uned 1.2 Flashcards

1
Q

beth ydyn nhw’n wneud?

organynnau pilennog

A
  • darparu arwyneb
  • dal cemegion/ensymau gall fod yn niweidiol
  • system cludiant
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

beth yw’r amlen gnewyllol?

A

pilen ddwbl sy’n cynnwys mandyllau cnewyllol sy’n caniatau moleciwlau mawr mynd drwyddo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

beth yw’r niwcleoplasm?

A

DNA yn bodoli ar ffurf cromatin.
debyg i cytoplasm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

beth yw’r cromatin?

A

DNA ynghlwm a protein yn y cnewyllyn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

beth yw swyddogaeth y cnewyllan?

A

cynhyrchu rRNA sy’n ffurfio ribosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

beth yw swyddogaeth y mitochondria?

A

rhyddhau egni cemegol ar ffurf ATP yn ystod resbiradaeth aerobig (synthesis ATP)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

pam oes pilen ddwbl gan mitochondria?

A

mae’r pilen fewnol wedi’i plygu i ffurfio cristae sy’n cynyddu arwynebedd arwyneb am synthesis ATP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

beth ydy’r matrics (mitochondria) yn cynnwys?

A

ribosomau 70S a DNA mitochondraidd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

lle oes niferoedd uchel o mitochondria?

A

yn y meinweoedd sy’n fetabolaidd actif fel y cyhyrau a’r afu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

pam oes gan y mitochondria siap silindrog?

A

darparu arwynebedd arwyneb

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

beth ydy ribosomau wedi’i wneud o?

A

RNA ribosomaidd a protein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

lle gellir darganfod ribosomau?

A

celloedd anifeiliaid a planhigion
yn rhydd yn y cytoplasm/ynghlwm a’r RE garw

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

beth yw maint ribosomau mewn celloedd procaryotig a ewcaryotig?

A

procaryotig - 70S
ewcaryotig - 80S

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

beth yw swyddogaeth y reticwlwm endoplasmig?

A

caniatau cludiant defnyddiau drwy’r cell
e.e ribosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

pa un, RE llyfn neu RE garw, sy’n cynnwys ribosomau?

A

RE garw - gyda ribosomau sy’n syntheseiddio protein
RE llyfn - heb ribosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

beth yw’r RE llyfn?

safle beth?

A

reticwlwm endoplasmig llyfn
safle synthesis a chludiant lipidau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

beth yw swyddogaethau yr organigyn golgi?

6 swyddogaeth

A
  • derbyn cadwyni polypeptid o’r RE garw a ribosomau, yna plygu, trawsfondio a pecynnu’r polypeptidau i greu proteinau
  • fesiclau cludiant yn cyrraedd o’r RE garw ac yna’n gadael trwy ben arall yr organigyn golgi
  • cynhyrchu glycoprotein ac ensymau secretu
  • secretu garbohydradau
  • cludio a storio lipidau
  • ffurfio lysosomau
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

beth yw lysosomau? beth sy’n creu’r lysosomau?

A

lysosomau yw fesiclau bach dros dro
creu gan yr organigyn golgi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

beth yw swyddogaeth lysosomau?

A
  • dal ensymau treulio a allai fod yn niweidiol ac yn eu hynysu o weddill y gell
  • rhyddhau’r ensymau pan fydd angen e.e i dreulio rhannau o’r gell, sef awtolysis
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

lle mae centriolau wedi’i lleoli?

A

tu allan i’r cnewyllyn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

beth yw centriolau? enw ar ddwy ohonynt?

A

dau cylch o ficrodiwbynnau sy’n silindrau gwag ar ongl sgwar i’w gilydd
dau gyda’i gilydd = centrosom

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

beth ydy centriolau yn gwneud yn ystod cellraniad

A

trefnu’r microdiwbynnau sy’n gwneud y werthyd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

beth yw enw ar y ddwy bilen sydd gan cloroplast

A

amlen y cloroplast

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

beth yw’r stroma mewn cloroplast?

