thema 5

Question 1

soort

Answer 1

morfologisch sterk op elkaar lijken
onderling kunnen voortplanten + vruchtbare nakomelingen

Question 2

paleontologie

Answer 2

wetenschap van de fosielen

Question 3

gidsfossielen

Answer 3

fossiele soorten die kenmerkend zijn voor een bepaalde geologische periode
- grote verspreiding
- korte levensperiode

Question 4

continue reeksen

Answer 4

fossielen van bepaalde dierensoorten die van oud naar jong gerangschikt worden geven een geleidelijke overgang

Question 5

overgangsvormen

Answer 5

fossielen die kenmerken van 2 diergroepen verenigen (tussenschakels ?)

Question 6

Archaeopteryx

Answer 6

bekendste fossiel, heeft zowel kenmerken van een vogel als reptiel

Question 7

cladogram

Answer 7

hoe minder vertakkinspunten hoe nauwer verwant

Question 8

gelijkenissen tussen primaten

Answer 8

• groot brein
• ogen die recht vooruit kijken
• opponeerbare duim
• nagels i.p.v klauwen
• relatief lange zwangerschap
• maar een jong te gelijk (lang afhankelijk vn ouders)

Question 9

beschrijf schedel chimpansee

Answer 9

Langgerekte schedel
Klein hersenvolume
Wenkbrauwbogen
Vooruitstekende snuit
U-vormige onder- en bovenkaak
Grote hoektanden
Achterhoofdsopening sterk naar achter

Question 10

beschrijf schedel mens

Answer 10

Langgerekte schedel
Klein hersenvolume
Wenkbrauwbogen
Vooruitstekende snuit
U-vormige onder- en bovenkaak
Grote hoektanden
Achterhoofdsopening sterk naar achter

Question 11

superfamilie van de mens

Answer 11

homonoidea

Question 12

homonisatie (stappen)

Answer 12

1. rechtoplopen
2. werktuigen + vuur
3. theory of mind (hersenvolume groeit => samenleving)
4. ontwikkeling van taal
5. cultuur

Question 12

2 geslachten van mensachtigen

Answer 12

austrlopithecus
homo

Question 13

australopithecus afarensis

Answer 13

Ongeveer 3,8 tot 2,9 Ma geleden
Ethiopië
+/- 1,10 m
Schedelinhoud ca. 400 cc
Rechtoplopend
Vorm tandboog tussen die van chimpansee en mens
Kiezen met groot oppervlak
Geen gearticuleerde spraak, geen afdruk van zone van Broca aanwezig

Question 14

Homo habilis

Answer 14

2 tot 1,5 Ma geleden
Gevonden in Zuid- en Oostafrika
Ongeveer 1,20 – 1,55m
Schedelinhoud ca. 750cc
Kleinere kiezen dan Australopithecus wat wijst op ander dieet
Houding en voorbeweging zoals bij Australopithecus
Gebruik van werktuigen

Question 15

Homo erectus

Answer 15

leefde 1,9 jaar - 140 000 jaar geleden
eerste mens die koloniseerde naar Europa en Azië
ong 1,85 m
Schedelinhoud ca. 950cc
Eerste succesvolle jager
Gebruikte vuur!
Gebruik van werktuigen, ontwikkelde vuistbijlen

Question 16

Homo neanderthalensis

Answer 16

250 000 – 40 000 j geleden
Europa en Centraal-Azië
Ongeveer 1,65m
Schedelinhoud ca. 1750 cc
Wenkbrauwrichels
Robuuste, gedrongen lichaamsbouw
Jager-verzamelaar
Kleding uit dierenhuiden
Leefde in grotten
Doden werden begraven!
Zorgde voor soortgenoten (fossiele botten vertonen geheelde breuken)
Beschikt over fysieke kenmerken om te kunnen spreken (hoog verhemelte, tongbeen en strottenhoofd zoals bij Homo sapiens)
Verfijnde werktuigen (steen, been,
Ivoor)

Question 17

homo sapiens

Answer 17

200 000 j geleden
Vanuit Afrika uitgezwermd over het Midden-Oosten, Europa, Azië en Australië
Ongeveer 1,75m
Schedelinhoud ca. 1400 cc
Begrafenisrituelen (lijk inwrijven, graf met stenen bedekken…)
KUNST (rotswandschilderingen, sieraden, geboetseerde beelden, vrouwenbeeldjes…)

Question 18

argumenten uit evolutietheorie

Answer 18

geologie
embryologie
vergelijkende anatomie
paleontologie
biogeografie

Question 19

homologe organen

Answer 19

opgebouwd bolgens zelfde grondplan en embryologische aanleg, kunnen verschillende functies hebben

Question 20

rudimentaire organen

Answer 20

organen die hun functie verloren hebben (bv. bekkengordel walvis, oorspeiren mens)

Question 21

allopatrisce soortvorming

Answer 21

het voordoen van geografische isolatie

Question 22

sympatrische isolatie

Answer 22

soortvorming binnen zelfde ecosysteem

Question 23

ecologische isolatie

Answer 23

bezetten verschillende niches en evolueren naar verscillende soorten

Question 24

ethologische isolatie

Answer 24

verandering van gedrag

Question 25

morfologische isolatie

Answer 25

vervorming van bijv het voortplantings orgaan

Question 26

temporele isolatie

Answer 26

2 populaties binnen zelfde ecosysteem zijn een verschillende periode van het jaar seksueel rijp