neuronów wzmożone
39
ZESPÓŁ WĄTROBOWO-NERKOWY
- ostra oliguriczna NN u pacjenta z chorobą wątroby zaawansowaną i wodobrzusze bez innych objawów sugerujących niski GFR - wyzwalacz: hipowolemia pokrwotoczna, punkcja odbarczająca wodobrzusze, agresywne leczenie diuretykami, NLPZ, dysfunkcja wątroby Typy I - NN nagła, kreatynina < 20ml/min, wysoka śmierteln. II -NN narasta w tyg/mies, retencja mocznika i kreatyniny stosunkowo niewielka Patogeneza - ogólnoustr. zab. krążenia => spadek perfuzji nerek - fałszywe neuroprzekaźniki w nerkach => skurcz tt. doprowadzających - zwiększony przeciek t-ż. obwodowy i nerkowy od zab. hormonalnych - możliwy bezpośredni odruch w-n zmniejszający perfuzję nerkową
40
ZESPÓŁ WĄTROBOWO-PŁUCNY
- spadek utlenowania krwi u chorych z zaaw. ch. wątroby wtórne do rozszerzenia nn. płucnych i zaburzenia stosunku W/Q Patogeneza - zbyt dużo mediatorów + otwarcie anastomoz Objawy - platypnea (duszność pionowo, ustępuje leżąco) - ortodoksja (spadek pO2 w krwi tętniczej pionowo) - powikłania mech. oddych. ( z niedodmy) - przesięki opłucnowe
41
HIPERSPLENIZM
- często z splenomegalią - niedokrwistość, leukopenia, małopłytkowośc - dość szybko się pojawia
42
ZABURZENIA HORMONALNE
- upośledzenie zdolności hepatocytów do wiązania/metabolizowania hormonów oraz otwarcie krążenia obocznego - feminizacja, hipogonadyzm, hiperinsulinemia, hiperglukagonemia, insulinooporność hepatocytów
43
RAK WĄTROBOWOKOMÓRKOWY
- marker: AFP | - utrata apetytu, ból brzucha, wyniszczenie, gorączka, żółtaczka, wodobrzusze, obrzęki KD, krwawienie z G.O. PP
44
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ WĄTROBY
- bez marskości - postępuje szybko - daje w 26 tyg. encefalopatie wątrobową i zab. krzep. - może prowadzić do MODS i śmierci ETIOLOGIA 1. WZW B, D, A 2. Polekowo 3. Toksyny 4. Wstrząs 5. Posocznica PATOGENEZA 1. Martwica hepatocytów - toksyny - rozpływna - apoptoza - WZW - cytotoksyczność - WZW - imm. - polekowo 2. Zaburzenie funkcji metabolicznych i syntetycznych 3. Ogólnoustrojowe zab. hemodynamiki od endotoks, hipercytokinemii, wzrost NO - spadek TPR - hipowolemia - wzrost CO 4. Hipoperfuzja tkanek, niedotlenienie, kwasica mleczanowa OBJAWY: - wczesne - niecharakterystyczne - późne 1. Encefalopatia 2. Żółtaczka 3. Skaza krwotoczna BADANIA - wysokie transaminazy - długi PT - zależne od etiologii
45
KAMICA ŻÓŁCIOWA
- złogi w przewodach/ pęcherzyku żółciowym - barwnikowe => bilirubina - cholesterolowe - mieszane (bilirubina, cholesterol, sol żółciowe, białka) - po usunięciu pęcherzyka może => kamica resztkowa lub nawrotowa Norma: kwasy/fosfolipidy/cholesterol = 70/25/5 - wzrost cholesterolu / spadek kwasów żółciowych => przesycenie cholesterolem => wytrącanie kryształów cholesterolu - sprzyja temu spadek motoryki pęcherzyka np. ciąża, głodzenie Czynniki ryzyka - genetyka, kobiety, ciąża, estrogeny, starszy wiek, dieta cholesterolowa, ubogoresztkowa, otyłość, cukrzyca, wahania masy ciała Kryształy barwnikowe - powstają gdy rośnie stężenie wolnej bilirubiny lub gdy rośnie jej dekoniugacja => polimeryzacja => bilirubiniany wapnia Czynniki ryzyka - niedokrwistości hemolityczne, Crohn, marskość wątroby, długotrwałe żywienie pozajelitowe OBJAWY - 75% bezobjawowo, USG - kolka żółciowa - nadbrzusze prawe do łopatki prawej, po posiłku tłustym 15min-5h odbijanie, wymioty, nudności - przemijająca żółtaczka - niecharakter: uczucie ucisku, pełności, wzdęcie, niechęć do niektórych pokarmów
