Thema 4 Patiënt met problemen in de “DE” (DisabilityEnvironment) Flashcards
Waar bestaat het globale corticale netwerk voor het bewustzijn uit?
ARAS (ascending reticulair arausal system)
Thalamus
Cortex (bilateraal)
Wat doet het ARAS?
Ascending reticulair arausal system, rol in natuurlijke dagelijkse variatie van bewustzijn, zoals slaap-waak ritme
Wat doet de thalamus?
Distributiecentrum, input daarheen en daar bepaald wat wordt doorgegeven (linker/rechter kern -> hoort bij de basale kernen)
Thalamus + ARAS = …
AAS (ascending arousal system)
Pathalogische bewustzijnsdaling kan plaatsvinden door een robleem bij: (3)
Hersenstam (ARAS)
Thalamus (2x)
Hersenschors (cortex)
De hersenen bestaan uit compartimenten, gescheiden door een bindweefselschot. Welke twee zijn er?
Falx cerebri -> bindweefselschot centraal gelegen tussen beide hemisferen
Tentorium cerebelli -> tussen cerebrum en cerebellum
GCS
Glasgow-coma schaal
Licht traumatischhoofd-hersenletsel, criteria (3)
GCS 13-15
Bewustzijnsverlies <30 minuten
PTA <24 uur (post-traumatische amnesie)
Traumatische afwijkingen: primaire vs secundaire schade
Primaire schade = schade veroorzaakt dor mechanische impact
Secundaire schade = schade door verschillende complicaties in/buiten schedel
Primaire schade diffuus =
Diffuse axonale schade
Primaire schade lokaal =
Contusiehaarden
Secundaire schade diffuus =
Hypotensie, hypoxie, anemie
Secundaire schade lokaal =
Intracraniele hematomen, oedeem
Volgorde structuren van de schedel van buiten naar binnen (6)
Huid
Periosteum
Bot
Dura mater
Arachnoid
Pia mater
Waar zit de epidurale ruimte?
Tussen bot en dura mater
Waar zit de subdurale ruimte?
Tussen dura mater en arachnoid
Waar zit de subarachnoidale ruimte?
Tussen arachnoid en pia mater
Kenmerken/symptomen schedelbasisfractuur (4)
Liquorrhoe (oor/neus) -> halo sign (liquor loopt verder uit dan het bloed)
Brilhematoom
Hematotypanum
Battle’s sign
Coupletsel vs contrecoupletsel
Wanneer zie je dit?
Coupletsel = direct
Contrecoupletsel = indirect (vertraing, hersenen komen later mee bij hoge snelheid bijvoorbeeld naar voren -> klapt eerst tegen achterkant)
Komt voor bij contusio cerebri
Epiduraal hematoom bloedt meestal vanuit …
Veel voorkomende oorzaak = …
Symptomen?
… op CT-scan
Vanuit meningeale arterien
Meestal bij lineaire parietemporale schedelfractuur
Lucide interval (meestal eerst bewusteloosheid, dan lucide interval goed georiënteerd, daarna weer inkachelen/overlijden)
Lensvormig op de CT-scan
Subduraal hematoom acuut is vaak een … bloeding en chronisch meestal …
Voorbeeld (1)
… op CT-scan
Acuut vaak arterieel, chronisch meestal veneus
Non accidental-injury (vb shaking baby syndroom) vaak ook retina bloedingen
Schil/banaanvormig op CT-scan (acuut = hyperdens, chronisch = hypodens)
Meest voorkomende oorzaken subarachnoidale bloeding (SAB) (2)
Symptomen (2)
… op CT-scan
Bij geruptureerd aneurysma en/of hypertensie (meestal geen trauma)
Heftige hoofdpijn, meningeale prikkeling
Volgt contouren van de hersenen op de CT-scan
Diffusie axonale schade ontstaat door …
Torsie en versnelling waardoor verscheuring van de axonen waarbij puntbloedingen (geeft witte stof afwijkingen op de MRI)
T-LOC =
Transient loss of consciousness (wegrakingen)
T-LOC kan worden onderverdeeld in 4 grote groepen oorzaken
Syncope (stoornis in de bloeddrukregulatie)
Neurologisch
Psychogeen
Metabool
Hoe herken je het verschil tussen een syncope en een epileptisch insult?
