Tíðahringurinn - Jens

Question 1

Hvaðan kemur GnRH?

Answer 1

Undirstúkunni

Question 2

Hverju stýrir GnRH?

Answer 2

Seyti LH og FSH

Question 3

Hvaða kemur LH og FSH?

Answer 3

Gonadotroph fr. í fremri heiladingli

Question 4

Hvernig er GnRH losað og af hverju skiptir það máli?

Answer 4

• Losað púlserandi
• Ef það er stöðugt hár skammtur afnæmist GnRH viðtakinn og LH og FSH losun minnkar
• GnRH agonista má því nota til að meðhöndla endometriosu eða hafa stjórn á tímasetningu eggloss

Question 5

Áhrif estrógens á LH og FSH seytun.

Answer 5

Hátt estrogen
- eykur losun LH (sbr. lok eggbúsfasa -> egglos)
Lágt estrogen
- dregur úr losun LH

Question 6

Hvernig virkar pillan?

Answer 6

Stöðugt magn estrogens í blóði

• > ekki toppur í LH seyti
• > ekki egglos

Question 7

Áhrif prógesteróns á LH og FSH.

Answer 7

Hátt prógesterón hindrar losun FSH og LH

- sbr. eftir egglos svo ekki verði þroskun fleiri eggbúa og annað egglos

Question 8

Hvenær hefur fjöldi eggbúa náð hámarki?

Answer 8

Á 2. trimester

Question 9

Þrír fasar eggjastokka.

Answer 9

Eggbúsfasi (follicular phase)
Egglos (ovulation)
Gulbúsfasi (luteal phase)

Question 10

Hvaða frumur eru í eggbúi og hvað verkar á þær?

Answer 10

Theca fr.
- LH -> androgen
Granulosa fr.
- FSH -> androgen í estrogen

Question 11

Eggbúsfasi. Hvað er hann langur?

Answer 11

Mislangt en 14 dagar í 28 daga tíðahring

Question 12

Eggbúsfasi. Hvað gerist?

Answer 12

Eggbúin stækka og þá eykst estrógenmyndun og þau mynda inhibin.
Hormónin hafa negative feedback á seytun FSH og þá lifir aðeins hæfasta eggbúið sem heldur áfram að mynda estrógen og inhibin.

Question 13

Hvernig verður egglos?

Answer 13

Styrkur estrógens á eggbúsfasa nær þröskuldi sem veldur LH toppi og svo gerist 3:
- Theca fr. losa andrógen í auknum mæli
- Granulosa fr. mynda prógesterón
- Hækkun í FSH seytun
LH, FSH og prógesterón örva svo ensím sem brjóta egginu leið úr eggbúinu.

Question 14

Gulbúsfasi. Hvað er hann langur?

Answer 14

14 dagar ALLTAF!

Question 15

Hvað gerist í gulbúsfasa?

Answer 15

Þegar egglos hefur orðið mynda theca og granulosa fr. gulbú.
LH seyti heldur áfram og lætur granulosa fr. losa progesteron svo það er hátt og bælir LH og FSH og stuðlar að því að gulbúið hrörnar og deyr.
- þá hættir framleiðsla progesteron og estrogen

Question 16

Þrír fasar legslímhúðar.

Answer 16

Blæðingar (mensturation)
Vaxtarfasi (proliferative phase)
Driftarfasi (secretory phase)

Question 17

Tvö lög legslímu eru?

Answer 17

Decidua basalis

Decidua functionalis

Question 18

Hvaða breytingar verða á lögum legslímu í tíðahring?

Answer 18

Decidua basalis er alltaf eins
Decidua functionalis (döh fúnkerar eikkah) gengst undir miklar breytingar

Question 19

Hvenær er vaxtarfasi legslímu?

Answer 19

Í eggbúsfasa

Question 20

Hvað gerist á vaxtarfasa legslímu?

Answer 20

Enduruppbygging legslímhúðar eftir blæðingar

Sérhæfður kirtilvefur myndast í fúnktionalis auk þykknunar og aukinnar æðamyndunar

Question 21

Hversu mikið þykknar legslímhúðin í vaxtarfasa?

Answer 21

Úr 0,5mm í 3,5-5mm

Question 22

Hvað gerist á driftarfasa?

Answer 22

Mikið seyti frá legslímhúð
Frumufjölgun í legslímhúð hættir þegar prógesterón eykst
Eeen kirtlar eru að vaxa, spiral arteriur að myndast og vökva seytt í leghol

Question 23

Hvaðan kemur GnRH?

Answer 23

Myndar í undirstúku

Seytt í portal blóðrás heiladinguls

Question 24

Hvað gerir GnRH?

Answer 24

Virkjar viðtaka í fremri hluta heiladinguls

- leiðir til losunar LH og FSH

Question 25

Hvernig er GnRH seyti stýrt?

Answer 25

Púlserandi
Stýrt af afturvirkniáhrifum estrogens og progesterons
- obs. kiss peptín

Question 26

Hvernig er GnRH í þungun?

Answer 26

Seytun í lágmarki

Question 27

Estrogen. Týpurnar sem skipta máli?

Answer 27

Estrón (E1)
- veikt
- myndast m.a. í fituvef
Estradíól (E2)
- sterkast 
- aðalestrogen eggjastokka
Estríól (E3)
- veikt
- framleitt í fylgju í þungun í miklu magni

Question 28

Hlutverk estradíóls (E2) í tíðahringnum?

Answer 28

Lykilhormón í undirbúningi f. egglos
- gerir allt tilbúið fyrir bólfestu eggsins og mögulega þungun
#brjóst: örvar ductal vöxt
#legslímhúð: örvar þykknun decidua functionalis
#legháls: þynnir slímíð í leghálsi svo sáðfrumur hafi greiðari aðgang

Question 29

Prógesterón gerir hvað?

Answer 29

Verkar fyrst og fremst á vefi sem hafa estrógen viðtaka
- áhrif háð “estrogen priming”
Breytir legslímhúð úr vaxtar í driftarfasa
Hefur hemjandi áhrif þar sem estrogen hefur örvandi áhrif “bremsuhormón”