Tumoren en neoplastische syndromen als systeemziekte Flashcards
Wat is de definitie van een paraneoplastisch syndroom (PNS)?
indirecte effecten van een tumor door de productie en afgifte van biologisch actieve stoffen (bv. hormonen, groeifactoren en cytokines). Dit is onafhankelijk van de grootte en locatie van de primaire tumor of diens metastases. (dus al het effect van kanker wat niet door de bult zelf wordt veroorzaakt)
Wat is een periosteale reactie? Op welke aandoening duidt dit?
= (kleine) botwoekering
Is een vorm van hypertrofische osteopathie/osteoarthropathie
Geef de DDx van een vergrote prostaat en de medische term daarvoor.
DDx prostatomegalie:
- benigne hyperplasie van de prostaat
- prostatitis (ontsteking)
- cyste/abces in de prostaat
- neoplasie van de prostaat (prostatic carcinoma)
Welke van de volgende problemen zijn paraneoplastische syndromen? (Casus: prostatic carcinoma)
1) hypertrofische osteopathie (pijnlijke voorbenen)
2) kankercachexie
3) multifocale ventriculaire extrasystoles
4) non-regeneratieve anemie: anemie of chronic disease
nummer 1, 2 en 4 zijn paraneoplastische syndromen. Bij nr. 3 veroorzaken tumorcellen van metastasen in het myocard spontane depolarisatie en daardoor ventriculaire extrasystole.
Noem de 10 paraneoplastische syndromen waarover je hebt geleerd:
- hypercalcemie
- hyperhistaminemie
- kankercachexie
- anemie
- polycytemie (>ery’s dan normaal)
- pancytopenie (<bloedcellen, alle soorten)
- trombocytopenie
- stollingsproblemen
- hyperviscociteit van het plasma
- hypertrofische osteo(artro)pathie
Hoe heet de ziekte (paraneoplastisch syndroom) van een hormoonproducerende tumor van de hypofyse of bijnier?
ziekte van Cushing = hypercortisolisme
Hoe heet de ziekte (paraneoplastisch syndroom) van een hormoonproducerende tumor van de schildklier?
Primaire hyperthyreoïdie = te veel PTH
Hoe heet het paraneoplastisch syndroom van een hormoonproducerende tumor van de beta-cellen in de pancreas?
hypoglykemie, door insulinomen
Wat zijn de oorzaken van hypercalecemie bij kankerpatiënten?
- humorale hypercalcemie ten gevolge van maligniteit (HHM)
- metastasen (vnl van mammatumoren) van solide tumoren aan het bot
- hematologische maligniteit
Hoe ontstaat hypercalcemie bij hematologische maligniteiten? Geen een voorbeeld van zo’n tumor
bv. een multipele myeloom = plasmaceltumor
tumorcellen produceren osteoclast-activerende factoren, zoals IL-1, TNF en lymfokines
Hoe ontstaat HHM? Noem de 2 meest voorkomende tumoren die dit veroorzaken
Humorale hypercalciëmie ten gevolge van maligniteit (HHM): humorale factoren die door de tumor worden geproduceerd hebben een effect op de botten, nieren en het mdk.
vnl maligne lymfoom (T-cel) en anaalzakcarcinoom. Die produceren PTH-rP –> meer botresorptie, meer tubulaire Ca resorptie (en minder fosfaat absorptie) en stimulatie van vitamine D metabolisatie (zorgt voor meer Ca opname uit mdk)
Bij welke diersoorten komt HHM voor?
meestal bij honden (boxers), soms bij katten en paarden
bij welke soort tumoren komt hyperhistaminemie voor?
bij mastocytomen = mestceltumoren
inhoud van mestcelgranula komt vrij met daarin histamine, heparine en proteolytische enzymen.
Wat zijn de gevolgen van mastocytomen/hyperhistaminemie in het lichaam?
- histamine bindt aan H2-receptoren in maagslijmvlies –> verhoging maagzuursecretie + verhoogde doorbloeding + oedeem van de mucosa –> ulceratie + bloedingen + buikpijn
- Spontaan vrijkomen van mestcelgranula inhoud (histamine, heparine en proteolytische enzymen) in nabije omgeving –> oedeem + erytheem + bloedingen + jeuk
- Massale histamine release na chirurgie –> hypotensie (H1 en H2), aritmiën (H1 en H2) en bronchospasmen (H1)
- heparine zorgt voor verlengde stollingstijden
Wat zijn klinische verschijnselen van kankercachexie?
anorexie, misselijkheid en gewichtsverlies.
welke factoren worden geproduceerd door de tumor en het immuunsysteem die kankercachexie triggeren? En wat triggeren die stoffen?
cytokineproductie –> veranderingen in energieverbruik, koolhydraat-, vet- en eiwitmetabolisme.
