Vwo Thema 2 En 3 Flashcards
Hoe noem je organisme waarvan het dna is veranderd
Transgeen
Ggo
Gmo
Wat gebeurt er bij gentherapie
Bij gentherapie wordt er bij mensen met een erfelijke aandoening de eigenschappen voor gezonde genen ingebracht
Waarom worden landbouwgewassen genetisch gemodificeerd
Om ze resistent te maken tegen ziektes en om te zorgen dat ze onder slechte omstandigheden toch nog kunnen groeien. Men wilt hierdoor de opbrengst verhogen
Wat is het genoom
Het geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme
Wat is bij eukaryoten het genoom
Al het dna in de celkern en het dna in de celorganellen
Wat is bij prokaryoten het genoom
Het dna dat los in het cytoplasma voorkomt
Wat zijn plasmiden
Korte cirkelvormige stukjes dna in prokaryoten
Uit wat bestaat een dna molecuul
Desoxyribose
Fosfaatgroep
En stikstofbase
Welke stikstofbase bevat dna
A t c g
Noem verschillen tussen rna en dna
Rna is enkelstrengs dna dubbelstrengs
Rna bestaat uit ribose dna uit desoxyribose
Rna heeft de stikstofbase u en dna t
Waar zit het 5 uiteinde bij dna
Bij de fosfaatgroep
Door wat komt baseparing tot stand?
Door waterstofbruggen
Wat is een nucleosoom
Een aantal histonen met het er om heen gewikkeld dna
Wat is de sequentie
De volgorde waarin nucleotiden zijn gerangschikt
Wie hebben de steuctuur van dna ontdekt
Watson en crick
Tijdens welke fase van de celcyclus vind replicatie plaats
De s fase
Wat zijn de stappen van replicatie
1) er ontstaat een replicatie bel doordat helicase de h bruggen verbreekt
Single strand binding eiwitten voorkomen dat het dna terugschiet in ze vorm
In de leidende streng zorgt dna polymerase ervoor dat losse datp etc koppelt dit gaat aan een stuk door
In de volgende streng worden primers gemaakt door primase die uit rna bestaan. Hierna worden stukjes voor stukjes door polymerase bewerkt ligase koppelt uiteindelijk de stukjes aan elkaar
Wat gebeurt er bij gelektroforese
Dna fragmenten worden door elektrische spanning op lengte gescheiden
Rna polymerase bindt zich aan een promotor, wat is een promotor
Een specifieke volgorde van stikstofbase
Bij eukaryoten kan rna polymerase zich alleen aan de promotor binden als er bepaalde eiwitten aan zijn gebonden. Hoe heten deze eiwitten
Transcriptiefactoren
Beschrijf transcriptieproces
Rna polymerase vindt een promotor
De h bruggen worden verbroken en rna nucleotiden wirden gebinden aan de nucleotiden in de template
Als het eindsignaal bereikt wordt stopt de transcriptie
Er is pre mrna ontstaan
Wat is splicing
Introns worden eruit gehaald en de exons aan elkaar geplakt
Waar vind splicing plaats
In de celkern
Waar vindt de vertaling van eiwitten plaats
In het cytoplasme
Waar start de synthese van een aminzuur keten altijd
Bij aug
Beschrijf de translatie
Een trna aminozuurcomplexnmet anticodon gaat plek a in Op plek p wordt de binding gemaakt Het grote ribosoomdeel schuift op Het kleine ribosoomdeel schuift op E is de exit
Waar worden nieuwe eiwitten gevormd en door wat?
2 opties
Door ribosomen en dan komen ze in het cytoplasma
Door endoplasmatisch reticulum en dan komen ze daar terecht
Waar gaan eiwitten naartoe nadat ze zijn gevormd
Naar het golgisysteem
Wat gebeurt er als een eiwit niet de juiste vorm heeft
Dan kan het niet functioneren of ze taak niet juist uitvoeren en daardoor ziektes veroorzaken
Door wat wirden de eiwitten die niet werken vernietigd
Proteasen
Wat is genregulatie
Het aan of uitzetten van genen
Wanneer veranderen dieren etc hun genexpressie
Als milieufactoren veranderen
Emboryale atamcellen
Kunnen sich ontwikkelen tot elk celtype, ook dat niet bij het embryo hoort. Dit heet ook wel omnipotent
Pluripotent
Cellen van de embryo
Bollethe met binnen in een holte
Multipotent
Adulte stamcellen
Beperkt aantal celtypen
Door wat wordt celdifferentatie van emboryale stamcellen bepaald
Door de plaats van de cellen in het embryo
Wat is apoptose
Geprogrameerde celdood
Beschrijf het proces van apoptose
Enzymen breken het cytoskelet af De cel stort in Contact met andere cellen wordt uitgesloten Dna wordt in stukjes geknipt De cel valt uit een Restjes wirden opgeruimd door macrofagen
Noem drie soorten puntmutatie
Substitutie
Deletie
Insertie
Substitutie
Een paar wordt vervangen door een ander paar
Deletie
Een paar wordt verwijderd
Insertie
Er wordt een paar toegevoegd
Genoommutatie
Het aantal chromosomen in een cel is veranderd
Dit heet ook wel ploïdemuraties
Hoe kunnen genoommutaties optreden
Doordat tijdens meiose een paar homologe chromosomen bij elkaar blijven
Hoe heet het proces dat chromosomen tjdens meiose bij elkaar blijven ook wel
Non disjunctie
Wat gebeurt er bij genetische modificatie
Een gen van een bepaald organisme wordt overgebracht naar het DNA van een ander organisme
Wat zijn oorzaken van mutaties
Spontaan
Mutagene invloeden
