Sindirim Sisteminin Temel Çalışma İlkeleri Flashcards
Sindirim kanalı sfinkterleri
Üst özofagus sfinkteri
Alt özofagus sfinkteri (kardia)
Pilor sfinkteri (mide alt kapısı)
İleoçekal sfinkter (lnce bağırsak sonunun çekuma bağlandığı yer) Anal sfinkter (iç ve dış olmak üzere iki tanedir)
Normalde tümü (anal sfinkter hariç) içerinin geri akışını önleyecek şekilde kasılı durumdadır.
ÜÖS ve diş anal sfinkter hariç diğerleri düz kas yapısındadır.
Ana safra kanalından duodenuma girdiği yerde bulunan sirküler düz kas halkası olan oddi sfinkteri de bağırsak içeriğinin karaciğer safra kesesi ve pankreas a geçmesini engeller .
Sindirim sistemi
Sindirim kanalı ve yardımcı organlardan oluşur.
su,elektrolit ve besin desteği sağlar
Yardımcı organlar
Tükürük bezleri
Pankreas
Karaciğer
Safra kesesi
GİS işlevleri
- Olarak sindirim ve motilite (hareket):
Besinlerin mekanik sindirimi
Sekresyonların üretimi ve salgılanması
Besinlerin sekresyonlar ile karıştırılması ve ilerletilmesi
Enzimatik parçalama (kimyasal sindirim) - Besinleri en küçük yapı taşlarına ayırıp emilim sağlamak
- Defekasyon (dışkılama) ile artıkların dışarı atılması (feces- dışkı)
Sindirim kanalında sekresyon
Günde yaklaşık 7 litre yardımcı organlardan sekresyon yapılır
Günde yaklaşık 2 litre yiyecek ve içeceklerden sıvı girişi olur
Sindirim kanalından geçen bu sıvılardan sadece 150 mililitresi dışkılama ile atılır. Çok büyük bir kısmı geri emilir.
Tükürük salgısı 1,5 litre Mide salgısı 1,5 litre Karaciğer safra salgısı 1 litre Bağırsak salgıları 2 litre Pankreas salgısı 1 litre Kolondan müköz salgı 200 mililitre
Sindirim kanalında sekresyon neden önemli
Besinlerin kolay ilerlemesini sağlamada ve mekanik zararlarını engellemede önemlidir (su ve mukus)
Sindirim kanalının korunması (su, mukus ve bikarbonat)-bikarbonat asitliği azaltmak için önemli
Kimyasal sindirimi sağlamak için (enzimler, HCl)
Diğer maddeler (örneğin intrinsik faktör)
İntrinsik faktör B12 vitaminin emilmesi için önemli bir faktör
Hatırlatma
Hücrenin değil hücre zarının istirahat membran potansiyeli vardır
Her hücrede vardır
Hücrede farklı biri değerdedir
Aksiyon potansiyeli elektrokimyasal bir olaydır
Uyarılabilen hücreler aksiyon potansiyeli üretebilen ve iletebilen hücrelerdir
Örneğin sinir hücresi, kas hücresi, duyusal reseptörler
Sindirim kanalı duvarının özellikleri
- Düz kas istirahat membran potansiyeli osilasyonları (dalgalanmaları)
Sindirim kanalındaki düz kasların istirahat membran potansiyeli leri -40 la -80 milivolt arasında dalgalanma gösterir. (Yavaş dalgalar). Bu “temel elektriksel ritmi” oluşturur.
Hücreden hücreye GAP junction yolu ile kolayca aktarırlar.
(Sinsityum)
Kanalın proksimalinden distaline doğru ilerledikçe dakikadaki potansiyel sayısı azalır. Duedonumda dakikada 12- ileumda dakikada 7 ila 9 dalga oluşur. Midede ise dakikada 3 dalga oluşur
Yavaş dalgalarla birlikte bu motilite fonksiyonunun temelidir
midede gözlenenler hariç yavaş dalgalar sindirim kanalındaki düz kas hücrelerinde Kendi başlarına önemli kasılmalara neden olmazlar.
Yavaş dalgalar nasıl oluşur
Düz kas hücrelerinin arasında bulunan interstisyel cajar hücreleri yavaş dalgaları oluşturur ve GAP junctionlar ile düz kas hücrelerine aktarır. Düz kas hücreleri de kendileri arasında GAP junction ile birlikte dağıtarak sinsityum özellik gösterir.