46
POWIKŁANIA KAMICY ŻÓŁCIOWEJ
- OZT - ostre zap. pęcherzyka żółciowego - jak kolka żółciowa, ostrzejsza, wzrost transaminaz, ALP, leukocytoza -> może dać ropniak, pęcherzyka, martwicę, perforację - przewlekłe zap. pęch. żół - włóknienie i zgrubienie ściany pęcherzyka, klinicznie - bóle w prawym podżebrzu, pęcherzyk porcelanowy - wysycenie wapniem ścian, RTG, potem -> rak pęcherzyka - perforacja ściany PŻ - złóg leci do żołądka, ropień podwątrobowy lub do otrzewnej - zapalenie dróg żołciowych, triada Charcota 1. Ból w nadbrzuszu prawym 2. Żółtaczka 3. Gorączka laboratoryjnie - wzrost ALP, GGTP, bilirubiny, potrzebna interwencja bo sepsa, wstrząs - napadowa żółtaczka mechaniczna -> słaba manifestacja, ale może prowadzić do marskości - zespół Mirizziego - rzadka żółtaczka zaporowa, gdy kamień wypełnia pęcherzyk -> ucisk przewodu wątrobowego, upośledza odpływ żółci
47
OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI
- związany z przedwczesną aktywacją enzymów trzustkowych i uszkodzenie przez nie samego narządu, narządów sąsiadujących lub odległych - objawy to niedrożność jelit, nudności, wymioty łagodne - minimalna dysfunkcja ciężkie - powikłanie miejscowe lub dysfunkcja innych PRZYCZYNY: 1. Kamica żółciowa - najczęstsza - jako mikrokamica - złogi żołci tylko mikroskopowe lub endosonograficznie - blotko żółciowe - złogi żółci jak piasek 2. Alkohol - 30% 3. Hiperlipidemia typu 1,4,5 - TAG > 1000mg/dl (cukrzyki, polekowe, alko) 4. Choroby z hiperCa2+ - nadczynność przytarczyc - przerzuty neo do kości - zatrucie wit. D - sarkoidoza 5. Nieprawidłowości strukturalne - zmiany w dr. żółciowych - torbiele, zwężenia, kamica przewodowa pierwotna - zmiany w polu trzustkowym - trzustka dwudzielna, rak brodawki Vatera, rak trzustki - uchyłki XII, dysfunkcja zwieracza Oddiego 6. Zap. trzustki po endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej ECPW - u połowy bezobjawowe podniesienie amylazy w surowicy 7. Urazowe, pooperacyjne 8. Rzadkie - autoimmuno, wirusy, pasożyty, niedobór a1-antytrypsyny 9. Idiopatyczne - 10%
48
PATOGENEZA OZT
3 teorie 1. Obstrukcja przewodu trzustkowego - pasaż złogu -> obrzęk / st. zapalnu -> wzrost p w przewodach trzustkowych 2. Wspólny kanał żółciowy - zatkanie ujścia kanału w brodawce Vatera, cofanie do przewodu Virsunga - trzustkowego 3. Refluks XII - pasaż treści żółciowej -> dysfunkcja zwieracza Oddiego i jego niewydolność -> treść XII wstecznie do przewodu trzustkowego, aktywne enzymy z XII autoaktywują proenzymy trzustkowe
49
PATOGENEZA - KOLEJNOŚĆ ZMIAN OZT
1. Wczesna faza OZT 2. Blokada syntezy proeznymów i wydzielania enz. trzustkowych 3. Zaburzenie segregacji enz. trzustkowych 4. Fuzja ziarnistości zymogenowych i lizosomowych (kolokalizacja przy udziale katepsyny B) 5. Aktywacja trypsynogenu 6. Wydzielanie enz. do miąższu trzustkowego 7. Rozwój st. zapalnego, wydz. mediat. prozap,: a) martwiczo-krwotoczny - ogólnoustrojowy, śmiertelność <10-15%, przez stres oksydacyjny, aktywacja trypsyny i fosfolipazy A2, aktywacja elastazy trzustkowej i uszkodzenie włókien elastycznych naczyń b) obrzękowy - ograniczenie do trzustki, śmiertelność <5%, wysięk zapalny z enzymami trzustkowymi przenika do przestrzeni zaotrzewnowej i czasem do jamy otrzewnej, rośnie przepuszczalność kapilar, ucieka płyn, enzymy trzustkowe rozzczelniają naczynia -> wstrząs hipowolemiczny, także bakterie mogą się przenieść i dostać do krążenia -> wstrząs septyczny, sepsa 8. Aktywacja kinin, fibrynolizy, krzepnięcia, dopełniacza 9. Naciek trzustki przez neutro, makro, limfo 10. Uwalnianie cytokin prozap 11. Rozwój SIRS 12. Aktywacja neutro w odległych narządach - płuca, wątroba, nerki 13. Rozwój MODS 14. Ew. śmierć - pierwsze h - sepsa, wstrząs septyczny - dni - niewydolność cvs, oddechowa (ARDS) - tyg - powikłania martwicy trzustki
