thema 5 Flashcards
soort
morfologisch sterk op elkaar lijken
onderling kunnen voortplanten + vruchtbare nakomelingen
paleontologie
wetenschap van de fosielen
gidsfossielen
fossiele soorten die kenmerkend zijn voor een bepaalde geologische periode
- grote verspreiding
- korte levensperiode
continue reeksen
fossielen van bepaalde dierensoorten die van oud naar jong gerangschikt worden geven een geleidelijke overgang
overgangsvormen
fossielen die kenmerken van 2 diergroepen verenigen (tussenschakels ?)
Archaeopteryx
bekendste fossiel, heeft zowel kenmerken van een vogel als reptiel
cladogram
hoe minder vertakkinspunten hoe nauwer verwant
gelijkenissen tussen primaten
- groot brein
- ogen die recht vooruit kijken
- opponeerbare duim
- nagels i.p.v klauwen
- relatief lange zwangerschap
- maar een jong te gelijk (lang afhankelijk vn ouders)
beschrijf schedel chimpansee
Langgerekte schedel
Klein hersenvolume
Wenkbrauwbogen
Vooruitstekende snuit
U-vormige onder- en bovenkaak
Grote hoektanden
Achterhoofdsopening sterk naar achter
beschrijf schedel mens
Langgerekte schedel
Klein hersenvolume
Wenkbrauwbogen
Vooruitstekende snuit
U-vormige onder- en bovenkaak
Grote hoektanden
Achterhoofdsopening sterk naar achter
superfamilie van de mens
homonoidea
homonisatie (stappen)
- rechtoplopen
- werktuigen + vuur
- theory of mind (hersenvolume groeit => samenleving)
- ontwikkeling van taal
- cultuur
2 geslachten van mensachtigen
austrlopithecus
homo
australopithecus afarensis
Ongeveer 3,8 tot 2,9 Ma geleden
Ethiopië
+/- 1,10 m
Schedelinhoud ca. 400 cc
Rechtoplopend
Vorm tandboog tussen die van chimpansee en mens
Kiezen met groot oppervlak
Geen gearticuleerde spraak, geen afdruk van zone van Broca aanwezig
Homo habilis
2 tot 1,5 Ma geleden
Gevonden in Zuid- en Oostafrika
Ongeveer 1,20 – 1,55m
Schedelinhoud ca. 750cc
Kleinere kiezen dan Australopithecus wat wijst op ander dieet
Houding en voorbeweging zoals bij Australopithecus
Gebruik van werktuigen
Homo erectus
leefde 1,9 jaar - 140 000 jaar geleden
eerste mens die koloniseerde naar Europa en Azië
ong 1,85 m
Schedelinhoud ca. 950cc
Eerste succesvolle jager
Gebruikte vuur!
Gebruik van werktuigen, ontwikkelde vuistbijlen
Homo neanderthalensis
250 000 – 40 000 j geleden
Europa en Centraal-Azië
Ongeveer 1,65m
Schedelinhoud ca. 1750 cc
Wenkbrauwrichels
Robuuste, gedrongen lichaamsbouw
Jager-verzamelaar
Kleding uit dierenhuiden
Leefde in grotten
Doden werden begraven!
Zorgde voor soortgenoten (fossiele botten vertonen geheelde breuken)
Beschikt over fysieke kenmerken om te kunnen spreken (hoog verhemelte, tongbeen en strottenhoofd zoals bij Homo sapiens)
Verfijnde werktuigen (steen, been,
Ivoor)
homo sapiens
200 000 j geleden
Vanuit Afrika uitgezwermd over het Midden-Oosten, Europa, Azië en Australië
Ongeveer 1,75m
Schedelinhoud ca. 1400 cc
Begrafenisrituelen (lijk inwrijven, graf met stenen bedekken…)
KUNST (rotswandschilderingen, sieraden, geboetseerde beelden, vrouwenbeeldjes…)
argumenten uit evolutietheorie
geologie
embryologie
vergelijkende anatomie
paleontologie
biogeografie
homologe organen
opgebouwd bolgens zelfde grondplan en embryologische aanleg, kunnen verschillende functies hebben
rudimentaire organen
organen die hun functie verloren hebben (bv. bekkengordel walvis, oorspeiren mens)
allopatrisce soortvorming
het voordoen van geografische isolatie
sympatrische isolatie
soortvorming binnen zelfde ecosysteem
ecologische isolatie
bezetten verschillende niches en evolueren naar verscillende soorten
ethologische isolatie
verandering van gedrag
morfologische isolatie
vervorming van bijv het voortplantings orgaan
temporele isolatie
2 populaties binnen zelfde ecosysteem zijn een verschillende periode van het jaar seksueel rijp
