uned 1.3 Flashcards

1
Q

beth ydy model mosaic hylifol yn cynnwys?

A

haen deuol o ffosffolipidau
glycolipid
glycoprotein
protein cynhenid
protein anghynhenid
colestrol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

beth yw’r glycocalycs?

A

haen allanol y cellbilen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

beth yw 4 o swyddogaethau’r glycocalycs?

A
  • adnabod celloedd eraill
  • safle derbyn hormonau
  • safle secretu cemegion
  • casglu maetholynnau ac anghenion eraill
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

pam gelwir yn model mosaic hylifol?

A

mosaic - siap a maint y proteinau sydd wedi mewnblannu yn yr haen deuol yn amrywio
hylifol - ffosffolipid unigol yn gallu symud o fewn haen yn gymharol i’w gilydd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

beth yw trwch y bilen mewn model mosaic hylifol?

A

5-6nm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y dwyhaen ffosffolipid?

A

ffurfio sylfaen y gellbilen a chaniatau cludiant moleciwlau bach amholar (e.e O2, CO2) i mewn ac allan o’r gell drwy gyfrwng trylediad syml

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y proteinau anghynhenid?

A

proteinau ddim yn pontio’r bilen
mae ganddynt wefr polar ac maent yn cysylltu gyda pennau hydroffilig y ffosffolipidau
wedi’i lleoli uwchben neu o dan y bilen
llawer o safleoedd derbyn sy’n rhwymo gyda proteinau fel hormonau neu niwrodrosglwydyddion

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y proteinau cynhenid?

A

proteinau’n pontio’r bilen
mae ganddynt rannau polar ac amholar sy’n cyfateb i’r rhannau hydroffilig a hydroffobig
swyddogaeth - cludiant
sianeli a chludyddion yn cymryd rhan yn trylediad cynorthwyedig
pympiau’n cymryd rhan yn cludiant actif

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth hylifedd y gellbilen?

A

haen ffosffolipid yn gallu symud felly cydrannau’r bilen yn rhydd i symud o gwmpas ei gilydd
dyna pam caiff y model ei alw’n model mosaic hylifol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y patrwm mosaic?

A

mae’r proteinau wedi’u dotio drwy’r dwy haen ffosffolipid mewn trefn mosaic

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y colestrol?

A

mae colestrol yn bodoli mewn celloedd anifail
mae’n ffitio rhwng y moleciwlau ffosffolipi i wneud y bilen yn fwy anhyblyg a sefydlog

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y glycolipidau?

A

lipidau sydd wedi cyfuno gyda polysacarid
i’w gael yn haen allanol y bilen
ymwneud a gallu’r cell i adnabod ei gilydd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

model mosaic hylifol

beth yw disgrifiad/swyddogaeth y glycoproteinau?

A

proteinau wedi’i chyfuno gyda polysacarid
ymwthio allan o rai bilenni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

beth yw diffiniad trylediad?

A

symudiad moleciwlau neu ionau o ardal lle mae crynodiad uchel ohonynt i ardal lle mae crynodiad is - i lawr y graddiant crynodiad

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

nodwch enghreifftiau o ffactorau sy’n effeithio ar gyfradd trylediad

A
  • cynyddu’r graddiant crynodiad
  • cynyddu’r hydoddedd mewn lipidau
  • cynyddu’r tymheredd
  • cynyddu arwynebedd arwyneb
  • lleihau pellter trylediad
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

beth yw’r hafaliad i gyfrifo cyfradd trylediad?

A

cyfradd trylediad = arwynebedd arwyneb x graddiant crynodiad / hyd llwybr trylediad

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

beth yw trylediad syml?

A

symudiad moleciwlau o ardal grynodiad uchel i ardal grynodiad isel heb protein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

pa sylweddau sy’n teithio ar draws cell trwy trylediad syml?
enghreifftiau?

A

sylweddau sy’n hydoddi’n hawdd yn yr haen ffosffolipid
enghreifftiau - O2, CO2, Fitamin A

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

pa sylweddau sy’n teithio ar draws trwy trylediad cynorthwyedig?
enghreifftiau?

A

sylweddau sydd ddim yn hydawdd mewn lipid methu symud trwy’r bilen felly defnyddir broteinau cludo ynlle
glwcos, starts, asidau niwcleig, asidau amino, protein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

beth yw’r 2 fath o brotein defnyddir am drylediad cynorthwyedig?

A

protein sianelu a protein cludo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

trylediad cynorthwyedig

beth yw protein sianelu?

A

protein cynhenid sy’n penodol ar gyfer trylediad un math o ion, ac maent yn meddru agor neu gau yn ol anghenion y gell

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

trylediad cynorthwyedig

beth yw protein cludo?
enghreifftiau sylweddau sy’n cael ei gludo?

A

protein cynhenid sy’n caniatau trylediad moleciwlau polar mwyaf
newid siap wrth i’r moleciwl tryledu ar draws y bilen
e.e glwcos, asidau amino

23
Q

beth yw diffiniad cludiant actif?

A

symudiad moleciwlau neu ionau ar draws pilen yn erbyn graddiant crynodiad gan ddefnyddio egni o hydrolysis ATP (o’r mitochondria) a gafodd eu gwneud gan y gell wrth resbiradu
o grynodiad is i grynodiad uwch

24
Q

beth sy’n digwydd yn ystod y proses cludiant actif?

A

protein cynhenid yn defnyddio egni ATP i gludo moleciwlau ar draws y bilen yn erbyn y graddiant crynodiad

25
Q

nodwch enghraifft o ble mae cludiant actif yn digwydd yn bodau dynol ac yn planhigion

A

bodau dynol - coluddyn bach (glwcos mewn i’r llif gwaed)
planhigion - gwreiddiau (ionau potasiwm neu nitrad)

26
Q

beth yw diffiniad osmosis?

