Slik volwassenen

Question 1

Hoe is de samenstelling van een slikteam?

Answer 1

• Verzorgende: bieden voedsel aan en verzorgen de patiënt
• Arts: behandelende arts
• Dietist: zorgt voor advies omtrent eten en drinken, verbeteren van de voedingstoestand en voorkomen van dehydratatie. (sondevoeding: opbouw, soort en hoeveelheid)
• Fysiotherapeut: heloen met motoriek zodat patiënt zelfstandig kan eten
• Ergotherapeut: regelt aanpassingen die nodig zijn voor een beter verloop van voeding bij een patiënt
• Tandarts: kan doorverwijzen naar mondh. of logopediste voor mondhygiëne
• logopedist: zorgt voor het veilig slikken en zorgt dat de patiënt voldoende voeding en vocht binnen krijgt. Stelt ernst en aard van slikprobleem vast.

Question 2

Wat zijn de verschillende onderzoeken ter beoordeling van het slikken?

Answer 2

Snelheidstest: Bekende hoeveelheid in ml gedeeld door de tijd in sec. Minder dan 10ml/sec is abnormaal (niet geschikt voor acute CVA patiënten)

Slikvolumetest: inzicht in slikcapaciteit va.20 ml steeds 5ml er bij

Functioneel slikonderzoek: mondmotoriek en sensibiliteit, eet en drink observatie

DHI+ AUS-tom: Diagnose stellen

FOIS: advies geven

FOIS+aus-tom: behandelplan opstellen en behandeling uitvoeren, evalueren en bijstellen

ROO: sensibiliteit en motoriek

VFES: video fluoroscopisch onderzoek

FEES: flexibel endoscopisch onderzoek

Question 3

Wat zijn de verschillende ernstmaten voor de beoordeling van dysfagie?

Answer 3

AUS-TOM: stoornis niveau (ernst dysfagie)
FOIS: activiteitenniveau (wat kan er gegeten worden)
DHI: participatie niveau (handicap index)
Ernstschaal de bodt: aspiratierisico, voedselkeuze en mate van toeicht

Question 4

Wat is niet per os?

Answer 4

Geen orale intake van voedsel.

Question 5

Wat is de symptomatologie van de verschillende slikfases?

Answer 5

Orale fase:
Kwijlen, hamsteren, oraal residu, zoekende tongbewegingen, kauwproblemen, voedsel blijft vooraan in de mond, droge mond, onvoldoende lipsluiting, moeite met bolusvorming, transporttijd, vertraagde initiatie slikreflex

Faryngeale fase:
Drinken, nasale regurgitatie, herhaardelijke slikpogingen, patiënt heeft het gevoel dat eten in de keel blijft, traag of afwezig slikreflex, hoesten voor en tijdens het slikken, verslikken, nat of borrelende stem, ademnood, verminderde velofaryngeale afsluiting, verminderde sluiting luchtweg

oesofageale fase:
Voedsel blijft lang in de keel zitten, tijdens of na maaltijd komt voedsel terug in de mond, hoesten na slikactie, reflux

Question 6

Wat zijn de vragenlijsten voor slikproblemen te achterhalen?

Answer 6

SWAL-QOL:
Bepaalt de mate waarin het slikprobleem invloed heeft op de kwaliteit van leven

MDADI:
In kaart brengen hoe de cliënt het slikken ervaart

ROMP:
In kaart brengen hoe de cliënt het slikken ervaart en de invloed op het dagelijks leven

DHI:
Kwaliteit van leven in kaart brengen in drie verschillende subschalen

Question 7

Het behandelprogramma voor dysfagie is afhankelijk van…

Answer 7

• Diagnose
• Prognose
• Reactie op compensatietechnieken
• Ernst slikstoornis
• Vermogen instructies op te volgen
• Ademfunctie/mogelijkheid tot ophoesten bij verstikking
• Motivatie van patiënt

Question 8

Hoe is de opbouw van een behandelplan bij de behandeling van dysfagie?

Answer 8

Intake, onderzoek, diagnose, behandelplan, houdingsanapassingen, versterken sensorische prikkel, wijzigen van de hoeveelheid en snelheid en aanbod van eten en drinken
interventies

Question 9

Wat wordt er bedoeld met het versterken van de sensorische prikkel?

Answer 9

Technieken die de orale sensibiliteit voorafgaand aan een slikbeweging bevorderen.
(consistentie, bolusgrootte, thermisch, thermo tactiel)

Gebruikt bij: slikapraxie, tactiele agnosie, vertraagde slikinzet en verminderde orale waarneming

Zowel compensatior als therapeutisch.

