VO's Flashcards
Door welke cellen wordt insuline geproduceerd en waar bevinden deze zich?
De Beta-cellen in de eilandjes va Langerhans
Wat is de reactie van het lichaam op grote hoeveelheid suiker in het bloed?
1) De pancreas geeft insuline af via de beta-cellen
2) Vetcellen nemen glucose op van het bloed
Wat is de reactie van het lichaam op een te lage hoeveelheid suiker in het bloed?
1) De pancreas geeft glucagon af via de alpha-cellen
2) De lever geeft glucose af aan het bloed
Wat is het verschil tussen type I en II diabetes?
- Type 1: Autoimmune pancratic islet destruction
- Type 2: Insulin resistence, too little insulin produced
(High BMI - reduces insulin sensitivity)
Waarmee wordt diabetes meestal behandeld?
Doel: suiker niveau verlagen, door:
- Insuline
- Metformine
- Sporten/afvallen
Wat is de cellulaire energiestatus?
Cytosolaire ATP concentratie of AMP concentratie
Welk molecuul is de cellulaire energie sensor?
AMPK (Adenosine MonoPhosphate-activated Kinase)
Wat is het proces dat AMPK in gang zet?
1) AMPK wordt geactiveerd bij weinig ATP
2) Door TSC: RehbGTP -> Inactief RhebGDP
3) mTOR geremd
4) Insulineproductie stopt
Wat is het probleem van mTOR met betrekking tot Diabetes?
In geval van diabetes gaat mTOR overmatig geactiveerd worden, waardoor cellen ongevoelig worden worden voor insuline
Wat zijn de verschillende vormen van orgaantransplantatie?
- Auto grafting
- Allografting (verschillende organismen, zelfde species)
- Xenografting
Wat is een autologe transplantatie? En wat is een voorbeeld hiervan?
- Als het te transplanteren weefsel nog goed is
- Bij pancreatitis patienten
Wat is een allogene transplantatie? En wat is een voorbeeld hiervan?
- Indien er geen eigen weefsel is om te transplanteren
- Type I diabetes
Waarom werkt transplantatie minder goed bij diabetes Type II?
Type II heeft met insuline resistentie te maken, waardoor de transplantatie van de eilandjes van langerhans als minder kansrijk wordt ingeschat
Welke genen coderen voor de mechanismen waarmee het lichaam lichaamsvreemde en lichaamseigen organen?
- Human Leukocyte Antigens (HLA)
- Mahor histocompatibility complex (MHC)
Wat zijn de voornaamste verschillen tussen MHC-I en -II?
- MHC-I:
- Aanwezig op bijna alle cellen
- Presentie van vreemde of te veel antigenen leidt
tot cel destructie - MHC-II:
- Alleen aanwezig op antigeen presenterende
cellen
- Presentie van vreemde antigenen zorgt voor de
productie van antilichamen => infectie
Wat kan gedaan worden om een orgaantransplantatie zo goed mogelijk te laten verlopen?
Er kan HLA matching gedaan worden: twee chromosomen met mogelijk ieder een andere HLA-gen
Wat is de functie van mTOR?
- Eiwitsynthese
- Aanmaak bloedvaten
- Verhoogde stofwisseling
- Stimulering celgroei en -deling
- Remt apoptose
Wat heeft mTOR te maken met orgaantransplantatie?
Bij orgaantransplantatie moet Theb-GTP/mTOR geremd worden
Wat is het effect van mTOR remming met betrekking tot orgaantransplantatie?
- mTOR remming -> remming groei van T-cellen -> niet vijandig gereageerd op orgaan
- mTOR remming -> remming eiwitsynthese
Wat doen coricosteroïden?
- Remmen ontstekingen
- Beschadigen Beta-cellen => verminderde insulineproductie
Wat doen bacteriofagen?
- Gericht op het infecteren en doden van specifieke bacteriën
- Gebruiken de bacterie als gastheer
Waar bevindt zich het genetisch materiaal in een bacteriofaag?
In de kop
Wat zou in de toekomst een mogelijk gebruik van bacteriofagen kunnen zijn?
Als alternatief voor antibiotica
Uit welke stappen bestaat de cycli van bacteriofagen?
