Thema 3 Flashcards
Zorggebruik gekenmerkt door onzekerheid - 4 fundamentele onzekerheden
Onzekerheid over tijdstip.
Onzekerheid over aard en omvang.
Onzekerheid over de kosten.
Onzekerheid over het effect.
Is verzekeren ipv van zorgsparen efficiënter?
Verzekeringen bieden zekerheid door het ‘vernietigen’ van risico. Vernietigen van risico door het ‘poolen’ van grote aantallen risico’s. Dankzij de wet van de grote aantallen wordt een onzeker verlies voorspelbaar. Dankzij het poolen van risico’s kan een groot onzeker verlies (schade) worden omgezet in een klein zeker verlies (premie).
Wet van de grote aantallen
De wet van de grote aantallen houdt in dat bij een gegeven kans op verlies (schade) voor een individu het gemiddelde verlies per individu tendeert naar het populatiegemiddelde naarmate het aantal individuen in de ‘pool’ toeneemt. Een belangrijke voorwaarde voor deze wet is dat het gaat om homogene risico’s ofwel gelijke kans op schade.
Verzekeringen en solidariteit
We kunnen onderscheid maken tussen private verzekeringen die op een vrije markt worden verkocht en sociale verzekeringen die de overheid regelt. Die typen verzekeringen zijn ook gebaseerd op verschillende vormen van solidariteit.
Private verzekeringen ⇒ gebaseerd op …
kanssolidariteit
- Poolen van groot aantal homogene risico’s (gelijke kans op schade).
- Equivalentiebeginsel: premies zijn equivalent aan risico.
(Verzekeringspremie = risicopremie (p*X) + premie-opslag)
- Solidariteit tussen individuen met een gelijk risico.
Sociale verzekeringen ⇒ gebaseerd op …
risicosolidariteit en inkomenssolidariteit.
- Poolen van groot aantal heterogene risico’s (ongelijke kans op schade).
- Individuele preemies: onafhankelijk van individueel risico & afhankelijk van inkomen.
- Solidariteit tussen individuen met een ongelijk risico en inkomen.
- Verplichte kruissubsidies noodzakelijk. Er zijn kruissubsidies tussen risicogroepen en kruissubsidies tussen verschillende inkomensgroepen. Deze kruissubsidies moet je collectief afdwingen omdat die niet vanzelf tot stand komen.
Positieve welvaartseffecten van zorgverzekeringen
- Onzekerheidsreductie. Dankzij sociale zorgverzekeringen is de onzekerheid sterk gereduceerd.
- Toegang tot anders onbetaalbare zorg.
- Voorkómen negatieve externe effecten (bv. bankroet).
Verwachte nutstheorie
De individuele vraag naar private verzekeringen hangt af het verwachte nut “expected utility” dat een individu aan een verzekering ontleent.
Verwacht nut (expected utility) wordt bepaalt door een aantal factoren
- Mate van risico-aversie: De afkeer die mensen hebben van risico of onzekerheid (risicohouding).
- Kans op schade (p). Bijvoorbeeld de kans op een bepaalde ziekte.
- Omvang verwacht schade (X).
Bijvoorbeeld het bedrag dat je voor een bepaalde ziekte moet betalen. - Premie-opslag wordt ook wel ‘prijs’ van zekerheid genoemd die iemand bereid is boven op de risicopremie te betalen.
- Inkomen.
Risico-neutraal
Stel je voor dat je meedoet met een weddenschap. Iemand gooit een muntje op en als het kop boven is ontvang je 500 euro en als de munt boven is verlies je 500 euro. Als je risico neutraal bent maakt het niet uit of je de weddenschap wint of verlies. De winst die je kan krijgen in termen van nut is even groot als het verlies. Daarom wordt iemand die risiconeutraal is gekenmerkt door een rechte lijn.
Risico-avers
Wanneer u niet bereid bent om hieraan mee te doen bent u risicoavers (ofwel afkerig van risico’s). Hoeveel zou je extra betaald willen hebben om aan deze weddenschap mee te doen? Voor veel Nederlanders ligt dit rond 300 euro extra: dus men is bereid om mee te doen als de potentiële winst 800 euro is (500 + 300) en het potentiële verlies 200 (500 - 200) is.
Risico-zoekend
Bij risico-zoekende mensen is nuts winst van de weddenschap altijd groter dan het nut verlies.
Premie
Premie = p*X + PO.
De waarde van verzekeren is gelijk aan de maximale premie-opslag (POm) die de verzekerde bij een bepaalde kans op schade (p) wilt betalen (reservingsprijs).
De vraag naar verzekeringen neem toe…
- Naarmate de risicoaversie toeneemt.
- Naarmate de onzekerheid toeneemt.