Epileptisch insult
- Wegraking >5min
- Blauw aanlopen, open ogen
- Postictaal verward
- Spierpijn
- Laterale tongbeet
Syncope
- Duidelijk uitlokkende factor
- Prodroom met zweten/misselijkheid/zwart voor de ogen
- Minder dan 10 schokken
- Bleek zien
Welke beeldvorming doe je vaak bij een respiratoir/hemodynamisch instabiele patient? (3)
X-thorax
X-bekken
Echo FAST
Waar kijk je naar bij een echo FAST? (6)
Pericard (vocht?)
RBB (pleuravocht?)
LBB (pleuravocht?)
Suprapubisch (bloed?)
rechterborst (pneumothorax?)
Linkerborst (pneumothorax?)
Wat heb je nodig om een bloeding te kunnen zien op een CT?
Contrast
Een praktische definitie van bewustzijn maakt onderscheid tussen … en … van bewustzijn.
Een praktische definitie van bewustzijn maakt onderscheid tussen inhoud en niveau van bewustzijn.
Traumatisch hersenletsel wordt ingedeeld door … (3)
Traumatisch hersenletsel wordt ingedeeld door de aanwezigheid en duur van bewustzijnsverlies en amnesie
Het voornaamste doel bij de behandeling van LTH is …
het voorkomen van verdere secundaire schade aan de hersenen
Een tijdelijke cerebrale hypoperfusie wordt … genoemd
Syncope
EMV staat voor
Eye opening, best Motor response, best Verbal response
EMV score:
E1 =
Openen van ogen: niet reageren
EMV score:
E2 =
Openen van ogen: op pijnprikkels reageren
EMV score:
E3 =
Oenen van ogen: op aanspreken reageren
EMV score:
E4 =
Openen van ogen: spontaan reageren
EMV score:
M1 =
Motorische reactie: geen reactie op pijnprikkel(s)
EMV score:
M2 =
Motorische reactie: strekken
Krampachtig strekken van de armen met naar buitendraaien van de hand(en). Volledige spierspanning over het hele lichaam is mogelijk
EMV score
M3 =
Motorische reactie: abnormaal buigen
Armen en handen worden op een typische krampachtige manier geplooid. De benen zijn meestal gestrekt.
EMV score
M4 =
Motorische reactie: terugtrekken / afweren
Het slachtoffer maakt afwerende beweging bij pijnprikkel, maar de handen bewegen niet tot aan de pijnlocatie. De hand kan ook teruggetrokken worden.
EMV score
M5 =
Motorische reactie: lokaliseren
Bij pijnprikkel aan een hand: Het slachtoffer brengt de andere hand bij de pijnprikkel over de middellijn van het lichaam.
Bij pijnprikkel orbitaal: Het slachtoffer brengt een hand boven de schouders
EMV score
M6 =
Motorische reactie: opdrachten uitvoeren
Het slachtoffer voert een eenvoudige opdracht uit.
EMV score
V1 =
Verbale respons: geen reactie
EMV score
V2 =
Verbale respons: geluiden maken (onverstaanbaar)
EMV score
V3 =
Verbale respons: woorden zeggen (inadequaat)
EMV score
V4 =
Verbale respons: zinnen zeggen, verward
EMV score
V5 =
Adequate antwoorden, georienteerd
Major criteria voor CT-hersenen (11)
Voetganger of fietser vs voertuig
Uit voertuig geslingerd
Braken
Posttraumatische anterograde amnesie >4 uur
Klinisch teken van schedel(basis)fractuur
EMV<15 (inclusief voortdurende PTA)
2 punten achteruitgang van EMV (1u na presentatie)
Gebruik van anticoagulantia o TAR (behoudens acetylsalicylzuur monotherapie)
Posttraumatisch insult
Focale neurologische afwijkingen
Vermoeden aanwezigheid intracranieel letsel na lokaal high impact letsel van het hoofd
Minor criteria voor CT-hersenen (6)
Val van (enige) hoogte
Posttraumatische anterograde amnesie 2-4 uur
Uitwendig letsel van het hoofd, exclusief het aangezicht
Doorgemaakt bewustzijnsverlies
1 punt achteruitgang EMV (1u na presentatie)
Leeftijd >40 jaar
Wanneer ga je voor een CT-hersenen?