1) Poten binden aan receptoren van bacteriecel
2) Lange nek prikt het celmembraan door
3) Injectie van genetisch materiaal die de bacteriecel zal overnemen
4) Genetische informatie vermenigvuldigd continu waarbij productie endolysine
5) Bacteriecel sterft en breekt open
6) Nieuw geproduceerde bacteriofagen worden vrijgelaten
Wat is endolysine?
Een enzym dat het peptiodyglycaan van de celwand kan afbreken
Symptomen Hepatitis B
- oververmoeidheid
- gewrichtspijn
- verminderde eetlust
- jeuk
- buikklachten
- geelzucht (levercirrose)
Wat zijn de twee vormen van Hepatitis B?
- Acuut: patiënt genest vanzelf binnen een half jaar
- Chronisch: infectie blijft (klachten niet altijd), kan leiden tot levercirrose > lerverkanker
Symptomen Hepatitis C
- Gewrichtspijn
- Oververmoeidheid
- Misselijkheid/braken
- Buikklachten
- Later stadium kan leiden tot geelzucht > levercirrose
Sommige gevallen geneest het vanzelf
Waaruit is het Hepatatis B-virus opgebouwd?
- Lipide laag en nucleocapsid
- Circulair DNA (DNA-virus)
Wat voor genen heeft het Hepatitis B-virus?
- S-gen: buitenste schil
- C-gen: Binnenste laag
- P-gen: Enzymen voor replicatie van het virus
- X-gen: Expressie van de genen
Wat is de levenscyclus van Hepatitis B?
1) Komt via een envelope de cel binnen
2) DNA wordt volledig dubbelstrengs gemaakt
3) Nucleus zet DNA om naar RNA
4) RNA wederom in eiwitten en pre-genoom
5) Het pre-genoom wordt dan d.m.v. reverse transcriptase omgezet tot een streng
6) Het pre-genoom vervalt
7) Virus gaat opnieuw de cyclus doorheen of gaat te vroeg uit de cel
Wat is de bouw van Hepatitis C?
- Buitenste laag bestaat uit een dubbele fosfolipide laag
- Daarin een capside met (+)ssRNA
- Glycoproteïnes
- 7 verschillende genotypes
Wat is de levenscylcus van Hepatitis C?
1) RNA komt vrij in de cel
2) RNA gaat naar het ruw ER
3) RNA levert één popyproteïne
4) RNA wordt gevormd
5) Accumulatie RNA
6) Verzameling structural eiwitten
6) Gogli apparaat
7) Nieuw virus
Op welke twee manieren worden Hepatitis B en C behandelt?
- Vacins (niet bij Hepatitis C, vanwege te veel genotypen)
- Ingrijpen in de levenscyclus van het virus
Benoem hoe ingegrepen kan worden in de levenscyclus van het virus?
Door het remmen van de vermenigvuldigen en het voorkomen van levercirrose en kanker
Benoem een geneesmiddel voor Hepapitits B
Tenofovir (nucleotide analoog)
Benoem een geneesmiddel voor Hepatitis C
Telaprevir (Blokkeert het aanmaken van de polyproteïnen)
Waarvoor staat de afkorting TSC?
Tuberous Sclerosis Complex (Ziekte van Bourneville)
Welke delen van het lichaam zijn bij TSC voornamelijk aangedaan?
De huid, hersenen en de nieren
Benoem enkele symptomen van TSC
- Epilepsie
- Verstandelijk handicap (autisme)
- Kleine gezwellen in de hersenen
- Ontbrekende pigmenten op huid
- Niertumoren
Hoe erft TSC over?
Autosomaal-dominant
Op welke genen ligt het defect voor TSC?
TSC 1 = chromosoom 9
TSC 2 = chromosoom 16
Wat is de consequentie van een TSC-defect?
- Verlies van beide allelen
- De cel kan de lage energietoestand niet meer herkennen (reageert niet meer op AMPK)
- Hierdoor wordt RhebGTP niet meer omgezet tot RhebGDP
- Waardoor wederom mTOR niet geremd wordt
Hoe wordt het syndroom van Werner ook wel genoemd?
Adult onset progeroid syndrome
Hoe erft het syndroom van Werner over?
Autosomaal Recessief
(Best zeldzaam)
Wat betekent progeriasyndroom?