Question 10

Wat wordt er bedoeld met orale controle en motoriek?

Answer 10

Oefeningen voor de motoriek van de lippen, tong, kauwfunctie, wangtonus, velofaryngeale afsluiting, farynxcontractie, en larynx elevatie te verbeteren.

Question 11

Waarvoor dienen volgende slikmanoevres:
Supraglottische slik
Krachtig slikken
Mendelsohn manoevre
Naslikken
Masako manoeuvre

Answer 11

Supraglottische slik: Luchtweg ter hoogte van de ware stemplooien voorafgaand aan en tijdens slikbeweging, bewust en krachtig afsluiten.

Krachtig slikken: Kracht voor achterwaartse beweging van de tongbasis neemt toe.

Mendelsohn manoevre: De duur van de larynxheffing vergroten en daarmee de duur van de opening van de bovenste slokdarmsfyncter vergroten

Naslikken: Nog eens naslikken om alle voedselresten weg te slikken.

Masako manoeuvre: tong vasthouden om een betere faryngeale afsluiting te krijgen

Question 12

Wat zijn compensatietechnieken?

Answer 12

Technieken om de stoornis te kunnen compenseren.
- Houdingsaanpassingen
chintuck, hoofd achterover, hoofd draaien, kantelen
- Versterken sensorische prikkel
verhogen neerwaartse tongdruk, extra sensorisch, vergroten of verkleinen van bolus
- Verandering consistentie
Laatste mogelijkheid, als voorafgaande adviezen/compensatietechnieken niet voldoende zijn om veilig te kunnen slikken, samenwerking met diëtist

Question 13

Aan wie kan geadviseerd worden om de voedselbolus aan te passen?

Answer 13

Kan worden geadviseerd bij patiënten bij wie de faryngeale slikbeweging vertraagd wordt opgewekt.

Kleinere voedselbolus kan worden geadviseerd bij pati¨nten met een minder krachtige faryngeale slikbeweging

Question 14

Welk advies geef je voor volgende problemen:

• Moeite met kauwen
• Moeite met manipuleren van voedsel in de mond
• Te weinig speeksel
• Snel verslikken in vocht
• Moeite met doorslikken

Answer 14

• Moeite met kauwen: zacht en gemalen voeding (vermijd hard en taai voedsel)
• Moeite met manipuleren van voedsel in de mond: zachte voeding (vermijd hard, korrelig of kruimelig voedsel, dun vloeibaar)
• Te weinig speeksel: zachte en vloeibare voeding (vermijd droog voedsel)
• Snel verslikken in vocht: Dikvloeibare dranken (vermijd dunvloeibare dranken)
• Moeite met doorslikken: vloeibare en zachte voeding (vermijd taai en hard voedsel)

Question 15

Welke adviezen kan je nog meegeven?

Answer 15

• Houding
• Grootte van bolus/slok
• Goed uitgerust zijn
• Verminderen van prikkels
• Tijd nemen om rustig te eten
• Afwisselen smaak en temperatuur
• Voedingsconsistentie

Question 16

Wat zijn alternatieven voor orale voeding?

Answer 16

Neus-maagsonde

Peg sonde

Question 17

Wat als er toch iets misgaat in de sliktherapie?

Answer 17

Patiënt vragen om goed door te hoesten
Heimlichmanoeuvre
Vraag om hulp en blijf kalm

Question 18

Wat is het doel van de behandeling van dysfagie?

Answer 18

Op een veilige manier (vermijden van aspiratie) voeding hervatten OF zo lang mogelijk te behouden en op voor de patiënt zo aangenaam mogelijk (behoud van levenskwaliteit) voldoende orale voeding te bieden.

Question 19

Welke factoren wegen mee in het opstellen van een behandelplan?

Answer 19

• mogelijkheden en wensen van de patiënt
• etiologie en ernst van de dysfagie
• gevolgen van de dysfagie (primaire of secundaire aspiratie)
• multidisciplinair
• veiligheid & adequatie

Question 20

Wat zijn de elementen van een behandelingsplan?

Answer 20

• Therapiedoelen
• Therapie technieken (direct, indirect, compensatie of revalidatie)
• Advies en voorlichting familie
• Dieetadvies (voor goede hydratatie en nutritie)
• Noodzakelijke elementen verbetering kwaliteit van leven

Question 21

Je kan op 2 manieren behandelen voor dysfagie. Welke zijn dit?