Bij 1 of meer major criteria
Bij 2 of meer minor criteria
Warmtetransport van en naar het lichaam op 4 manieren:
Straling (vb de zon)
Geleiding (conductie= warmte overnemen vb je t-shirt of zwembad)
Convectie (via contact met bijv vloeistof/gas vb afkoelen in de wind)
Verdamping (zweet mbv warmte -> waterdamp)
Wanneer spreek je van hypothermie?
<35 graden
Verschillende stadia van onderkoeling, wanneer spreek je van welke?
Mild
Matig ernstig
Ernstig
Mild 33-35 graden
Matig ernstig 28-33 graden
Ernstig <28 graden
Wat is koude diurese?
Verhoogde urineproductie die kan optreden bij blootstelling aan koude omgevingen
Wat kan je zien op het ECG bij hypothermie?
J-waves, vaak in de precordiale afleidingen
Noem 3 behandelingen van hypothermie
Passieve opwarming 32-35 graden (warme deken)
Actieve externe opwarming <32 graden (bair hugger)
Actieve interne opwarming <32 graden (warm infuus)
Noem 4 koudeletsels
Frostbite
Frostnip
Perniones
Trench foot
Frostbite bestaat uit 1e t/m 4e graads. Verschil?
1e graads = bleekheid en doofheid van de huid omgeven door oedeem
2e graads = blaren naar vinger/teen toppen toe omgeven door oedeem en erytheem
3e graads = kleur veranderd, na weken zwarte korsten, blaren zijn kleiner dan 2e graads, hemorragisch en meer proximaal.
4e graads = totale weefselnecrose tot op bot/spieren
Wat is frostnip?
Door kou geinduceerde paresthesien (veranderd gevoel), geen blijvende weefselschade
Wat zijn perniones?
Abnormale reactie micro vascularisatie op herhaalde koude prikkel, microvasculair letsel. Ontstaan pijnlijke rode laesies.
Wat is trench foot?
Letsel sympathische zenuwen en vaatstelsel voeten door lange blootstelling aan kou en vocht.
Behandeling prehospitaal bij koudeletsels:
Voorkom …
Vermijd …
Vermijd …
Niet …
voorkom verdere afkoeling
Vermijd lopen op bevroren voeten
Vermijd gebruik van open vuur
Niet wrijven
Wat gebeurt er met de eiwitten bij hyperthermie?
Vouwen van eiwitten wordt hierdoor verstoord, later moment ook het aanmaken van eiwitten.
Symptomen hitte-uitputting (heat exhaustion) (9)
Zwakte
Hoofdpijn
Misselijkheid/overgeven
Duizeligheid
Spierpijn/spierkrampen
Hevig transpireren
Tachycardie
Syncope komt vaak voor
Normaal tot licht verhoogd <40 graden
Behandeling hitte-uitputting (5)
Koele omgeving
Plat liggen
Isotone drank
Ventilatie en bevochtigen huid
Vochttoediening op geleide van. Pols en tensie
Symptomen hitte beroerte (heat stroke) (6)
Gedragsveranderingen, verwardheid, convulsies, coma
Droge, heet aanvoelende huid of klam
Extreme vermoeidheid, hoofdpijn, syncope, overgeven en diarree
Ritmestoornissen en hypotensie
Hyperventilatie, en soms acuut respiratoir distress-syndroom (ARDS)
Kerntemperatuur >40
Behandeling hitte beroerte (4)
Koel passief en actief
Koeldekens/matrassen (bair hugger)
Koude vloeistoffen
ECMO bij instabiele patient
Koelen komt voor de ABCDE (treat first what kills first)
Wanneer zie je klassieke niet-inspanningsgebonden hitteberoerte en wanneer inspanningsgebonden hitteberoerte?