Verouderingsziekte
Hoe ontstaat syndroom van Werner?
1) Een defect in het WRN-gen
2) Codeert niet goed voor helicase
3) Snellere verkorting van de telomeren
4) Cellen leven korter
Wat zijn de functies van helicase?
- Herstel DNA-schade (BER)
- DNA-replicatie
- Homologie recombinatie (crossing-over)
- Onderhoud telomeren
Benoem enkele symptomen van het syndroom van Werner
- Ouderdomschversijnselen
- Kortere levensduur
- “Birdface”
- Staar
- Diabetes / kanker/ osteoperosis / atherosclerosis
Benoem nog twee andere progeria syndromen
- Cockaye syndroom
- Xeroderma pigmentosum
Hoe wordt een mutatie in het WRN-gen gedetecteerd?
- Detectie van het eiwit via Western blot
- Detectie van mRNA via rt-PCR
- Detectie van mutatie via gen sequencing
Wat is homologe recombinatie (homologous recombination)?
A type of genetic recombination in which nucleotide sequences are exchanged between two similar or identical molecules of DNA
Hoe erft het Peutz-Jeghers Syndroom over?
Autosomaal dominant
Wat zijn de effecten van Peutz-Jeghers Syndroom?
- Verhoogde kans op kanker
- Sproetachtige pigmentvlekken (vooral in en rond de mond)
- Polipen verspreid door het hele spijsverteringskanaal
Hoe wordt Peutz-Jeghers gediagnosticeerd?
- MRI-scanner (laesie op 3 vlakken zichtbaar)
- Capsule endoscopie
Wat is de oorzaak van Peutz-Jegher?
- Kiembaan mutatie in het liver kinase 1 (LKB1) gen
(zorgt voor celpolariteit oftewel richtingsgevoel van de
cel) - 66% puntmutatie, 75% overerving en 25% de novo
Wat is Loss of Heterozygosity (LOH)?
Een kopie van een geheel gen en de chromosomale omgeving is verdwenen
Wat is de Knudson two-hit hypothesis?
Een kanker kan zich in dit geval pas na twee hits vormen:
- Eerste hit: Punt mutatie, ander niet gemuteerd allel nog
aanwezig
- Tweede hit: LOH vindt plaats en alleen het gemuteerde
allel blijft over en er ontstaat een tumor
Wat verstaan wij onder Haploinsufficiency?
De gereduceerde genexpressie door LOH, zorgt voor goedaardige poliepen en Peutz-Jeghers
Hoe erft het syndroom van Lynch over?
Autosomaal dominant
Wat zijn de effecten van het syndroom van Lynch?
- Het is een kankersyndroom
- Vooral darm- en endometriumkanker (baarmoeder)
- Kanker ontstaat op relatief jonge leeftijd (<50j)
- Komt vaker voor in de familie
Hoe heette het syndroom van Lynch vroeger?
HNPCC: Hereditary Non-Polyposis Coli Cancer
Wat is de oorzaak van het syndroom van Lynch?
- Door het HNPCC-gen
- Defect in MSH2(of 6) of MLH1
- Mischmatch repair systeem werkt niet meer
Wat is de functie van het Mismatch Repair Systeem (MMR)
Knipt met behulp van exonucleases door DNA-polymerase verkeerd geplaatste basen in het DNA weg
Wat is microsatelliet DNA?
DNA-sequenties met typerend herhalend motief, MMR werkt hier minder
Hoe wordt het syndroom van Lynch gediagnosticeerd?
- Aantonen stapeling van fouten op nucleotide-niveau
d.m.v. MSI-analyse - Aantonen afwezigheid van 1 of meer van de MMR
eiwitten d.m.v Hematoxyline-Eosine (HE-kleuring)
Terwijl Lynch recessief overerft komt het alsnog redelijk vaak voor, hoe kan dat?
Het Lynch syndroom is dominant op het niveau van het organisme (veel celdelingen, maar 1 “hit” nodig), maar recessief op het niveau van de cel.
Benoem de stadia van stralingsziekte
1) Acute fase: Misselijkheid, braken, diarree
2) Latente fase: 3 tot 14 dagen
3) Manifestatiefase: Terugkomen symptomen
4) Herstel of dood
Welke weefsels worden bij stralingsziekte vooral aangedaan?