TNF-a, serotonine, IL-1bèta, IL-6, IFN-y (en PIF)
op welke manier verandert het koolhydraatmetabolisme bij kankercachexie
tumorcel: netto energiewinst
glucose gaat preferentieel de tumorcel in –> anaerobe glycolyse –> lactaat + 2ATP
rest van lichaam: netto energieverlies
1) lactaat omzetten in glucose (Cori-cyclus / gluconeogenese) –> kost 4ATP en 2GTP
2) aerobe glycolyse –> 38ATP
relatieve insulineresistentie –> glucose-intolerantie
wat is het eerste verschijnsel van kankercachexie?
glucose-intolerantie
op welke manier verandert het eiwitmetabolisme bij kankercachexie?
negatieve stikstofbalans = eiwitverlies
door eiwitafbraak + AZ’s worden gebruikt voor gluconeogenese
op welke manier verandert het vetmetabolisme bij kankercachexie?
toegenomen lipolyse + afgenomen lipogenese –> netto vetafbraak
(lagere [HDL] en hogere [VLDL])
wordt versterkt door insuline resistentie
wat zijn dieetmaatregelen voor patienten met kankercachexie?
- koolhydraatarm dieet (minder energiebron voor tumor)
- hoogwaardige eiwitten bijvoeren, maar niet te veel
- vetrijk voedsel voeren, vnl visolie met veel omega-3 vz (kan tumor moeilijk als energiebron gebruiken + omega-3 vz zijn anticarcinogeen)
welke mogelijke oorzaken van anemie zijn er bij kankerpatiënten?
- tgv chronische ziekte: verkorte levensduur ery’s
- tgv bloedverlies –> ijzergebrekanemie
- immuungemedieerde hemolytische anemie (IHA) –> vnl bij hematopoëtische tumoren
- microangiopatische hemolytische anemie (schistocytose): bij aandoeningen van kleine bloedvaten waarbij fibrinedraden ery’s beschadigen –> verkorte levensduur ery’s
Wat is polycytemie en wat zijn mogelijke oorzaken? Bij welke dieren komt dit voor en hoe vaak?
= >ery’s in het bloed dan normaal
komt voor bij honden en katten, maar is zeldzaam
primaire en secundaire niertumoren:
- ectopische erytropoëtine productie door tumor
- compressie van nier door tumor –> hypoxie nier –> verhoogde erytropoëtine productie
wat zijn klinsche verschijnselen van polycytemie?
Hyperviscociteit van het plasma + vaatdilatatie + verminderde doorbloeding van kleinere bloedvaten –> weefselhypoxie + bloedingen + trombose
Wat is pancytopenie en welke tumoren veroorzaken dit?
= minder bloedcellen van alle soorten
Door oestrogeen-producerende tumoren (Sertoli-cel tumoren in testis / Granulosacel tumoren in ovaria) –> irreversibele beenmergdepressie
Wat is de meest voorkomende hemostatische afwijking bij kankerpatiënten?
trombocytopenie (40% honden met kanker)
wat zijn mogelijke oorzaken van trombocytopenie bij kankerpatienten?
- verkorte levensduur van trombocyten:
> tumor stimuleert micro-aggregatie
> eiwitcoating afkomstig van tumor
> binding aan onvolledig endotheel in tumor - immuungemedieerd:
> tumor produceert antistoffen tegen trombo’s
> kruisreactiviteit van antistoffen tegen tumor en trombo-antigenen
> binding van antistof-antigeencomplex aan trombo’s
wat zijn mogelijke stollingsproblemen in kankerpatienten? Welke is het meest voorkomend?
- trombocytopenie
- DIS <– meest voorkomend
- hyperaggregatie van bloedplaatjes
- belemmerde functie van bloedplaatjes
wat zijn mogelijke oorzaken/factoren van stollingsproblemen bij kankerpatiënten?
- productie van stoffen die stollingscascade activeren in tumor
- toegenomen plaatjesaggregatie door tromboplastine / tissue factor
- Geactiveerde macrofagen produceren tumornecrosefactor (TNF) –> activatie van endotheel –> intravasale stolling