A

hylif di-liw sy’n cynnwys gynhyrchion ffotosynthesis e.e gronynnau startsh

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

beth yw’r thylacoid mewn cloroplast? beth ydy’n ffurfio a pam?

A
  • codennau fflat caeedig gyda pigmentau ffotosynthetig fel cloroffyl
  • pentyrru i ffurfio granwm (rhwng 2-100 thylacoid) sy’n cynhyrchu arwynebedd arwyneb mawr am ddal egni golau’n effeithlon
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

pa fath o ribosomau a DNA ydy cloroplast yn cynnwys?

A

ribosomau 70S a DNA cylchol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

beth yw cellnodd? (gwagolyn)

A

toddiant o siwgrau, halwynau ac asidau amino

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

beth yw swyddogaeth y cloroplast?

A

cyflawni ffotosynthesis trwy amsugno egni golau a’i newid i egni cemegol ar ffurf glwcos

29
Q

beth ydy gwagolyn yn gallu storio?

A

fitaminau a phigmentau

30
Q

beth yw swyddogaethau cellnodd?

A

cludiant - bylchau rhwng ffibrau cellwlos felly mae’r cellwlos yn gwbl athraidd i ddwr ac ionau (simple terms - mae dwr yn teithio drwy’r cellfur)
cryfder mecanyddol - cellfur yn gryf iawn, yn galluogi’r cell i fynd yn chwydd-dyn heb ffrwydro
cyfathrebu rhwng celloedd - plasmodesmata yn caniatau cludiant hawdd rhwng celloedd cyfagos trwy’r llwybr symplast

31
Q

beth yw plasmodesmata? (cellfur)

A

llinynnau cytoplasm sy’n mynd trwy fandyllau yn y cellfur o un gell i’r gell cyfagos

32
Q

beth yw prif nodweddion celloedd procaryotig?

7

A
  • dim organynnau pilennog yn y cytoplasm
  • wal y gell wedi’i wneud o peptidoglycan (neu mwrein)
  • plasmidau sef darnau bach o DNA cylchog
  • mesosomau sef mewnblygiadau o’r cellbilen
  • DNA mewn ffurf nucletoid yn y cytoplasm
  • ribosomau 70S
  • llai na ewcaryotig (1-10mm nid 10-100)
33
Q

beth yw maint firysau?

A

10-400nanomedr felly angen microsgop electron

34
Q

beth yw firysau?

A

cyfryngau heintus sy’n achosi nifer o glefydau

35
Q

beth ydy pob firion (firws unigol) yn cynnwys?

A

DNA neu RNA wedi’i chwmpasu gan capsid sef got protein

36
Q

pam ydy firysau yn cael ei ystyried yn anfyw?

A

mae nhw’n anghellog (dim cytoplasm neu organnau)

37
Q

beth yw’r lefel trefnidiaeth o leiaf i mwyaf

A

moleciwlau
organynnau
celloedd
meinweoedd
organau
systemau
organebau

38
Q

beth yw diffiniad moleciwlau o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

grwp o atomau wedi’i chysylltu mewn trefn arbennig

39
Q

beth yw diffiniad organynnau o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

strwythr tu fewn i gell sydd yn cyflawni swyddogaeth arbennig

40
Q

beth yw diffiniad celloedd o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

uned strwythurol elfennol organeb sydd yn cynnwys grwp o organynnau wedi’i amgylchynu gan bilen

41
Q

beth yw diffiniad meinweoedd o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

grwp o gelloedd tebyg sydd yn cyflawni swyddogaeth arbennig

42
Q

beth yw diffiniad organau o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

grwp o feinwe sydd yn cyflawni swyddogaeth arbennig

43
Q

beth yw diffiniad systemau o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

grwp o organau sydd yn cyflawni swyddogaeth arbennig

44
Q

beth yw diffiniad organebau o fewn y lefel trefnidiaeth?

