Układ hormonalny

Question 1

Działanie hormonów (4 rodzaje)

Answer 1

• Autokrynne- wpływają na czynność tych samych komórek, przez które są wydzielanie
• Parakrynne- wpływaja na czynność komórek sąsiednich, dyfundując do nich przez przestrzeń międzykomórkową.
• Endokrynne- wpływają na komórki odległych tkanek i narządów, docierając do nich z krwią
• Neurokrynne- za pomocą uwalnianych z zakończeń nerwowych neuroprzekaźników (neurohormonów) wpływają bezpośrednio na inne neurony, a za pośrednictwem układu krążenia- na odległe komórki docelowe.

Question 2

Hormony o działaniu ogólnym

Answer 2

Są wydzielane przez gruczoły dokrewne i działają na koĶrki docelowe jedynie za pośrednictwem układu krwionośnego.

Question 3

Hormony miejscowe

Answer 3

Są wydzielane przez różne komórki i działają w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca wytwarzania. Zalicza się do nich m.in. acetylocholinę, histaminę i prostaglandyny.

Question 4

Hormony tkankowe

Answer 4

Są wytwarzane przez komórki gruczołowe, które nie tworzą skupień i występują w obrębie narządów, niebędących gruczołami. Mogą działać jedynie parakrynnie, neurokrynnie lub dokrewnie. Należą do nich hormony przewodu pokarmowego m.in. gastryna i sekretyna. Hormonem tkankowym jest też wytwarzana przez nerki erytropoetyna.

Question 5

Gastryna

Answer 5

Wydzielana w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy.
Zwiększa wydzielanie kwasu solnego i pepsyny oraz regenerację błony śluzowej żołądka, dwunastnicy i jelita grubego; pobudza aktywność motoryczną przewodu pokarmowego

Question 6

Sekretyna

Answer 6

Wydzielana w dwunastnicy.

Hamuje wydzielanie soku żołądkowego, pobudza trzustkę do wydzielania enzymów trawiennych.

Question 7

Erytropoetyna

Answer 7

Wydzielana w nerkach.

Pobudza procesy krwiotwórcze w czerwonym szpiku kostnym w sytuacjach niedotlenienia

Question 8

Prostaglandyny

Answer 8

Wytwarzane w większości tkanek organizmu.

Rozszerzaja lub zwężają naczynia krwionośne, uczestniczą w reakcji zapalnej, powodują skurcze mięśni gładkich

Question 9

Szyszynka

Answer 9

Niewielki gruczoł położony nad móżdżkiem. Wytwarza melatoninę

Question 10

Przysadka

Answer 10

Składa się z dwóch płatów: przedniego, zwanego częścią gruczołową (wydziela m.in. hormony wpływające na funkcjonowanie innych gruczołów dokrewnych) i tylnego, zwanego częścią nerwową (magazynuje i uwalnia hormony podwzgórza).

Question 11

Nadnercza

Answer 11

Leżą na górnych biegunach nerek. Każde składa się z kory i rdzenia. Kora wydziela kortykoidy, a rdzeń adrenalinę.

Question 12

Hormony przysadki (3)

Answer 12

• Hormony tropowe
• Hormon wzrostu- somatotropina
• Prolaktyna

Question 13

Hormon szyszynki (1)

Answer 13

-Melatonina

Question 14

Hormony tarczycy (2)

Answer 14

• Kalcytonina

- Tyroksyna, trijodotyronina (do syntezy niezbędny jest jod)

Question 15

Hormon przytarczyc

Answer 15

• Parathormon

Question 16

Hormon grasicy

Answer 16

• Tymozyna

Question 17

Hormony nadnerczy (3)

Answer 17

• Adrenalina, noradrenalina (wytwarzane w rdzeniu nadnerczy)
• Glikokortykosteroidy np. kortyzol (wytwarzane w korze nadnerczy)
• Mineralokortykosteroidy np. aldosteron (wytwarzane w korze nadnerczy)

Question 18

Hormony trzustki (2)

Answer 18

• Insulina (wytw w komórkach B trzustki)

- Glukagon (wytw w komórkach A trzustki)

