Symptomatologia PP, PRZEŁYK, ŻOŁĄDEK, DWUNASTNICA Flashcards
BÓL BRZUCHA
- Ostry - silny, somatyczny,
- Przewlekły - trzewny, miesiące/lata, objaw chorób organicznych lyb zaburzeń czynnościowych
- Rzutowany np:
- w okolicy prawej łopatki w chorobach dr. żółciowych
- nadbrzusze środkowe w początk. fazie ostr. zap. wyrostka robaczkowego
NUDNOŚCI
- odczucie nadchodzących wymiotów Towarzyszą: - obniżona akt. motoryczna żołądka - skurcze antyperystaltyczne - bladość powłok - obfite poty - ślinotok - hipotonia z bradykardią (AUN)
WYMIOTY
- gwałtowne wydalenie zawartośći żołądka przez usta
- Skurcz mięśni przepony i ściany brzucha
- Wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego z biernym uniesieniem dna żołądka
- Zamknięcie odźwiernika i rozkurcz wpustu
- Ciśnienie w KP przechodzi z - na +
- Przepona gwałtownie przesuwa się ku górze
- Treść pokarmowa dostaje się do poszerzonego odruchowo przełyku, a potem wydostaje przez usta
- Nadrzędny ośrodek wymiotny w grzbietowej części tworu siatkowatego bocznego
- Pobudzanie przez AUN i impulsy z gardła, nn. wieńcowych, pnia mózgu, ośrodków korowych, błędnika, ośrodków chemowrażliwych
- główny ośrodek chemowrażliwy w dnie komory IV
- aktywacja przez leki: morfina, opiaty, naparstnica; toksyny bakteryjne, zaburzenia metaboliczne
GŁÓWNE PRZYCZYNY NUDNOŚĆI I WYMIOTÓW
1) BRZUSZNE
- zap. bł. śluzowej żołądka i jelit
- wrzód żołądka/XII
- zwężenie odźwiernika
- niedrożność jelit
- zap. wyrostka robaczkowego i pęcherzyka żółciowego
- zapalenie trzustki
2) METABOLICZNE
- kwasica ketonowa
- hiperCa2+
- hipoNa+
- mocznica
3) LEKI: opioidy, chemioterapeutyki, sulfosalazyna, digoksyna, NLPZ, erytromycyna, inne, alkohol
4) MÓZGOWE: - migrena, wzrost ICP, uszkodzenie pnia, wysoka gorączka, silny ból
5) BŁĘDNIKOWE:
- ch. Meniere’a
- ch. lokomocyjna
- wir. zap. błędnika
6) ENDOKRYNOLOGICZNE
- ciąża
- ch. Addisona
7) inne ORGANICZNE:
- zawał serca
- kolka nerkowa
8) NIEORGANICZNE - psychogenne
- dyspepsja czynnościowa
- bulimia
- jadłowstręt psychiczny
POWIKŁANIA WYMIOTÓW
- aspiracja treści żoł. do DO
- zab. elektrolitowe
- zasadowica metaboliczna
- zespół Mallory’ego-Weissa (pęknięcie błony śluzowej wpustu z wtórnym krwawieniem)
- zespół Boerhaave’a (pęknięcie pełnej grubości ściany przełyku wskutek niepowściągliwości wymiotów)
- wyniszczenie
BIEGUNKA
- zbyt częste (>3x/dobę)
- zwiększona masa (>250g/dobę)
- konsystencja płynna (>75% H20)
BIEGUNKA OSMOTYCZNA
- wzrost osmolarności treści jelitowej (subst. niewchłaniane przez nabł. jelitowy) => uniemożliwia wchłanianie wody => duża objętość płynnego stolca
- MIJA PO GŁODÓWCE
- nadużywanie słodzików z sorbitolem, mannitolem
- związki Mg2+ (leki alkalizujące)
- nieprawidłowe wchłanianie węglowodanów (niedobór laktazy, leczenie laktulozą)
- alergia glutenowa (rodzima sprue)
- osmotyczne środki przeczyszczające (siarczan sodu)
BIEGUNKA WYDZIELNICZA
- zwiększone wydzielanie jelitowe elektrolitów i wody, przekraczające zdolność resorpcji w j. grubym
- charakt. wysokie stężenie Cl-, HCO3-, K+ w stolcu
- wzrost cAMP w k. nabłonka przez toksyny bakteryjne, hormony, prostaglandyny, kwasy żółciowe, i in. => wzrost wydzielania elektrolitów i H20
- wodnista, objętościowo duża biegunka, bez domieszki śluzu i krwi
- NIE MIJA PO GŁODÓWCE
- enterotoksyny bakteryjne