Klassieke niet-inspanningsgebonden hitteberoerte: ouderen, chronisch zieken met verstoorde thermoregulatie, medicatiegebruik, dehydratie
Inspanningsgebonden hitteberoerte: jongeren bij grote fysieke inspanning op warm/vochtig moment
Welk model kan worden gebruikt bij brandwonden?
Wondmodel van Jackson
Welke 3 zones bestaan er bij het wondmodel van Jackson (brandwonden)?
Necrotische zone (zone van coagulatie) - irreversibele weefselschade door samenklonteren eiwitten door extreme warmte
Zone van stase - weefsel beschadiigd maar herstelvermogen met adequate behandeling. Kan progressief voortzetten (“verdiepen van een brandwond”)
Zone van hyperemie - ontstekingsprocessen, lekkage microcirculatie -> oedeem, roodheid
Hoeveel (verbrandings)percentage zijn de volgende lichaamsdelen? Hoofd, arm, romp (voor/achter), been
Voor kinderen tot … jaar is het gemakkelijker gebruik te maken van de hand van het kind, deze komt overeen met …% van het lichaamsoppervlak.
Hoofd 9%
Arm 9%
Romp voor 18%
Romp achter 18%
Been 18%
Voor kinderen tot 10 jaar is het gemakkelijker gebruik te maken van de hand van het kind, deze komt overeen met 1% van het lichaamsoppervlak.
Bij >…% verbranding kans op SIRS
Bij >25% verbrand kans op systemisch inflammatoire reactie (SIRS)
Hoe gaat de vochtsuppletie bij verbranding volgens de Parkland formule?
3 ml x %verbrande lichaamsoppervlakte x gewicht = volume ml
Toediening van de helft in de eerste 8 uur en de rest in de volgende 16 uur
MIST overdacht:
Mechanism: wat is er gebeurd
Injuries: wat is er gevonden
Signs: vitale parameters
Therapy given: handelingen verricht
AMPLE
Allergy: allergieen bekend?
Medication: bekende medicatie/drugs
Past history: bekende voorgeschiedenis
Last meal: nuchter vanaf?
Events: bootstelling, handelingen?
4B’s
Borst
Buik
Bekken
(Boven)benen
Patient heeft een drain, wanneer doe je een thoracotomie?
Bij drainproductie >1.5liter in 1keer of >200 ml/uur gedurende 4 uur
Hypoglykemie is een veelvoorkomende oorzaak van … (hypo-/hyperthermie??)
Hypothermie
Rodheid, afwezige blaren, positieve capillaire refill, soepel, droog aspect = … verbranding.
Wat is het genezingspotentieel?
Epidermale verbranding (eerstegraads verbranding)
Genezing binnen enkele dagen
Roze/rood glanzend, blaarvorming, positieve capillaire refill, soepel, vochtig aspect (bij kapotte blaren), pijnlijk = … verbranding.
Genezingspotentieel?
Oppervlakkige dermale brandwond (oppervlakkige tweedegraads brandwond)
Genezing binnen 2 weken vanuit gehele wondbodem, mits adequate behandeling.
Vlekkerig roze/rood en wit (mottig), enige blaarvorming, matige tot afwezige capillaire refill, soepel tot stug, pijnlijk of pijn afwezig = … verbranding
Genezingspotentieel?
Diepdermale brandwond (diepe tweedegraads brandwond)
Vertraagde genezing vanuit epitheeleilanden en wondranden die langer dan 3 weken duurt; bij afwezigheid van adequate behandeling geen spontane genezing.
Wit/geel, rood/bruin/zwarte plekken, afwezigheid blaren, negatieve capillaire refill, stug tot leerachtig, geen pijn = … verbranding.
Genezingspotentieel?