Question 19

Hormon jąder

Answer 19

• Testosteron (wytwarzany w komórkach Leydiga w jądrach i w korze nadnerczy)

Question 20

Hormony jajników (2)

Answer 20

• Estrogeny (wytwarzane w pęcherzykach jajnikowych i korze nadnerczy)
• Progesteron (wytwarzany w ciałku żółtym, łożysku i korze nadnerczy)

Question 21

Hormony tropowe

Answer 21

Pobudzają tarczycę, korę nadnerczy i gonady do wydzielania

• (niedo) Podobne do niedoczynności gruczołów na które działają
• (nad) Podobne do nadczynności gruczołów na które działają

Question 22

Hormon wzrostu- somatotropina

Answer 22

Pobudza przemianę białek, tłuszczów, węglowodanów i składników mineralnych we wszystkich komórkach, stymuluje zrost. Najintensywniej wydzielany w nocy, zaraz po zaśnięciu

• (niedo) Niedobór hormonu w okresie dzieciństwa prowadzi do karłowatości przysadkowej (niski ale z zachowaniem właściwych proporcji ciała)
• (nad) Nadmiar hormonu w okresie wzrostu prowadzi do gigantyzmu (olbrzymi wzrost, lecz proporcjonalny). Nadmiar hormonu w okresie zakończonego wzrostu prowadzi do akromegalii (stopniowe powiększanie się m.in. dłoni, stóp, serca)

Question 23

Prolaktyna

Answer 23

Pobudza gruczoły mlekowe w okresie poporodowym do wytwarzania mleka, hamuje owulację.

Question 24

Melatonina

Answer 24

Działa na rytm snu i czuwania, hamuje rozwój i czynność gonad.

• (niedo) Powoduje przyspieszone dojrzewanie
• (nad) Prowadzi do obniżenia płodności, opóźnia dojrzewanie

Question 25

Kalcytonina

Answer 25

Zmniejsza stężenie wapnia we krwi przez blokowanie uwalniania wapnia z kości

• (niedo) Powoduje zwiększenie stężenia wapnia we krwi
• (nad) -

Question 26

Tyroksyna, trijodotyronina

Answer 26

Pobudzają metabolizm, ułatwiają wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego.

• (niedo) Niedobór jodu w organiźmie prowadzi do niedoborów hormonów tarczycy i jej powiększenia (wole endemiczne) niedobór hormonu powoduje u dorosłych obrzęk śluzowaty (sucha, szorstka skóra, nalana twarz, z obwisłymi powiekami), u dzieci ogólny niedorozwój umysłowy i psychiczny
• (nad) Powoduje chorobę Gravesa-Basedowa, która jest chorobą autoimmunologiczną tarczycy. Jej objawy to m.in. przyspieszenie tempa przemiany materii, utrata wagi, powiększenie tarczycy (wole), zwiększona pobudliwość nerwowa, bezsenność, przyspieszenie oddechu, drżenie rąk oraz ogólnie osłabienie i łatwe męczenie się, wytrzeszcz gałek ocznych

Question 27

Parathormon

Answer 27

Zwiększa stężenie wapna we krwi przez uwalnianie go z kości i wzmożone wchłanianie z przewodu pokarmowego, zmniejsza stężenia fosforu we krwi.

• (niedo) Powoduje zmniejszenie stężenia wapnia we krwi, a w konsekwencji wzmożoną pobudliwosć tkanki nerwowej. Objawia się to uczuciem mrowienia, skurczami mięsni szkieletowych, a niekiedy oddechowych i może doprowadzić do śmierci.
• (nad) Powoduje demineralizację kości, zmiany w budowie stają się przyczyną bólów kostnych i trudności w chodzeniu. Zwiększenie stężenia wapnia we krwi powoduje zwiększone wydalanie go z moczem, co sprzyja odkładaniu się złogów wapnia w nerkach.