Answer 21

Door de stoornis te compenseren (door het toepassen van compensatietechnieken= aanpassingen

Door te proberen de stoornis op te heffen door middel van revalidatietechnieken = trainen

Question 22

Wat houden revalidatietechnieken in?

Answer 22

Verbeteren van de spierkracht en uithouding van specifieke spieren en spiergroepen.

Verbeteren van coördinatie, bereik en snelheid van spiercontracties

Globale en andere revalidatietechieken

Question 23

Wat is indirecte- en directesliktherapie?

Answer 23

Indirect: Zonder drank/voedsel
Doel: slikvaardigheden voor speeksel behouden of verbeteren voor intake van orale voeding
Patiënten: niets per os

Direct: met drank/voedsel
Doel: orale voorbereiding, initatie slikreflex en faryngeale fase van het slikken verbeteren

Question 24

Wanneer kan je werken met revalidatietechnieken bij een cliënt?

Answer 24

Mogelijkheden cliënt

• Alertheid
• Medische toestand
• Ademfunctie
• Positionering
• Taalbegrip/cognitieve vaardigheden
• Motivatie

Question 25

Revalidatietechnieken heb je op:
- Functieniveau
- Activiteitenniveau
- Participatieniveau
Wat houd dat in?

Answer 25

• Functieniveau: minder vaak of uitblijven van verslikken, nasale regurgitatie of residu
• Activiteitenniveau: zo gewoon mogelijke voeding en vloeistoffen kunnen eten en drinken (en daarbij op gewicht blijven)
• Participatieniveau: zo gewoon mogelijk mee kunnen doen met dagelijkse maaltijden, dineren, koffie drinken in sociale context

Question 26

Wanneer kan je beginnen met sliktherapie?

Answer 26

• Medisch stabiel
• Zodra genezing voldoende is
• Als patiënt klachten krijt
• CVA na 2 tot 3 dagen
• Poliklinisch: behandeling en onderzoek

OF

• Binnen 1a2 dagen post onset
• Moment van hyperplasticiteit van de hersenen
• Intensiteit: minimaal 70 tot 80 procent van maximale kunnen
• Significant betere resultaten behaald in revalidatie

Question 27

Wanneer kan compensatie of revalidatie effectief zijn?

Answer 27

Compensatie: effectief bij acute, niet of langzaam herstellende, dan wel progressieve dysfagie (neurodegeneratieve aandoeningen en neuromusculaire)

Revalidatie: bij dysfagie waarvan functieherstel te verwachten is, bijvoorbeeld na een beroerte, operatie, radiotherapie

Question 28

Wanneer spreek je van een dementie?

Answer 28

Geheugenstoornis.
Éen of meer andere cognitieve stoornissen in: taal, gericht handelen, herkenning, uitvoerende functies.
Stoornissen die een significante beperking geven in het sociaal of beroepsmatig functioneren ten opzichte van het vroegere niveau van functioneren.
Er is geen delier.

Question 29

Welke vormen van dementie zijn er?

Answer 29

30-40% van deze mensen hebben slikproblemen
- Alzheimer
Slikproblemen in vroeg stadium
Grijze massa krimpt, waardoor bepaalde functies minder goed gaan
Krimping in de hypocampus: afnemenvan het geheugen en taal van een patiënt

• Vasculaire dementie
  Bloedinge dementie, na meerdere cva’s als bepaalde weefsels van de hersenen niet meer voldoende verzorgd wordt.
  Afhankelijk van grootte an plaats laesie
• Frontotemporaal dementie
  Gedragsproblemen
  In beginstadium
• Lewy body dementie
  Slikproblemen

Question 30

Wat zijn de fasen van dementie? (fasen waarin een patiënt zich bevind tijdens de evolutie van dementeren)

Answer 30

De bedreigde ik:
Eerst eten en drinken mensen nog zelf, aan tafel zonder schort
De verdwaalde ik:
Aanpassingen, gaat steeds moeilijker, schort, aangepaste beker, kost meer moeite
De verborgen ik:
Probeert nog zelfstandig te eten, maar moet al geholpen worden
De verzonken ik:
Vloeibare voeding, afwezige blik, ligt in bed en het zelfstandig eten lukt niet meer

Question 31

Welke symptomen komen voor bij mensen met dementie in de: orale fase

Answer 31

• Problemen met kauwen
• Verminderd oraal bewustzijn, waardoor verstoorde bolusvorming en hamsteren (middenfase)
• Verstoord bolustransport
• Vertraagde orale fase
• Lekkage van vloeistof uit de mond (eindfase)
• Oraal residu (later stadium)