A

symudiad dwr o ardal potensial dwr uchel i ardal potensial dwr isel ar draws pilen athraidd detholus

27
Q

sut gellir diffinio potensial dwr?

A

tueddiad dwr i symud i fewn i system

28
Q

pa unedau ydym yn defnyddio i fesur potensial dwr?

A

KPa
cilopascalau

29
Q

beth yw toddiant isotonic?

A

toddiannau gyda potensial dwr hafal

30
Q

beth yw toddiant hypertonic?

A

toddiant sydd gyda llai o ddwr a crynodiad uwch o doddyn

31
Q

beth yw toddiant hypotonic?

A

toddiant sydd gyda mwy o ddwr a crynodiad llai o doddyn

32
Q

beth sy’n digwydd i gelloedd anifail mewn toddiant hypotonic?

A

mewn toddiant hypotonic mae’r celloedd yn ennill dwr, chwyddo a ffrwydro

33
Q

beth sy’n digwydd i gelloedd anifeiliaid mewn toddiant hypertonic?

A

mewn toddiant hypertonic mae’r celloedd yn colli dwr ac yn crebachu

34
Q

sut disgrifir chwydd dyndra?

A

wrth i’r dwr symud mewn mae’r gell yn ehangu nes bod wal y gell yn pwyso yn erbyn y bilen, sef chwydd dyndra

35
Q

beth sy’n digwydd i gelloedd planhigyn mewn toddiant isotonig?

A

dim newid i’r cell

36
Q

beth sy’n digwydd i gelloedd planhigyn mewn toddiant hypotonic?

A

cell yn mynd yn chwydd-dyn

37
Q

beth sy’n digwydd i gelloedd planhigyn mewn toddiant hypertonic?

A

cytoplasm yn plasmoleiddio

38
Q

beth yw diffiniad potensial toddyn?

A

y gwasgedd sy’n cael ei gynhyrchu gan yr hydoddion sydd wedi hydoddi yn y dwr

39
Q

beth yw diffiniad potensial gwasgedd?

A

y gwasgedd sy’n cael ei gynhyrchu gan y cytoplasm drwy wthio ar y cellfur os oes gan y gell un

40
Q

sut ydym yn cyfrifo potensial dwr cell?

A

potensial gwasgedd + potensial toddyn = potensial dwr cell

41
Q

beth yw celloedd llawn chwydd-dyn?

A

pan mae’r gell yn llawn chwydd dyn mae’r potensial gwasgedd yn cyfateb i’r potensial toddyn, ni all mwy o ddwr fynd mewn i’r gell

42
Q

beth yw potensial dwr cell sy’n chwydd-dyn?

A

0KPa

42
Q

beth yw celloedd wedi plasmoleiddio (fflasid)?

A

mae celloedd fel hyn wedi colli dwr a felly wedi lleihau. Mae’r bilen wedi pellhau o wal y gell.

43
Q

beth yw potensial gwasgedd a potensial dwr cell sydd wedi plasmoleiddio (fflasid)?

A

potensial gwasgedd - 0KPa
potensial dwr - -500KPa

44
Q

beth yw plasmolysis cychwynnol mewn celloedd?

A

pilen yn dechrau dod i ffwrdd o wal y gell

45
Q

beth yw plasmolysis cychwynol mewn meinweoedd?

A

pan mae 50% o gelloedd meinwe yn chwydd-dyn a 50% wedi plasmoleiddio

46
Q

beth yw potensial gwasgedd cell sy’n mynd trwy plasmolysis cychwynol?

A

0KPa

47
Q

effaith ethanol ar bilen ffosffolipid

esboniwch pam bod mwy o betacyanin yn medru dianc o gelloedd betys wrth gynyddu % ethanol

A

Mae ethanol yn medru hydoddi pilen ffosffolipid y tonoplast a pilen y gell. Mae betacyanin yn adael y celloedd i mewn i’r hylif o’u cwmpas. Wrth i grynodid ethanol gynyddu mae mwy o hydoddi ffosffolipid a felly mae mwy o betacyanin yn dianc.

48
Q

effaith codi tymheredd ar bilen ffosffolipid

esboniwch pam bod cynnydd mewn tymheredd yn cynyddu rhyddhad betacyanin o gelloedd betys

A

Wrth i’r dymheredd godi mae mwy o egni cinetig gan y molecylau sydd mewn pilen y gell a’r tonoplast. Mae tymheredd uchel felly yn medru achosi bylchau i ffurfio yn pilennau celloedd wrth i’r proteinau dadnatureiddio. Mae hyn yn gadael betacyanin coch ddianc o’r celloedd. Y mwyaf yw’r niwed i bilen y gell, yna’r mwyaf o betacyanin sy’n ddianc.

49
Q

faint o gelloedd sy’n medru cyflawni cytosis?

A

rhan fwyaf o gelloedd

50
Q

beth yw cytosis?

A

gweithred actif (ATP) yn ymwneud gyda philen y gell yn ffurfio mewn plygiadau neu allblygiadau.
Sylweddau’n cael eu cario mewn neu allan

51
Q

beth yw endocytosis?

A

symud sylweddau i mewn i gell

52
Q

beth yw ffagocytosis?

A

math o endocytosis
tynnir sylweddau SOLID, weithiau organebau cyfan mewn i gell

53
Q

beth yw pinocytosis?

A

math o endocytosis
tynnir HYLIFAU mewn i’r gell