- Gastrointestinaal
- Haematopoietisch
Benoem een aantal functies van p53
- Activeert DNA-schadeherstel proteïnes
- Kan de celdeling tijdens de celcyclus remmen
- Kan apoptose initiëren
- Remt bloedvaatvorming bij tumoren (angiogenesis)
Waardoor ontstaat het syndroom van Down?
Door een non-disjunctie tijdens de meiose => trisomie 21
Noem een voorbeeld van translocatie
Chromosoom 21 zit vast aan chromosoom 4
Wat is mozaïcisme?
non-disjunctie van bevruchte eicel tijdens een van de eerste fasen van mitose
Waarmee kan het syndroom van Down al tijdens het zwangerschap bepaalt worden?
- Kansberekening
- Nekplooimeting
- Vruchtwaterpunctie
- Vlokkentest
- NIPT
Hoe vindt de kansberekening bij het syndroom van Down plaats?
Bloedonderzoek naar het MOM-stofje van chr21
Hoe vindt vruchtwaterpunctie plaats?
Er wordt een karyogram opgesteld aan de hand van vocht uit de placenta (kans op miskraam)
Hoe vindt de vlokkentest plaats?
Karyogram opstellen d.m.v. een stukje uit de placenta
Waar staat NIPT voor? En wat wordt daarbij gedaan?
- Niet invasieve prenatale test
- Hoeveelheid genen op chr21 van de moeder wordt vergeleken met een normale situatie
Ratio > 1 = trisomie 21 - Een gedeelte van het fetale DNA komt namelijk in de bloedbaan van de moeder
Wat is het effect van Hepatitis C?
Leveronsteking / geelzucht
Hoe wordt Hepatitis C behandeld?
- Proteaseremmers: Lange RNA-ketens niet meer geknipt = onbruikbaar
- Micro-RNA: mRNA wordt afgebroken, waardoor het virus niet meer kan delen
Waarvoor staat de afkorting SCID?
Severe Combined Immunodeficiency
(Boy in the bubble)
Immuun deficienties kunnen in twee categorieën geplaatst worden. Welke zijn dit?
- Primair = vaak genetisch
- Secundair = medicatie of ziekte-gerelateerd
Wat is de oorzaak van SCID?
Er is een gebrek aan lymfocyten, waardoor de geringste infectie tot grote gevolgen kan leiden. Ook door verminderde aanwezigheid van T-,B- en/of NK-cellen
Wat zijn prionen?
Eitwitten die misvormd gevouwen zijn en hebben effect op andere eiwitten. Ze bevatten veel beta-sheets waardoor zij hydrofoob zijn en samenklonteren,
Wat is het effect van prionensamenklontering?
Afbraak van zenuwcellen
Benoem een ziekte die te maken heeft met prionen
- Creutzfeldt-Jakob, aantasting van de hersenen
- Kuru
- Mad cow disease
Wat zijn de voordelen van het gebruik van chemische signalen?
- Chemische moleculen kunnen via het bloed alle weefselen bereiken
- Chemische signalen hebben een langere levensduur dan elektrische
- Veel verschillende chemicaliën = veel verschillende hormonen
Waarvoor staat de afkorting FACS?
Fluorescence-activated cell sorting
Waarvoor wordt FACS gebruikt?
Om eiwitten in cellen te identificeren
Hoe werkt FACS?
Je brengt cellen in contact met fluorochroomgekoppelde antilichamen, gericht tegen specifieke membraaneiwitten.
Wat is de oorzaak van Porfyrie?
Heemmoleculen worden niet goed geproduceerd
Beschrijf een voorbeeld van een stof die een hemmolecuul bevat
Hemoglobine in rode bloedcellen
Wat gaat er mis bij porfyrie in het bloed?
Hemoglobine heeft geen goed lopende synthese waardoor het heem (ijzer) zich in het bloed ophoopt, met als gevolg zuurstoftekort
Bij welke ziekte wordt anti-TNF gebruikt?
De ziekte van Crohn (auto-immuunziekte)
Wat is normaliter de functie van TNF?
- Celdood van tumoren
- Verhoogde permeabiliteit voor witte bloedcellen
Wanneer moet anti-TNF worden ingezet
Bij een te hoge hoeveelheid tnf-a is kankervorming.