- hormony (np. VIP -> Vipoma (zsp. Wernera-Morrisona)
- kwasy tłuszczowe (niewydolność trzustki)
- kwasy żółciowe
- środki przeczyszczające
BIEGUNKA WYSIĘKOWA
- uszkodzenie bł. śluzowej z tworzeniem wysięku zapalnego, często złuszczenie błony śluzowej, zaburzenia wchłaniania jelitowego związków osmotycznie czynnych i wody
- często krew w stolcu, śluz, ropa
- mogą być gorączka, wzrost OB, wzrost CRP, eozynofilia obwodowa, hipoalbuminemia
- zakażenia bakteryjne (Shig., Salmon., Clostr. Yersin)
- przewlekłe ch. zapalne - C. ulcerosa, Crohn
- rak okrężnicy
- środki cytotoksyczne
- promieniowanie
- niedokrwienie
BIEGUNKA MOTORYCZNA
- zaburzenia motoryki jelita => szybki tranzyt treści
- zespół jelita drażliwego
- resekcja żołądka
- wagotomia
- hormonalne (nadczynność tarczycy)
- cukrzycowa neuropatia autonomiczna
LOKALIZACJA PRZYCZYNY BIEGUNKI
1) JELITO CIENKIE
- wodnista, obfita, bez krwi i śluzu, spowodowana niewydolnością czynności zagęszczania okrężnicy przy:
a) nadmiernym wydzielaniu jelita cienkiego => wydzielnicza
b) nadmiernym dowozie ciał osmotycznie czynnych => osmotyczna
2) JELITO GRUBE
- często małe ilości z krwią i śluzem => WYSIĘKOWA
BIEGUNKA OSTRA
- kilka godzin -> kilka dni
- zatrucia prod. spożywczymi => toksyny bakteryjne
- zakażenia => bakterie, wirusy, pasożyty
- leki => śr. przeczyszczające, kolchicyna, kwas chenodezoksycholowy
- > antybiotyki - niszczą florę bakteryjną i wtedy Clostridium difficile -> rzekomobłoniaste zap. okrężnicy
- alergiczne => nadwrażliwość na część pokarmów
BIEGUNKA PRZEWLEKŁA
- powyżej 10-14 dni
- w ponad 90% spowodowana nieswoistymi zapaleniami jelit, rakiem okrężnicy, zespołem jelita drażliwego
- pozostałe są na dużej tabelce strony 200
W diagno biegunek znaczenie mają
1) WYWIAD
- charakterystyka biegunki, objętość , spoistość stolca, zależność od przyjęcia pokarmu, ustąpienie po głodówce, związek z przyjmowanie leków, pobyt za granicą, operacje brzuszne, napromieniowanie
2) OBRAZ KLINICZNY
- oglądanie stolca, nawodnienie, wyniki bad. brzucha, temperatura, objawy pozajelitowe
3) Bad. laboratoryjne stolca i krwi
4) Sigmoidoskopia z ew. biopsją i bad. histol.
5) Wlew kontrastowy
6) Specjalne bad. diagno. przy podejrzeniu zaburzeń wchłaniania lub trawienia
ZAPARCIA
- prze 3 miesiące w ciągu ostatnich 12 miesięcy przynajniej 2 spośród następujących (w >25% wszystkich defekacji):
1) Mniej niż 3 wypróżniania na tydzień
2) Nadmierne parcie na stolec
3) Twardy stolec
4) Odczucie niepełnego wypróżnienia
5) Uczucie przeszkody w odbytnicy lub odbycie
6) Konieczność zabiegów manualnych w celu ewakuacji stolca
- wzrasta z wiekiem
- 20-30% u +60
- K częściej niż M
ETIOLOGIA ZAPARĆ
- Przewlekłe zparcie jako zaburzenie czynnościowe
- najczęstsze, 5-10% ludzi, K>M
- dieta ubogoresztkowa z małą ilością płynów, mało ruchu, hamowanie bodźca defekacyjnego - Przejściowe zaparcie w chorobach gorączkowych i obłożnych
- przestawienie na inne żywienie w podróży - Zaparcie w zespole jelita drażliwego
- Zaparcie polekowa
- alkalia (jony Ca2+ i Al3+)
- antycholinergiki
- opiaty
- klonidyna, werapamil, kolestyramina - Zaburzenia elektrolitowe
- hipoK+
- hiperCa2+ - Zaparcie przez organiczną chorobę jelit:
- niedrożność/zwężenie: gruczolak, rak, zwężające zap. uchyłka, wypadanie odbytnicy, przepukliny, zrosty, ciało obce
