VO.1 hypothalamus-hypofyse-gonaden as Flashcards
wat is het endometrium en waar bestaat het uit?
Is een laag weefsel aan de binnenkant van de uterus
- functionele laag: reageert op hormonale veranderingen en wordt afgestoten tijdens de menses
- basale laag: voorziet de functionele laag van voedingsstoffen
LET OP: de functionele laag groeit uit de basale laag
Waaruit bestaat uit de menstruele cyclus?
Twee gesynchroniseerde en verbonden processen
1) Ovariele cyclus: ovulatie en ontwikkeling follikel
- A: folliculaire fase
- B: luteale fase
2) uterine cyclus: groei en verval endometrium
- A: menses
- B: proliferatieve fase
- C: sécrétoire fase
Hoe lang duurt een cyclus?
Gemiddeld 28 dg met spreiding van 20 tot 35 dg
De eerste dag van een nieuwe cyclus begint op de eerste dag van de menses
Wanneer vindt de ovulatie plaats?
14 dagen voor de 1e menstruatie dag van de volgende cyclus
Uit welke twee fases bestaat de cyclus en welke fases vallen hier weer onder?
- Pre-ovulatoire fase:
- Ovariele folliculaire fase
- menstruele fase + proliferatie fase - Post-ovulatoire fase:
- ovariele luteale fase
- secretaire fase endometrium
Hoe werkt de centrale regulatie van de menses?
- hypothalamus geeft GnRH af –> via portale systeem in hypofyse steel naar
- hypofyse voorkwab –> productie van FSH en LH
LET OP: GnRH is NIET meetbaar in het bloed!!!
Wat is het verschil in voor en vanaf de puberteit in de GnRH afgifte?
Voor: continu
Vanaf puberteit: pulsatiel
waaruit bestaat de follikel? wat doen deze cellen?
- primaire oocyt
- thecacellen
- granulosacellen
- Eerste 10 dagen ontwikkelen de thecacellen receptoren voor LH en geven als gevolg androsteendion af
- Granulosacellen binden FSH en produceren aromatase
- aromatase: zet androsteendion om in oestrogeen
- tijdens dag 10-14 beginnen de granulosacellen ook LH-receptoren te ontwikkelen
hoe wordt de follikel geselecteerd?
De follikel met de meste FSH-receptoren zal door blijven groeien en oestrogeen blijven produceren
Als oestrogeen via een negatieve feedback werkt op de hypofyse en hypothalamus, hoe kan er dan alsnog een LH-piek bereikt worden?
Als oestrogeen een bepaalde drempelwaarde bereikt in het bloed –> hypofyse juist gevoeliger voor de GnRH pulsen –> positieve feedback (normaal negatieve feedback)
Daarbij nemen de pulsfrequentie en amplitude van GnRH-afgifte ook toe
–> hierdoor LH-piek
Hoe verloopt de uteriene cyclus?
Hoe zorgt de oestrogeen piek voor een grotere kans op bevruchting?
- menstruatie (gem 5 dg)
- Proliferatie: hoge oestrogeenspiegels zorgen voor verdikking endometrium en verandering in consistentie van de cervicale mucuslaag = meer geschikt voor spermacellen
Wat gebeurt er na de ovulatie?
- eitje valt in het cavum douglasi
- Hier opgepakt door de eileider
- corpus luteum wordt instant gehouden door LH
- Hierin nog steeds (geluteiniseerde) theca- en granulosacellen: zetten als respons op laag LH, cholesterol om in progesteron (voorloper)
+ Granulosacellen maken inhibine A
–> remt aanmaak FSH = luteale fase - corpus luteum wordt in stant gehouden door LH en produceert progesteron
- progesteron zorgt voor negatieve feedback op LH –> degeneratie corpus luteum na 1-2 wk tot het niet functionele corpus albicans
- oestrogeen en progesteron levels dalen waardoor menstruatie
wat is de rol van progesteron?
- Veranderen endometrium zodat geschikt voor innesteling = secretoire fase van de uterus
- cervix sluiten
- dikker worden van het slijm rond de cervix
- pijn in borsten en slechte humeur
Wat zit er in de hypofyse achterkwab en wat is de rol van de hypothalamus in het algemeen?
Achterkwab: zenuwen –> snellere regulatie
Hypothalamus
- Temp
- klok
- bloeddruk
- doorgeven van impulsen in het lijf en veel input van het brein
waardoor kan amenorroe ontstaan bij hoge stress?
Hypothalamus minder functioneren bij bvb oorlog of anorexia
Wat zijn 3 kenmerken van FSH en 3 van LH?
FSH:
- komt met lage puls in circulatie
- lange T1/2 en dus goed meetbaar
- Grijpt op granulosacellen aan
LH:
- komt met hoge puls in circulatie
- korte T1/2 dus geen handig diagnosticum
- grijpt aan op thecacellen
wat zijn kenmerken van LH en FSH?
- Groot: 170-190 AZ –> niet door celmembraan te transporteren
- binden aan G-eiwit gekoppelde receptor in ovaria
wat is de rol van oestrogeen?
- secundaire geslachtskenmerken
- toegankelijker maken van cervix voor spermacelen: weker en slijmeriger –> merken aan heldere afscheiding rondom ovulatie
Hoe werken inhibines? Door welke cellen worden ze gemaakt en wat doen ze?
Door: granulosacellen oiv FSH –> negatieve feedback op FSH via de hypofyse (NIET OP LH)
- inhibine B: pre-ovulatie
- inhibine A: post-ovulatie tijdens bestaan corpus luteum
Wat is er anders aan de cyclus tijdens zwangerschap?
- bij bevruchting productie van HCG door zygoot
- HCG lijkt op LH waardoor binden op LH-receptoren
- corpus luteum blijft gestimuleerd worden om progesteron te maken
welk hormoon is tijdens het begin van de zwangerschap heel belangrijk?
HCG: om corpus luteum in stant te houden
Hierna zal de placenta de hormoon productie overnemen
hoe heet de eerste menses?
menarche
Waarom krijgen vrouwen met anovulatie toch bloedingen? En hoe werken bloedingen tussen de menses door?
- doordat endometrium wel een klein beetje is opgebouwd en vroegtijdig wordt afgebroken –> GEEN echte menses
Let daarbij op: frequentie van het bloedverlies en hoeveelheid bloedverlies (hoeveel tampons, maandverband) en hoeveelheid dagen
Hoe verloopt de normale cyclus?
- folliculaire fase: dag 1-14
Oestrogeen effect op de mamma en cervixslijm
In uterus proliferatie fase - Peri-ovulatoire fase: Mittelschmerz = pijn in onderbuik door ovulatie
- luteale fase: dag 14-28
Progestagene effecten centraal
- Verhoogde temp
- PMS
- Mastalgie
- Abdominale discomfort
- vocht vasthouden
In de uterus secretoire fase