Subdermale brandwond (derdegraads brandwond)
Geen spontane genezing vanuit de wondbodem.
Indien de … niet beschadigd is, spreken we niet van een brandwond. De verbranding wordt geduid als 1e graads verbranding, niet meegeteld in bepaling van ….
Is de … beschadigd dan afhankelijk van diepte van de brandwond sprake van een oppervlakkig dermale (oppervlakkige 2e gr), een diep dermale (diepe 2e gr) of subdermale (3e gr) brandwond.
Indien de epidermis niet beschadigd is, spreken we niet van een brandwond. De verbranding wordt geduid als 1egr verbranding, niet meegeteld in bepaling van het verbrande lichaamsoppervlak.
Is de epidermis beschadigd dan afhankelijk van diepte van de brandwond sprake van een oppervlakkig dermale (oppervlakkige 2e gr), een diep dermale (diepe 2e gr) of subdermale (3e gr) brandwond.
Hartslag en bloeddruk verhoogd
Ademhaling normaal
Temperatuur verhoogd
Pupillen groot
Geen darmgeluiden
Droge huid
Welk toxidroom?
Anticholinergisch
Hartslag en bloeddruk normaal
Ademhaling normaal
Temperatuur normaal
Pupillen pinpoint
Wel darmgeluiden
Zweten
Welk toxidroom?
Cholinergisch
Hartslag en bloeddruk verlaagd
Ademhaling verlaagd
Temperatuur verlaagd
Pupillen pinpoint
Geen darmgeluiden
Droge huid
Welk toxidroom?
Opiaten
Hartslag en bloeddruk verhoogd
Ademhaling verhoogd
Temperatuur verhoogd
Pupillen groot
Wel darmgeluiden
Zweten
Welk toxidroom?
Sympathomimetisch
Hartslag en bloeddruk verlaagd
Ademhaling verlaagd
Temperatuur verlaagd
Pupillen normaal
Geen darmgeluiden
Droge huid
Welk toxidroom?
Sedatief
Hartslag en bloeddruk verhoogd
Ademhaling verhoogd
Temperatuur verhoogd
Pupillen groot
Wel darmgeluiden
Zweten
Welk toxidroom?
Serotonerg
Voorbeelden drugs/medicatie waarbij anticholinerg toxidroom kan optreden (6)
Antihistaminica
Anti-parkinson
Spasmolytica
Antipsychotica
Tricyclische antidepressiva
Atropine
Voorbeelden drugs/medicatie waarbij cholinerg toxidroom kan optreden (2)
Paddo’s
Cholinergica (rivastigmine, galantamine)
Voorbeelden drugs/medicatie waarbij sympathomimetisch toxidroom kan optreden (7)
Amfetamines
Cocaine
XTC
Noradrenaline
Adrenaline
Sympathicomimetica (salbutamol)
Theofylline
Voorbeelden drugs/medicatie waarbij opioid toxidroom kan optreden (8)
Morfine
Oxycodon
Fentanyl
Buprenorfine
Dipidolor
Tramadol
Heroine
Methadon
Voorbeelden drugs/medicatie waarbij sedatief toxidroom kan optreden (5)
Benzodiazepinen
Alcohol
Anti-epileptica
Barbituraten
GHB
Voorbeelden drugs/medicatie waarbij serotonerg toxidroom kan optreden (5)
SSRI’s
Amfetamines
LSD
Lithium
Tricyclische antidepressiva
Behandeling opioid toxidroom met
Naloxon
Behandeling sedatief toxidroom met
Flumazenil (Anexate)
Alleen bij mono-intoxicatie
Behandeling cholinerg toxidroom met
Atropine (antagonist van acetylcholine)
Pralidoxime of obidoxime
Behandeling anticholinerg toxidroom met
Benzodiazepinen
Behandeling sympathicomimetisch toxidroom met
Benzodiazepinen
PEARL
Pupils are equal and reactive to light
Wat is de betrouwbaarste temperatuurmeting?