- zap. choroby jelit: zap. uchyłka, Crohn
- choroby odbytu: szczeliny, ropnie, bolesne żylaki - Zaburzenia neurogenne
- cukrzycowa neuropatia autonomiczna, choroba Parkinsona, Hirschprunga, stwardnienie rozsiane
- hormonalne: niedoczynność tarczycy, ciąża
PATOGENEZA ZAPARĆ
1) zwolnienie pasażu przez okrężnicę lub dysfunkcja dna miednicy
- niewystarczjąca perystaltyka (zap. atoniczne)
- wzmożona perystaltyka, ale nieskoordynowana
- prowadzi do nadmiernego odwodnienia treści z utworzeniem twardych mas kałowych
2) Choroby ogólnoustrojowe
- np. cukrzyca - też zwalnia transport jelitowy, neuropatia cukrzycowa uszkadza wł. AUN
3) Powstrzymywanie
- wydłuża pasaż i wzbudza fale antyperystaltyczne
4) Dysfunkcja dna miednicy
- pasaż prawidłowy, ale zatrzymywanie mas w odbytnicy
- bo nieprawidłowy skurcz zwieracza odbytu lub niepełna relaksacja mięśni dna miednicy
5) Choroby organiczne
- rak okrężnicy lub Crohn -> zwężenie światła jelita z zaleganiem mas kałowych powyżej
- w zwężeniu dystalnych odcinków okrężenicy występuje na przemian z zaparciem bakteryjne rozwodnienie stolca, który zostaje wydalony w małych porcjach i odznacza się przykrym zapachem => BIEGUNKA PARADOKSALNA
POWIKŁANIA PRZEWLEKŁYCH ZAPARĆ
- zwiększone ryzyko uchyłków i zapaleń uchyłków i żylaków odbytu
- zwiększone ryzyko rozwoju raka okrężnicy lub odbytu
- możliwość powstawania kamieni kałowych i paradoksalnej biegunki
Choroby czynnościowe PP
- zespół zmian czynności motorycznej i często wydzielniczej o określonym obrazie klinicznym
- najczęściej klasyfikuje na górny i dolny odcinek PP
DYSPEPSJA
- zespół dolegliwości w obrębie nadbrzusza
- ból, dyskomfort, uczucie pełności w nadbrzuszu, uczucie wczesnej sytości, wzdęcia, odbijania, nietolerancja tłustych pokarmów, nudności, wymioty, zgaga lub brak apetytu
wrzodopodobna - ULD - bóle przypominające ch. wrzodową
dysmotoryczna - DLD - nudności i wymioty
niespecyficzna
PATOGENEZA DYSPEPSJI WRZODOPODOBNEJ - ULD
- zaburzenia czucia trzewnego polegające na obniżeniu progu wrażliwości bólowej na bodźce mechaniczne związane z przyjęciem pokarmu
- ból już przy wczesnym rozciąganiu żołądka
PATOGENEZA DYSMOTORYCZNEJ DYSPEPSJI - DLD
- nieprawidłowa aktywność mioelektryczna
- zaburzenia rytmu rozrusznikowego => zwiększenie częstości i dysrytmii => zwalnia częstość, siłę i zaburza koordynację skurczów mięśniówki => zwolnienie opróżniania żołądkowego
też
- zaburzenia śródżołądkowej dystrybucji
- nie gromadz się w proksymalnej części żołądka, tylko w antrum
- też jelita mają zaburzenia => zwolnienie wędrującego kompleksu motorycznego MMC, refluks XII-żoł, wydłużanie czasu pasażu treści jelitowej
ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO - IBS
- Irritable bowel syndrom
- j. cienkie i grube
- ból brzucha ze wzdęciami
- postać biegunkowa, zaparciowa, mieszana
OBEJMUJE
- ból/dyskomfort brzucha po wypróżenieniu
- zmiana częstotliwości wypróżnień (bieg/zaparcie) i konsystencji stolca
- objawy sensoryczne, np. parcie, niepełne wypróżnianie, rozpieranie
- wzdęcia brzucha, domieszka śluzu w stolcu i trwający nie krócej niż 3 miesiące
PATOGENEZA IBS
- zaburzenia czucia trzewnego => obniżenie prógu bólowego i zwiększona czułość na czynniki pobudzające - CCK => bóle brzucha, zwiększona aktywność skurczowa mięśni gładkich