Question 32

Welke symptomen komen voor bij mensen met dementie in de: faryngeale fase

Answer 32

• Premature lekkage
• Nasale regurgitatie
• Vertraagde of afwezige initatie slikreflex
• Verminderde tongbasisretractie
• Verminderde laryngeale afsluiting
• Verminderde larynxheffing
• Verlengde faryngeale fase
• Faryngeaal residu
• Meermaals slikken
• Aspiratie of penetratie

Question 33

Welke symptomen komen nog voor bij dementie? (denk aan andere symptomen buiten de slikfase)

Answer 33

• Gewichtsverlies
• Lange maaltijdduur
• Trager eten
• Voorkeur voor zoetvoedsel
• Vergeten te stoppen met eten
• Dat wanneer men honger heeft, men moet eten
• Apraxie en agnosie bestek
• Afweergedrag
• Onbegrepen gedrag (boosheid, aggresief, verdriet)

Question 34

Hoe kan je rekening houden met een dementerende patiënt tijdens sliktherapie?

Answer 34

Eten te snel wegnemen, te snel of te traag aanbieden, aandacht schenken aan een patiënt, patiënten hebben een schaamtegevoel, hij/zij moet steeds meer inleveren

Question 35

Kauwen en cognitie?

Answer 35

Onderdeel van spijsvertering, lijkt een verband tussen kauwen en cognitie, vorm van bewegen, goede doorbloeding van hersenhelften door te blijven kauwen.
Belangrijk: goede mondhygiëne, voorkom kauwproblemen, voorkom aspiratiepneunomie.

Question 36

Logopedische diagnostiek en dementie?

Answer 36

Belangrijk om persoon niet verder te verliezen in dementie.
Werk in een omgeving die aangenaam is voor patiënt en die patiënt gewoon is.
Hoe benader je iemand, let op de omgeving!

Slikobservatie, FEES, VFES?

Instrumenteel onderzoek: liever niet bij mensen met dementie. patiënt beseft niet meer wat er gebeurd

Question 37

Wat zijn interventies voor logopedische therapie en dementie?

Answer 37

FINGERFOOD:
Eten dat met de handen gegeten kan worden, multidisciplinaire beslissing en wordt overlegd met familie.

Attitude:
Kijk en spreek op ooghoogte, neem de tijd, straal rust uit en laat merken dat je tijd wilt nemen.

Hulpmiddelen:
Hulpmiddelen worden ingediend door de logopediste, diëtiste of ergotherapeut
GEEN TUITBEKERS (alleen bij mensen die geen slikproblemen hebben)
De tuit beker zorgt ervoor dat de eerste twee fasen van het slikken worden overgeslagen en zorgt voor meer verslikking

Andere bekers:
Zorgen voor een mooie rechte houding, er worden geen slikfasen overgeslagen en felle kleuren worden goed opgemerkt.

EETBIOGRAFIE:
Samen met de familie opstellen, voorkeuren van voedsel, tijdstippen maaltijden, plaats aan tafel, hoe tafel gedekt is, vertrouwde omgeving. Meer rust

Question 38

Wat is het ROO?

Answer 38

Een observatie-instrument om systematisch stoornissen in de orofaciale en orofaryngeale sensomotoriek te documenteren. (en of er links en rechts verschillen zijn)
Doelgroep: neurologische, volwassen patiënten

NVII, gelaat NV kaak NXII tong NIX NX farynx
sensibiliteit en inspectie mondholte
Scoring: 0-3 (0, zeer afwijkend, 3, normaal)
+ normale gevoeligheid
++ hypersensibiliteit
+- hyposensibiliteit
- totale gevoelloosheid

Question 39

Wat is het functioneel slik onderzoek?

Answer 39

Een onderzoek waarbij je de patiënt verschillende consistenties laat uitproberen.
Doelgroep: Gebeurt enkel wanneer de patiënt en coöperatief is, goed te positoneren en aan een aantal basisvoorwaarden voldoet. bv. hoesten

Question 40

Wat gebeurt er in volgende slikfasen:
Orale voorbereidingsfase en transport fase

Faryngeale fase

Oesofageale fase

Answer 40

Orale voorbereiding- en transportfase:
Afhappen, mondafsluiten, kauwen, verplaats voedsel van mond naar keelholte
(lippen, wang, tong)
Faryngeale fase:
Sluit de neusholte af, verplaatst het voedsel richting oesophagus, sluit trachea af
(zachte gehemelte, pharynxachterwand, epiglottis en stembanden)
Oesofageale fase:
Beweegt voedselbrok naar de maag
(slokdarm)