- Naarmate de potentiele schade groter is.
- Naarmate de premie-opslag lager is.
- Wanneer het inkomen lager is.
Voor- en nadelen vrijwillig eigen risicio
Voordelen:
- Meer kostenbewustheid consument: beperking moral hazard.
- Meer keuzevrijheid consument.
Nadelen:
- Minder risicosolidariteit tussen gezonden en ongezonden.
- Denivellerend effect door minder goede keuzes lager opgeleiden. Denivelleren is het vergroten van inkomensverschillen in een land door de overheid. Hoger opgeleiden hebben doorgaans een betere gezondheid en een hoger inkomen. Dus hebben hoger opgeleiden meer profijt van een VER van 500 euro vanwege hun betere gezondheid. Vaak kiezen gezonde en financieel draagkrachtige mensen voor een hoger vrijwillig eigen risico en profiteren zij van lagere premies. Ondertussen dragen minder draagkrahtige en chronische zieke mensen met een verplicht eigen risico een deel van deze lasten.
Mogelijke oplossingen voor nadelige effecten VER
- Betere voorlichting en keuzeondersteuning lager opgeleiden.
- Premiekorting vrijwillig eigen risico differentieren naar risico (hogere korting voor hogere risico’s).
- Afschaffen vrijwillig eigen risico.
4 componenten premieopbouw
- Risicopremie: Premie ter dekking van de verwachte schade. Dit is de verwachte schade. Voor zorgverzekeraar is dit dus de zorgkosten die naar verwachting moet vergoeden.
- Veiligheidsopslag: Een opslag op de premie die de verzekeraar toepast om eventuele onvoorziene uitschieters in de verwachte kosten te kunnen opvangen (reserve).
- Winstopslag: Een opslag die is bedoel om uiteindelijke iets aan de verzekering te kunnen verdienen.
- Kosten-opslag (‘loading fee’): Is een opslag die is bedoeld ter dekking van de kosten die de verzekeraar maakt voor het aanbieden van een verzekering. Denk aan premiecalculatie, zorginkoop, adverteren, schadeafhandeling, administratie, fraudebestrijding e.d.
Risicopremie
Premie ter dekking van de verwachte schade.
Risk premium
Maximale premieopslag die een verzekerde bereid is te betalen bovenop zijn/haar verwachte schade.
Risicofactoren ziektekosten
Gezondheid, leeftijd en geslacht. Ziektekosten in het verleden. Wel/niet eigen risico. Wel/niet alleenstaand. Nationaliteit. Beroep, inkomen en opleiding. Omvang voorzieningen regio. Leefstijl.
Equivalentiebeginsel
Het equivalentie-beginsel impliceert dat er voor elke verzekeraar per afzonderlijke verzekeringscontract een zo groot mogelijke gelijkheid bestaat tussen zijn inkomsten en zijn verwachte toekomstige uitgaven.
Equivalentiebeginsel komt tot uiting in:
Premiedifferentiatie → premie aanpassen aan risico.
Risicoselectie → risico aanpassen aan premie.
Productdifferentiatie. De verzekeraar biedt meerdere producten aan voor mensen met een hoog risico of juist een laag risico groep.
Mate van premiedifferentiatie hangt af:
- De mate van variatie in verwachte schade.
- De mate van marktverzadiging (verzekeringsdichtheid).
- De kosten versus de opbrengst van premiedifferentiatie.
- Zelfregulering binnen de branche.
- Maatschappelijke druk en overheidsregulering.
Risicoselectie
Acties door consumenten en verzekeraars om risico heterogeniteit die niet in de premie tot uitdrukking is gebracht, uit te buiten en het samenvoegen van heterogene risico’s in één pool te voorkomen.
- Selectie door consumenten (anti-selectie).
- Selectie door verzekeraars (cherry-picking & lemon dropping)
Anti-selectie
Hoge-risico mensen hebben een prikkel om meer verzekeringsdekking te kopen dan lage-risico mensen in dezelfde premie-risicogroep.
Noodzakelijke voorwaarden van anti-selectie
De verzekerde heeft keuze van verzekeringsdekking én de verzekerde beschikt over meer informatie dan in de premiestructuur/acceptatiebeleid tot uiting is gebracht.
Effecten van anti-selectie
Onderverzekering van lage risico’s.
- Welvaartsverlies door financiële onzekerheid.
- Ontoegankelijkheid van (dure) zorg.
Mogelijk ook: opwaartse premiespiraal. Als lage risico niet voor een premie kiezen dan blijven de verzekeraar zitten met alleen de hoge risico’s. Dan moeten ze een hogere premie vragen. Hierdoor kiezen steeds meer mensen niet voor een verzekeraar en blijft het zo stijgen.