Tłuszcze Flashcards
Z czego powstają estry?
Alkohol + kwas (np. karboksylowy)
-OH + COOH
Z czego powstają tłuszcze?
glicerol + kwasy tłuszczowe (wyższe kwasy karboksylowe
Wiązanie pomiędzy cząsteczką glicerolu a reszta kwasu karboksylowego
wiązanie estrowe
O
II
-O-C-R
Lipidy proste
- tłuszcze właściwe
- woski
Lipidy złożone
- fosfolipidy
- glikolipidy
Reszta acylowa
Reszta kwasu karboksylowego
Amfifilowość, amfipatyczność
- elementy hydrofilowe i hydrofobowe
- tworzą się micele i błony komórkowe
W czym się rozpuszczają lipidy
W niepolarnych rozpuszczalnikach
Funkcje lipidów
- uczestniczą w kowalencyjnej modyfikacji białek
- wpływają na metabolizm komórki (hormony sterydowe, witaminy A,D,E,K)
- funkcje ochronne i izolacyjne (osłonka mielinowa)
- przekazywanie sygnałów
Łańcuchy węglowodorowe kwasów tłuszczowych ssaków
- proste (nierozgałęzione)
- zbudowane z parzystej liczby atomów węgla (od 12 do 24 - tzw. wyższe kwasy tłuszczowe)
- hydrofobowe (im dłuższy tym bardziej hydrofobowy)
Formy występowania kwasów tłuszczowych
- forma zestryfikowana (trójglicerydy, fosfolipidy, glikolipidy)
- WKT - wolne kwasy tłuszczowe, uwalniane z trójglicerydy, główny materiał energetyczny
Nazewnictwo
- kw. nasycone: -anowy
- kw. nienasycone: -enowy
- kw. wielonienasycowe: (di/tri/tetra)-enowy
Jak lipidy nienasycone wpływają na błonę komórkową?
Zwiększają jej płynność
Czego prekursorem są nienasycone kw. tłuszczowe?
Hormonów tkankowych
Forma cis
- podstawniki po tej samej stronie
- naturalna forma
- bardziej płynna
- bardziej przepuszczalna
- łatwiejsze podziały komórkowe
Forma trans
- podstawniki po stronach przeciwnych
Jakie nienasycone kw. tłuszczowe mogą być wytwarzane w organizmach ssaków?
Omega-9
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
- omega-6 i omega-3
- obniżają poziom trójglicerydów
- zmniejszają ryzyko zawału serca
- zmniejszają ryzyko nowotworów (piersi, okrężnicy, prostaty)
- spowalniają proces starzenia się komórek
Peroksydacja
- samoistne utlenienie
- szkodliwy proces
- wytwarza rodniki lipidowe (powstają również podczas smażenie)
Kwas erukowy
- szkodliwy
- występuje w nieoczyszczonym oleju rzepakowym
- hamuje wzrost organizmu
- powoduje zmiany w mięśniu sercowym
Triglicerydy proste
Zawierają jeden rodzaj kwasu tłuszczowego
Co mogą tworzyć monoacydoglicerole i diacydoglicerole?
Mają zdolność tworzenia miceli, bo mają wolne grupy hydroksylowe o charakterze polarnym
Wpływ cholesterolu na błony komórkowe
Cholesterol powoduje usztywnienie błon
Główny składnik tłuszczów zapasowych
Tłuszcze właściwe
Glicerol + jedna reszta kwasu tłuszczowego
Monoacyloglicerol
Glicerol + dwie reszty kwasu tłuszczowego
Diacyloglicerol
Glicerol + trzy reszty kwasu tłuszczowego
Triacyloglicerol
Z czego składają się fosfolipidy?
- kwasy tłuszczowe
- rdzeń
- fosforan
- grupa polarna
Z czego może być zbudowany rdzeń fosfolipidu?
- glicerol (glicerofosfolipidy)
- sfingozyna (sfingofosfolipidy)
Czym się różnią sfingofosfolipidy od glicerogosfolipidów? (właściwości)
- sfingofosfolipidy są bardziej hydrofobowe
- występują często w układzie nerwowym (oligodendrocyty)
Z czego składa się fosfatyd?
- kwasy tłuszczowe
- glicerol/sfingozyna
- reszta kwasu fosforowego
Przykłady grupy polarnej w fosfolipidach
- seryna
- etanolamina
- cholina
- izotynol
- glicerol
Podział ikozanoidów
- prostanoidy
- leukotrieny
Jak powstają ikozanoidy?
- pochodne NNKT, głownie kwasu arachidonowego
Rola ikozanoidów
Działają jako lokalne hormony o bardzo krótkim czasie działania
Jak powstają prostanoidy i leukotrieny?
Powstają z kwasu arachidonowego
- prostanoidy w szlaku cyklooksygenazy
- leukotrieny w szlaku lipooksygenazy
Gdzie występują prostanoidy?
Płytki krwi i śródbłonek
Gdzie występują leukotrieny?
Głównie leukocyty
Podział prostanoidów
- prostaglandyny
- prostacykliny
- tromboksany
Tromboksan A2 (działanie)
- skurcz naczyń krwionośnych, agregacja płytek krwi
- podnosi się ciśnienie
- krótkie działanie
- przekształca się w tromboksan B2 nieaktywny biologicznie, długo utrzymuje się we krwi
- aspiryna jest inhibitorem szlaku cyklooksygenazy
Prostacyklina I2 (działanie)
- rozszerza naczynia krwionośne
- działa przeciwzakrzepowo (zapobiega agregacji płytek krwi)
Prostaglandyny (działanie)
- modulują działanie mięśni gładkich
- stymulują stany zapalne
- kontrolują kanały jonowe
- modulują przekazywanie sygnałów przez synapsy
Leukotrieny (działanie)
- zwiększają reaktywność reakcji zapalnej
- skurcz oskrzeli (astma, alergie)
Gdzie występują glikolipidy?
Na zewnątrz błony komórkowej
Cząsteczka steroidu
- rdzeń cykliczny zwany steranem
- jeśli przy C3 jest grupa -OH jest sterolem
Czego prekursorem jest cholesterol?
- kwasów żółciowych
- hormonów kory nadnerczy
- hormonów płciowych
- witaminy D
Gdzie nie występuje cholesterol?
W roślinach i bakteriach
Niekorzystne działanie cholesterolu
Przyspiesza rozwój zmian miażdżycowych
Kwasy żółciowe
- zmniejszają napięcie powierzchniowe
- emulgują tłuszcz
- aktywują lipazę trzustkową
Połączenie kwasów żółciowych i kwasów tłuszczowych
Kwas choleinowy
Hormony steroidowe: przykłady
- androgeny: testosteron, androsteron
- estrogeny: estradiol, progesteron
- kortykosteroidy: kortyzol (przemiana białek w cukry), aldosteron (reguluje metabolizm jonów sodu i potasu)
Hormony steroidowe: charakterystyka
- małocząsteczkowe związki chemiczne
- bez trudu przenikają przez błonę komórkową
- receptory tych hormonów znajdują się w jądrze komórek, na które oddziałują
Przemiana witaminy D3
Witamina D3 jest związkiem biologicznie nieatywnym
witamina D3 –> kalcydiol (hydroksylacja w wątrobie) –>kalcytriol (hydroksylacja w nerkach)
Kwas stearynowy
C17H35COOH
Kwas palmitynowy
C15H31COOH