Rectaal
Je spreekt van koorts boven de … graden
38
Warmteproductie met name door …
Stofwisseling = metabolisme
Warmte verlies met name via …
De huid
Wat zijn de NEXUS criteria?
Als een van de volgende NEXUS-criteria aanwezig is, wordt beeldvorming CWK aanbevolen:
- Focale neurologische stoornissen (zoals verlamming, paresthesie, spraakvisus en of gehoorproblemen)
- Midline Spinal Tenderness
- Veranderd bewustzijnsniveau
- Bedwelming (intoxicated patient)
- Afleidend letsel (een ander ernstig letsel in een ander lichaamsdeel dat kan afleiden van het nekletsel)
Anticholinerg toxidroom
Wat gebeurt er met de ademhaling, hartslag/bloeddruk, temperatuur, pupillen, darmgeluiden en huid?
Hartslag en bloeddruk verhoogd
Ademhaling normaal
Temperatuur verhoogd
Pupillen groot
Geen darmgeluiden
Droge huid
Cholinerg toxidroom
Wat gebeurt er met de ademhaling, hartslag/bloeddruk, temperatuur, pupillen, darmgeluiden en huid?
Hartslag en bloeddruk verlaagd of normaal
Ademhaling normaal
Temperatuur normaal
Pupillen klein
Toename darmgeluiden
Zweten
Sympathomimetisch toxidroom
Wat gebeurt er met de ademhaling, hartslag/bloeddruk, temperatuur, pupillen, darmgeluiden en huid?
Hartslag en bloeddruk verhoogd
Ademhaling verhoogd
Temperatuur verhoogd
Pupillen groot
Normale/toename darmgeluiden
Zweten
Opioid toxidroom
Wat gebeurt er met de ademhaling, hartslag/bloeddruk, temperatuur, pupillen, darmgeluiden en huid?
Hartslag en bloeddruk verlaagd
Ademhaling verlaagd
Temperatuur verlaagd
Pupillen klein
Geen darmgeluiden
Droge huid
Sedatief toxidroom
Wat gebeurt er met de ademhaling, hartslag/bloeddruk, temperatuur, pupillen, darmgeluiden en huid?
Hartslag en bloeddruk verlaagd
Ademhaling verlaagd
Temperatuur verlaagd
Pupillen normaal
Geen darmgeluiden
Droge huid
Serotonerg toxidroom
Wat gebeurt er met de ademhaling, hartslag/bloeddruk, temperatuur, pupillen, darmgeluiden en huid?
Hartslag en bloeddruk verhoogd
Ademhaling verhoogd
Temperatuur verhoogd
Pupillen groot
Toename darmgeluiden
Zweten
Behandeling CO intoxicatie (koolmonoxide)
Behandeling bestaat uit zuurstof. Dit verkort de halfwaardetijd van CO van 4 uur bij kamerlucht naar 90 minuten bij 100% zuurstof en 23 minuten bij hyperbare zuurstoftherapie.
Zwangeren: wanneer een zwangere klinische symptomen en een CO percentage >20% heeft kan hyperbare zuurstof therapie overwogen worden. De foetus is meer bedreigd door CO dan de zwangere doordat koolmonoxide een hogere affiniteit heeft voor foetaal Hb, HbF, dan volwassen Hb.
Noem 9 voorbeelden van ongevallen en situaties waarin sprake is van een hoogenergetisch trauma
Val van 2-3x hoger dan de lichaamslengte van het slachtoffer
Aanrijding van een voetganger met een voertuig met een snelheid groter dan 10 km/h
Aanrijding in een voertuig met een snelheid groter dan 35 km/h, zonder gordel
Aanrijding in een voertuig met een snelheid groter dan 45km/h, met gordel
Een ster in de voorruit, veroorzaakt door de inzittende
Over de kop geslagen voertuig
Uit een voertuig geslingerd slachtoffer
Vrijgekomen airbags
Ernstige schade aan buitenzijde van het voertuig
GCS bij licht- matig- en ernstig schedel-hersenletsel
Licht: 13-15
Matig: 9-12
Ernstig: < of gelijk aan 8
