Szkliwo Flashcards
Szkliwo po lacinie
Enamelum
Cechy szkliwa(7):
- Najtwardsza tkanka i najsilniej zmineralizowana tkanka organizmu
- Twardość odpowiada twardości topazu
- duża odporność na urazy mechaniczne
- duża odporność na urazy termiczne
- odporność do pewnego stopnia na zmiany pH
- Szkliwo jest najtwardsze na powierzchni zęba i mniej twarde wewnątrz korony.
- Grubość szkliwa jest o połowę mniejsza w zębach mlecznych niż w zębach stałych.
Powstawanie szkliwa po lacinie
amelogeneza
Proces powstania szkliwa:(5)
- Szkliwo produkowane jest przez AMELOBLASTY
- Powstawanie szkliwa rozpoczyna się w okolicy przylegającej do zębiny. Pierwsza warstwa szkliwa nie tworzy pryzmatów (tzw. szkliwo apryzmatyczne).
- Amelogeneza rozpoczyna się w 4 miesiącu życia płodowego
- Produkcja szkliwa trwa do pełnego wykształcenia korony zęba.
Budowa chemiczna szkliwa:
Substancje nieorganiczne - 96%
Substancje organiczne - 4%
Substancje nieorganiczne szkliwa:(5)
- 90% stanowi fosforan wapnia w postaci DWUHYDROKSYAPATYTÓW
- Węglan wapnia
- Fluorek wapnia
- Fosforan magnezu
- 40 innych śladowych pierwiastków
Dwuhydroksyapatyty - Fluorohydroksyapatyty i fluoroapatyty
Do cząsteczki dwuhydroksyapatytów mogą wbudowywać się jony fluorkowe. Tworząc kryształy fluorohydroksyapatytów i fluoroapatytów.
Najczęściej występują fluorohydroksyapatyty.
Fluoroapatyty stanowią największe kryształy, jakie spotyka się w tkankach zmineralizowanych człowieka.
Obecność fluoroapatytów i fluorohydroksyapatytów na powierzchni szkliwa powoduje zwiększenie doskonałości struktury kryształów, wzrost ich wielkości oraz odporności na rozpuszczanie w kwasach.
Odpornosc szkliwa na dzialanie kwasow:
DWUHYDROKSYAPATYT
pH krytyczne: 5,5
FLUOROAPATYT
pH krytyczne: 4,0
Substancje organiczne szkliwa:
- glikoproteiny
- fosfoproteiny.
Szkliwo apryzmatyczne(4)
- Stanowi najbardziej zewnętrzną część szkliwa- przykrywa szkliwo pryzmatyczne
- Powstaje jako pierwsza warstwa szkliwa produkowanego przez ameloblasty w procesie amelogenezy
- Składa się tylko z substancji międzypryzmatycznej
Szkilwo pryzmatyczne skada sie z:(2)
Składa się z:
- PRYZMATÓW
- SUBSTACJI MIĘDZYPRYZMATYCZNEJ
Pryzmaty szkliwa:(6)
- Jednostka strukturalna szkliwa
- Produkowane są przez ameloblasty
- Stanowią najbardziej zmineralizowaną część szkliwa
- Liczba w 1 zębie- od 5-15 mln pryzmatów
- Maksymalna długość pryzmatu występuje w obrębie guzków korony (2,5 mm) a minimalna w rejonie szyjki zęba- kilkadziesiąt mikrometrów
- Pryzmaty wykazują poprzeczne prążkowanie
SUBSTANCJA MIĘDZYPRYZMATYCZNA(3)
Tkanka o mniejszej mineralizacji
Wypełnia przestrzenie między pryzmatami
Najwięcej w pobliżu połączenia szkliwno-zębinowego
Slabe punkty szkliwa:(4)
Blaszki szkliwne
Pęczki szkliwne
Kolby szkliwne
Linie Retziusa
Blaszki szkliwne(4)
- Pasma substancji organicznej o budowie substancji międzypryzmatycznej
- Znajdują się między pryzmatami
- W miejscach ich występowania może łatwiej dochodzić do tworzenia się w szkliwie szczelin
- Sięgają od powierzchni szkliwa w głąb wnikając do zębiny
Peczki szkliwne(4)
- Wiązki słabiej uwapnionych pryzmatów
- Połączone są dużą ilością substancji międzypryzmatycznej
- Wyglądem przypominają kępki trawy
- Biegną od połączenia szkliwno-zębinowego i sięgają w głąb 1/3 w szkliwo
Linie Retziusa(1)
- Odzwierciedlenie pojawiających się fazowo spadków procesu wapnienia pryzmatów.
Polaczenie cementowo-szkliwne(2)
- Wzajemny układ szkliwa i cementu w szyjkach zębów jest bardzo zmienny
- W większości przypadków cement i szkliwo stykają się ostrymi końcami, w dalszej kolejności cement zachodzi na szkliwo, zaś najrzadziej występuje bezpośredni kontakt cementu i szkliwa.