Question 28

Tymozyna

Answer 28

Wpływa na dojrzewanie limfocytów T

• (niedo) Powoduje obniżenie liczby limfocytów we krwi
• (nad) -

Question 29

Adrenalina, noradrenalina (wytwarzane w rdzeniu nadnerczy)

Answer 29

Przygotowują organizm do walki lub ucieczki; podnoszą ciśnienie krwi, zwiększają częstotliwość skurczów serca, zwiększają stężenie glukozy we krwi oraz wentylację płuc

• (niedo) -
• (nad) napady nadciśnienia, zbyt wysoki poziom glukozy we krwi

Question 30

Glikokortykosteroidy np. kortyzol (w korze nadnerczy)

Answer 30

Powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi, zwiększa ciśnienie krwi, obniża odporność organizmu

• (niedo) Niedobór kortykosteroidów powoduje chorobę Addisona, którą cechują: brak łaknienia, wymioty, krótkotrwałe bóle brzucha, zmniejszenie masy ciała, przebarwienie skóry.
• (nad) Nadmiar kortykosteroidów powoduje zespół Cushinga, który cechują: zaburzenie gospodarki tłuszczowej i węglowodanowej, odkładanie się tkanki tłuszczowej, zwłaszcza na twarzy i karkua

Question 31

Mineralokortykosteroidy np. aldosteron ( w korze nadnerczy)

Answer 31

Wpływa na gospodarkę mineralną organizmu- zwiększa wchłanianie jonów sodu i potasu w nerkach

• (niedo) Niedobór kortykosteroidów powoduje chorobę Addisona, którą cechują: brak łaknienia, wymioty, krótkotrwałe bóle brzucha, zmniejszenie masy ciała, przebarwienie skóry.
• (nad) Nadmiar kortykosteroidów powoduje zespół Cushinga, który cechują: zaburzenie gospodarki tłuszczowej i węglowodanowej, odkładanie się tkanki tłuszczowej, zwłaszcza na twarzy i karku

Question 32

Insulina

Answer 32

Zmniejsza stężenie glukozy we krwi

• (niedo) Powoduje cukrzycę typu I
• (nad) Powoduje zmniejszenie cukru we krwi, co wpływa na wrażliwe na niedobór glukozy mózgowie, w efekcie następuje utrata przytomności a nawet śmierć

Question 33

Glukagon

Answer 33

-

Question 34

Testosteron

Answer 34

Powoduje rozwój drugorzędnych cech płciowych, odpowiada za męską budowę ciała, wzrost mięśni szkieletowych i kości, rozrost krtani

Question 35

Estrogeny

Answer 35

Powoduje rozwój drugorzędnych cech płciowych, wpływa na proporcje ciała, barwę głosu, typ owłosienia, zmiany zachodzące podczas cyklu miesiączkowego

Question 36

Progesteron

Answer 36

Umożliwia rozwój zarodka i płodu

Question 37

Cukrzyca typu I

Answer 37

Insulina występuje w zbyt małej ilości by pełnić funkcję regulacyjną. Receptory białkowe nie przekazują sygnału niezbędnego do aktywacji białek

• Pojawia się u osób do 30 r. życia
• Ok 10% zachorowań na cukrzycę
• Niezależne od stylu życia

Question 38

Cukrzyca typu II

Answer 38

Receptorów insulinowych jest zbyt mało lub działają one nieprawidłowo. Poziom glukozy we krwi jest podwyższony.

• Pojawia się po 35r. życia, objawy narastają niezauważone
• 80-90% zachorowań na cukrzycę
• Związane z otyłością i niezdrowym stylem życia

Question 39

Regulacja pracy przysadki

Answer 39

Przez układ nerwowy za pośrednictwem podwzgórza, będącego częścią międzymózgowia. Z przednim płatem przysadki podwzgórze jest połączone naczyniami krwionośnymi, tworzącymi tzw. układ wrotny przysadki. Naczyniami tymi docieraja z krwią do przysadki hormony sterujące jej pracą. Są to hormony uwalniające (liberyny) i hamujące (statyny).

Question 40

Podział hormonów ze względu na budowę

Answer 40

Zbudowane z aminokwasów
-Pochodne aminokwasów(np melatonina, tyroksyna, adrenalina, noradrenalina)
-Peptydowe (adrenokortykotropina, melanotropina, wazopresyna, oksytocyna, kalcytonina, parathormon, insulina, glukagon)
-Białkowe (hormony podwzgórza i przysadki)
Steroidowe, syntezowane z cholesterolu np hormony kory nadnerczy oraz hormony płciowe.