A

system sy’n hunan atgenhedlu a’r gallu i dyfu a chynnal ei hun

45
Q

beth yw diffiniad bon celloedd?

A

celloedd anwahaniaethol gyda’r potensial i wahaniaethu ac arbenigo i fod yn unrhyw fath o gell

46
Q

beth yw diffiniad gwahaniaethu?

A

enw proses datblygiad cell i fath penodol

47
Q

beth yw’r 3 prif grwp o feinweoedd?

A

epithelaidd
cyswllt
cyhyrol

48
Q

beth yw swyddogaethau’r epitheliwm ciwboidaidd?

2 swyddogaeth

A
  1. secretu mewn chwarennau fel y thyroid
  2. ansecretol trwy ffurfio leinin tiwbyn procsimol troellog yr arennau neu ddwythellau o’r chwarennau poer
49
Q

beth ydy meinweoedd epithelaidd yn leinio?

A

arwynebau mewnol ac allanol y corff

50
Q

beth ydy’r haen isaf o gelloedd mewn meinweoedd epithelaidd wedi’i cysylltu i?

A

pilen waeledol wedi’i wneud o golagen a phrotein

51
Q

beth yw edrychiad epitheliwm cennog?

(edrychiad y celloedd)

A

celloedd fflat

52
Q

lle gellir darganfod epitheliwm cennog?

A

waliau’r alfeoli a cwpan Bowman neffronau’r afu

53
Q

pam ydy epitheliwms cennog yn fflat

A

pellter tryledu llai am gyfnewid nwyon

54
Q

beth ydy epitheliwm cennog/colofnog yn cynnwys?

(pa fath/edrychiad o gell)

A

celloedd colofnog, hirach
cilia ar ei hymylon rhydd

55
Q

beth yw enghraifft o swyddogaeth epitheliwm cennog?

A

secretu mwcws
cyfuniad o fwcws a cilia yn caniatau sylweddau i gael ei symud trwy dwythellau e.e y tracea

56
Q

ym mha ffurf ydy meinwe cyswllt yn darparu cynnal i’r prif feinweoedd

A

ar ffurf cartilag, asgwrn a gwaed

57
Q

beth yw swyddogaethau meinwe cyswllt

A

cysylltu, cynnal neu gwahanu meinweoedd ac organau
cynnwys celloedd sy’n storio braster

58
Q

beth yw diffiniad cyhyr rhesog/sgerbydol?

A

cyhyrau sy’n glynu at esgyrn ac yn cynhyrchu symudiad

59
Q

beth yw 2 o nodweddion cyhyr rhesog/sgerbydol?

A

cynnwys ffibrau sy’n rhoi cyfangiadau pwerus
cyhyrau yn blino’n rhwydd

60
Q

ydy cyhyr rhesog/sgerbydol yn anrheoledig neu’n rheoledig?

A

rheoledig

61
Q

beth yw 2 o nodweddion cyhyrau llyfn?

A

cyfangu’n rhythmig (ond llai pwerus na sgerbydol)
dim yn blino’n hawdd

62
Q

sut rheolir cyhyrau llyfn?

A

gan nerfau o’r system nerfol awtonomig

63
Q

ydy cyhyrau llyfn yn
rhesog / anrhesog
rheoledig / anrheoledig
?

A

anrheoledig
anrhesog

64
Q

beth ydy cyhyrau llyfn yn chwarae rhan bwysig ynddo?

A

y llwybr treulio
muriau’r pibellau gwaed
tiwbiau’r system droeth-genhedlol

65
Q

lle mae cyhyr cardiaidd

A

dim ond yn y galon

66
Q

ydy cyhyr cardiaidd yn rhesog neu’n anrhesog

A

rhesog

67
Q

beth yw nodwedd pwysicaf cyhyr cardiaidd?

A

nad yw’n blino, parhau i guro drwy gydol eich oes

68
Q

sut gellid cyfrifo chwyddhad?

A

lens sylladur x lens gwrthrychiadur