50
OBJAWY OZT
- ból brzucha - nadbrzusze środkowe po L stronie, promieniuje do pleców, silny, nagły, kilka h lub dni - nudności, wymioty - nie przynoszą ulgi 80% - gorączka - pierwszy tydz. od SIRS, potem martwica - zaburzenia świadomości od wstrząsu, hipoks, endotoks - tachypnoe, hipoksemia 60% - wysięk opłucnowy 40% po stronie lewej - zmiany niedodmow, ogranicza ruchomość przepony - żółtaczka 20-30% - na tle kamicy, obrzęku głowy trzustki, uciskającej przewody - skórnie - zaczerwienienie twarzy, sinica twarzy i kończyn, podbiegnięcia krwawe wokół pępka, okolic lędźwiowych, wtórnie do wzrostu fibrynogenu,VIII, V - fizykalnie: bolesność nadbrzusza, osłabienie, brak perystaltyki, wzmożone napięcie powłok brzucha, potliwość, tachykardia, ciśnienie krwi najpierw wzrost z tendencją do hipotonii ortostatycznej
51
BADANIA LABORATORYJNE OZT
1. Lipaza - największa czułość i swoistość, wzrost po 72 h, powolne obniżanie - wzrost 10x pozwala na diagnozę bez innych testów 2. Amylaza w surowicy i w moczu - we krwi spada po 48-72h, niezależnie od innych objawów, w moczu dłużej - 3x wzrost sugeruje OZT 3. Leukocytoza 4. Wzrost CRP 5. Wątrobowe markery - hiperbilirubinemia - wzrost AspAT, AlAT - wzrost fosfatazy zasadowej 6. Wzrost LDH - od martwicy tkanki po 5-7 dniach 7. Hipoalbuminemia 8. Poliglobulia - od odwodnienia 9. Niedokrwistosć - utrata krwi 10. HipoCa2+ - 3-10 dzień, produkty lipolizy wiążą wapń 11. Hiperglikemia, glikozuria 12. HiperTAG 13. Kwasica metaboliczna - kw. mlekowy, ew. ketonowa gdy zniszczenie miąższu trzustki 14. Hipoksemia 15.hiperK+ - uwalnianie K+ ze zniszczonych komórek, hipowolemii, kwasicy 15*. hipoK+ - leczenie, uzupełnianie płynów i lecz. kwasicy 16. Nowe markery - trypsynogen, elastaza 1, fosfolipaza A2, trypsynogen 2 w mocu, białko związane z trzustką, kompleks trupsyna-antytrypsyna, białko swoiste trzustki, peptyd aktywacji trypsynogenu
52
BADANIA OBRAZOWE OZT
1. USG j. brzusznej - duża trzustka, zatarcie granic, ledwo widoczna 2. TK z środkiem cieniującym - złoty standard - ocena zmian w j. brzusznej i rozległości ew. martwicy 3. RTG klp - niedodma, wysięk opłucnowy i brzucha -poziomy płynu, rozdęcie pętli jelitowych 4. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna ECPW z ew. sfinkterektomią - endoskop do brodawki Vatera, kontrast do dróg żółciowych
53
POWIKŁANIA OZT
A) WIELONARZĄDOWE - szybko, nawet 7-10 dni 1. ARDS 2. ONN - od spadku perfuzji nerek, martwicy cewek a) skąpomocz b) hipotensja - gdy SIRS - od krążenia hiperkinetycznego - spadek TPR, wzrost CO, tachykardia, ocieplenie skóry, wzrost PP c) wstrząs 3. DIC - zużycie czynników krzepnięcia 4. Encefalopatia - niedokrwienie mózgu, zab. świadom. B) MIEJSCOWE - powstają późno 1. Torbiel rzekoma PP - w XII, poprzecznicy 2. Ropień trzustki - ropa, bez martwicy, sepsa, leukocytoza i gorączka 3. Naczyniowe - ucisk/zamknięcie ż. śledzionowej lub krezkowej górne =>nadciśnienie wrotne przedwątrobowe - zniszczenie nn. i krwawienie lub tętniak 4. Zakażenie martwicy trzustki i tkanek okołotrzustkowych - 3 tydz. po translokacji bakt.