Proces dojrzewania szkliwa(4)
Tzw. dojrzewanie poerupcyjne
Proces fizjologiczny
- Następuje po wyrznięciu się zęba
- Dochodzi do zmniejszenia zawartości wody i części organicznych szkliwa
- Wzrasta zawartość jonów fluoru w powierzchownych warstwach szkliwa
- Pryzmaty ulegają powiększeniu-struktura staje się bardziej gęsta
POWIERZCHNIA SZKLIWA STAJE SIĘ BARDZIEJ ODPORA NA DZIAŁANIE KWASÓW
Zmiany w szkliwie zachodzace z wiekiem:(5)
- Szkliwo ulega ścieńczeniu i starciu
- Staje się kruche i łamliwe
- Traci połysk
- Zwiększa się ilość pęknięć
- Staje się przezierne
Prochnica szkliwa:(5)
- Klinicznie manifestuje się jako biała plama (macula alba)
- Może uleć przebarwieniu na kolor brązowy wskutek adsorpcji barwników z pokarmu (macula fusca).
- Szkliwo jest twarde, nie nastąpiła jeszcze jego utrata
- Brak zmian na zdjęciu rtg
- Jest procesem odwracalnym na drodze remineralizacji przy eliminacji płytki i dowozie jonów fluorkowych.
Warstwy ogniska prochnicowego w szkliwie(4)
We wczesnej zmianie próchnicowej można wyróżnić cztery warstwy:
1) warstwę powierzchowną
2) warstwę centralną
3) warstwę ciemną
4) warstwę przezroczystą
Remineralizacja szkliwa:
Szkliwo nie regeneruje się, jednak istnieje możliwość remineralizacji jego powierzchownych warstw, dzięki:
Stałej wymianie jonów między śliną a szkliwem
Miejscowemu stosowaniu preparatów fluorowych- wymiana jonów fosforanowych na jony fluorkowe.
Patologie szkliwa:(4)
Hipomineralizacja
Hipoplazja
Aplazja
Perły szkliwne
Hipomineralizacja
- Zaburzenie jakościowe szkliwa
Polega na nierównomiernym odkładaniu soli mineralnych z powodu zaburzeń przemiany wapniowo-fosforanowej
Miejsca słabo zmineralizowanego szkliwa widoczne są jako nieprzezroczyste białe plamy
Hipoplazja
Najczęściej spotykana nieprawidłowość szkliwa
- Zmiany ilościowe szkliwa
- Miejscowy niedorozwój szkliwa
Przyczyny:
Niepełnowartościowe odżywianie, zaburzenia gospodarki mineralnej ustroju, niedobory witamin, zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego, działanie promieniowania jonizującego, przebyte choroby, uszkodzenie zawiązka zęba.
Aplazja
- Zaburzenie ilościowe
- Całkowity brak szkliwa
Zwykle dotyczy pojedynczych zębów
Powierzchnie pozbawione szkliwa szybko ulegają przebarwieniu
Wynik zaburzeń związanych z tworzeniem substancji podstawowej szkliwa
Perly szkliwne
Powstają w wyniku zlokalizowanej aktywności pozostałości nabłonka szkliwotwórczego
Umiejscowione są w okolicy szyjki zęba lub rozwidlenia korzeni
Zbudowane są z:
- tylko ze szkliwa
- z zębiny pokrytej szkliwem
- ze szkliwa, zębiny i miazgi
Amelogenezis imperfecta
- wrodzony niedorozwój szkliwa, jest nieprawidłowością zębów dotyczącą szkliwa zębów mlecznych i stałych.
- dziedziczona jest autosomalnie, dominująco lub recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X.
W praktyce klinicznej wyróżnia się najczęściej 2 postaci: - pierwsza, związana z hipoplazją szkliwa,
- druga postać, związana z hipomineralizacją szkliwa
Przebieg pryzmatow
- Pryzmaty łączą się w pęczki po 10-20 w jednym pęczku
- Biegną od połączenia szkliwno-zębinowego do powierzchni zewnętrznej szkliwa
- Układ pryzmatów do osi zęba- zwykle promienisty do wolnej powierzchni zęba
Pryzmaty mogą wykazywać także odmienny przebieg na swojej długości:
- Przebieg prosty- szkliwo proste
- Przebieg falisty lub spiralny- większa wytrzymałość mechaniczna szkliwa(pow zujace zeba, brzegi sieczne)
- Przebieg kręty- szkliwo kręte- pęczek pryzmatów ulega skrętowi wokół swej osi w okolicy (okolica szkliwno-zebinowa - zeby boczne)
Kolby szkliwne
Stanowią kanaliki zębiny penetrujące w głąb szkliwa
Występują w największej ilości w obrębie guzków zębów