Noem een stof die mutageen is
Radioactieve straling
Rontgen straling
Chemische stoffen
Wat doen mutagene stralingen
Ze verhogen de frequentie waarmee mutaties plaatsvinden
Waarom is uv straling mutageen
De energie in uv straling kan door dna moleculen worden geabsorbeerd en benut worden bij de vorming van covalente bindingen tussen twee naast elkaar gelegen thyminebasen tegenover de base kan dan elke willekeurige basen worden ingebouwd
Wat doen neutrale mutaties
Veranderen het genotype maar hebben geen invloed op het fenotype
Wanneer kan een mutatie leiden tot kanker
Als mutatie plaatsvindt in een suppresorgen of een pro oncogen
Wat is een pro oncogen
Een gen dat codeert voor eiwitten die de celgroei en celdifferentatie stimuleren
Waar kan een pro oncogen in veranderen
Een oncogen
Wat doet een oncogen
Een cel abnormaal snel katen groeien en delen
Welke stikstofbase gaan altijd met elkaar
A en t
C en g
Wat zijn introns
Niet coderende stukken dna
Wat is een codon of triplet
Een groepje van drie letters
Waar kan een anticodon op een trna molecuul zich aan binden
Een codon
Ecosysteem diensten
Diensten die een ecosysteem aan mensen levert
Noem drie woorten milieuproblemen
Vervuiling
Uitputting
Aantasting
Vervuiling
Als stoffen worden toegeviegd
Aantasting
Als wij het milieu zeer ernstig veranderen
Uitputting
Stoffen aan het milieu worden onttrokken
Noem oorzaken fan milieuproblemen
Bevolkingstoename
Wijze van leven
Wat is er mis met onze manier van leven?
Door machines putten we de natuurlijke energiereserves uit
Landbouw vraagt teveel van de grond
Bio industrie
Aantasting natuurlijke ladschap door infrastructuur
Wat zijn de gevolgen van milieuproblemen
Vervuiling van lucht water en bodem
Uitputting natuurlijke bronnen
Aantasting van landschap
Afname biodiversiteit
Hoe kun je de groei en ontwikkeling van voedingsgewassen zo optimaal mogelijk maken (2)
Door abiotische en biotische factoren aan te passen
Door bemesting
Bodembewerking
Bescherming
Uitspoeling
Mineralen zakken met het regenwater weg
Bemesting
Door bemesting voegt men weer mineralen aan de bodem toe
Monocultuur
Op een groot stuk land wordt maar een soort verbouwd
Voordelen en nadelen van een monocultuur
Efficient
Ziektes en plagen versprijden snel want er is een groot voedsel aanbod
Mechanische bestrijding voordeken en nadelen
Beperkt aantak dieren vangen of wegjagen
Dieren leren
Chemische bestrijding
Pesticiden
Noem twee soorten pesticiden
Herbiciden
Insecticiden
Noem voordelen en nadeken van pesticiden
Effectief
Niet soort specifiek
Resistentie
Persistentie
Biologische bestrijding
Natuurlijke vijanden, vruchtwisseking of wisselteelt
Resistentie
Berust op erfelijke aanleg
Resistenten overleven geven genen dior en uiteindelijk ontstaat een resistente populatie
Wat moet je doen om een resistente plaag te bestrjden
Hogere dosis of ander pesticide
Persistent
Pesticiden die langzaam via natuurlijke weg wirden afgebroken stapelen zich op in organisme (accumulatie) waardoor een roofvogel bijv. Dood kan gaan door een eekhoorntje
Veredeling
Uit de nakomelingen wirden de individuen met de gunstigste eigenschappen gesekegteerd voor verdere kruising
Recombinant dna techniek
Genen van andere siorten wirden ingebouwd zodat een soort resistent tegen een gif wordt
Kunstmatige inseminatie (ki)
Sperma van een stier met gunstige eigenschappen wordt opgevangen en ingebracht in de baarmoeder van koeien
In vitrofertilisatie (ivf)
Eicellen worden in een voedingsmedium bevrucht diir zaadcellen. Hierna worden ze ingebracht bij draagkoeien
Bioindustrie
Ook wel intensieve veehouderij
Ecologische voedingsmiddelen
Priducten van de biologische landbouw
Duurzame ontwikkelingen
Sluiten aan op de behoeften van het heden zinder dat het vermigen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar komt
Emissie
De uitstoot van gassen
Gevolgen broeikaseffect
Klimaatverandering
Stijging zeespiegek
Woestijnvorming
Stijging waterdam concentratie
Mogekijke oplossingen broeikaseffect
Alternatieve energiebronnen
Oppervlaktewater
Water in rivieren en sloten
Eutrofiëring
Overbemesting spoelt de rivier in
De hoeveekheid mineralen neemt toe
Eutrofiering vindt plaats
Hoe heet water met teveel voedsel
Eutroof
Noem gevolgen eutrofieering
Soorten planten verdwijnen
Waterbloei
Vissen dood
Zuurstofgebrek
Natuurbehoud
Maatregelen op ruimtekijke ordening
Natuurbeheer
Door menselijk ingrijpen creeeren van een bepaalde situatie in een natuurgebied
Natuurontwikkeling
Eerst bepaalde ingrepen dan natuur gang laten gaan
Wat plakt de exons aan elkaar en knipt de introns eruit
Spliceosoom
Wat zijn polyribosomen
Clusters van ribosomen waardoor de cel meer eiwitten tegelijkertijd kan maken
Wanneer stopt de translatie
Als een stopcodon bereikt wordt
Een release factor zorgt er dan voor dat alles uit elkaar gaat