54
PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TRZUSTKI
- trwałe i postępujące uszkodzenie narządu - atrofia - zwłóknienie - poszerzenie przewodów ze złogami i zwapnieniami - upośledzenie funkcji zewnątrz/wewnątrzwydzielniczej 4 POSTACI 1. Przewlekłe wapniejące ZT - najczęstsze - litogenne, alkoholowe, powstają gdy płytki białkowe lub kamienie w przewodach trzustkowych 2. Zaporowe - obstrukcja przewodu trzustkowego 3. Zapalne - destrukcja miąższu, naciek k. jednojądrzastych, włóknienie 4. Włókniejące - przewaga włóknienia CZYNNIK ETIOLOGICZNY a) alkohol - 70-90% wapniejącego - sam nie powoduje, ale z dietą bogatotłuszczową/ubogobiałkową + tytoń b) wapniejące: tropikalne, genetyczne, nadczynność przytarczyc c) zaporowe - polekowe - hiperlipidemia - trzustka podzielona - kamica przewodowa - uraz - autoimmuno - mukowiscydoza
55
PATOGENEZA PZT
1. LITOGENNE - wzrost wydz. białek enz. bez wzrostu objętości soku i HCO3- - precypitacja białek (alkohol blokuje lipostatyny, które p/działają precypitacji) = korki białkowe - alkohol zaburza transport enz. trawiennych i hydrolaz lizosomalnych - nasilone autotrawienie - pobudzone neurogenne wydz. Ca+ => precypitaty - ostatecznie - atrofia kom. pęcherzykowych i miąższu 2. ZWĘŻENIE ŚWIATŁA GŁ. PRZEW. TRZUSTKOWEGO - pozapalne - wzrost p w przewodach -> ischemia -> martwica pęcherzyków trzustkowych -> dalsze zapalenie -> postępujące uszkodzenie 3. TEORIA MARTWICZO-WŁOKNISTA - ogniska martwicy st. zapalnego => włóknienie, blizny - zmiany naczyniowe => precypitacja - zamknięcie drobnych przew. trzustkowych -> martwica, zapalenie, zwłóknienie okołoprzewod. - TGF-b => synteza kolagenu po uszkodz. => włóknienie 4. TEORIA STRESU OKSYDACYJNEGO - aktywacja P450 po alkoholu -> depolaryzacja lipidów bł. podstawnej k. pęcherzykowych, peroksydacja lipidów bł. komórkowej -> zapalenie -> nacieki leukocytarne -> martwica z włóknieniem
56
OBJAWY PZT
1. Ból brzucha - napadowo, godziny, dni, często po posiłku tłuszczowym lub alko, coraz częściej, coraz dłużej 2. Wzdęcia, pełność 3. Wymioty 4. Biegunka przewlekła 5. Nasilenie objawów po posiłku - spadek masy ciała, skrajne niedożywienie 6. Biegunka tłuszczowa - od zab. wchłanianie, zab. wydzielanie lipazy trzustkowej i łatwiejszej jej inaktywacji 7. Zab. wchłaniania białek i węglowodanów skompensowane pozatrzustkowo 8. Upośledzenie wydz. insuliny - zab. tolerancji glukozy, nawet cukrzyca, skłonność do hipoglikemii przy leczeniu insuliną bo brak glukagonu, unikanie posiłków, zab. wchłaniania, często współistniejącego alkoholiczmu 9. Żółtaczka - przy napadach, od zwężenia przewodu przewodzącego przez głowę trzustki 10. 10-20% bezbólowe - izolowana cukrzyca, żołtaczka, zaburzenia wchłaniania z biegunką tłuszczową, często anoreksja od zaburzeń wydz. trzustkowego
57
BADANIA LABORATORYJNE I CZYNNOŚCIOWE PZT
1. Amylaza i lipaza w normie | 2. Test sekretynowo-CCK - wydz. HCO3- >20mmol/l
58
BADANIA OBRAZOWE
1. USG lub TK - zwapnienia trzustki - kamice, zmiany wielkości trzustki, pseudotorbiele, poszerzenie przewodów trzustkowych 2. ECPW
59
POWIKŁANIA PZT
- torbiele rzekome - wodobrzusze trzustkowe - od pęknięcia przewodu - zakrzepica ż. śledzionowej lub wrotnej - nadciśnienie wrotne - tętniaki rzekome w pobliżu trzustki - rak trzustki u 4% chorych, dziedzicznych nawet do 44% po 70 r.ż.