PDGFR alfa + ve interstisyel cajar hücreleri (ICC) interstisyel hücrelerdir. (Pacemakerlar)
Dış uyaranlar öncelikle bu interstisyel hücrelerine gelir. Direkt olarak düz kas hücrelerini de uyarabilir.
Sindirim kanalındaki düz kasların aksiyon potansiyelleri
DİKENSİ POTANSİYELLER
1-depolarizasyon
Stimülatör hormonlar eksitatör sinir uçlarından salınan nörotransmitterler dikensi potansiyel oluşumunu uyarır
(ACh ve P maddesi ..)
2- hiperpolarizasyon
İnhibitör hormonlar inhibitör sinir uçlarından salınan nörotransmitterler dikensi potansiyel oluşumunu engeller
(NE , VİP , NO gibi)
Yavaş dalgalar interstisyel kadjar hücreleri tarafından sürekli aynı değerde üretilir. Bu etmenler sadece eşik değerdeyken dikensi potansiyel oluşumunu etkiler.
Yavaş dalgalar kasılmaları koordine eder
Eksitatör uyarı artarsa
Dikensi potansiyel sayısı artar
Dikensi potansiyel sayının artması kasılma gücünü arttırır
Kasılma gücü arttıkça lümen daha çok daralır.
Kalpli sindirim sistemi benzerliği
İkisinde de kas hücrelerinin membran potansiyelleri sabit değildir
Kendilerine ait özel sinir ağları vardır. Sindirim sistemindeki bu ağ enterik sinir sistemidir.
İkisi de ekstrensek sinirlerden bağımsız çalışabilirler. Sadece arttırıcı ve azaltıcı etkileri vardır
enterik Sinir sistemi
Küçük beyin ya da bağırsak beyni olarak isimlendirilir
Sindirim kanalı duvarına yerleşmiştir
Özofagustan anüs’e kadar uzanır. Tüm sindirim kanalı boyunca
Yaklaşık 100milyon ile 1 milyar arası nörondan oluşur
(Omurilikteki nöron sayısına eşittir)
Ekstrensek sinirlerden bağımsız işlev görür
Enterik sinir sistemi nöronları nerede
- Ağ tabaka submukoza içerisinde yer alır(submukoza plexus)- meissner= lokal kan Akımı ve salgı kontrolü
- Ağ Tabaka muskularis eksterna içerisinde sirküler ve longitüdinal kas tabakaları arasında yer alır (miyenterik plexus)-auerbach = Kasılma ve iletim düzenlenmesi
Bu iki ağ tabaka birbirleri ile de sürekli iletişim halindedir.
entegre şekilde çalışırlar
Mynterik plexus (auerbach plexus)
Longitudinal ve sirküler kas tabakası arasında
Özellikle motilite (hareket - Kasılma) kontrolü
Uyarılması bağırsak duvarının tonik kasılmasına arttır.
ritmik kasılmalara şiddetini arttırır ve eksitatör dalgaların iletim hızını arttırarak peristaltik dalgaların hızını arttırır.
Enterik sinir sistemi nöronlarından bazıları
Parasempatik sistemin postganglionik nöronları olarak çalışabiliyor. (Organ duvarında ve kısa)
Sindirim sisteminde sempatik aktivite
Diğer bölümlere göre ters etki gösterir
Sempatik genellikle yavaşlatıcı etki
Parasempatik ise hızlandırıcı etki gösterir.
Sempatik eferent uyarılma genellikle motor ve sekresyon işlevlerini inhibe ederken sempatik afferentler visseral Ağrı algısında yer alır. Gevşemeye sebep olur
Sindirim sisteminin parasempatik innervasyonu
Vagus siniri sindirim kanalının başından kalın bağırsağın ilk yarısının sonuna kadar inerve eder
Kalın bağırsağın son yarısı sakral bölüm tarafından inerve edilir. (S2-4)
Otonom sinir sistemi nasıl etkiler
Parasempatik ve sempatik sinir sistemi enterik sinir sistemini direkt olarak etkiler. Enterik sinir sistemi 2 ağ entegrasyonu ile 4 tip hücreye ileti gönderir. Kontrol eder. Düz kas hücreleri Sekretuar hücreler Endokrin hücreler Sindirim sistemindeki kan damarları
! Sempatik sinir sistemi istisna olarak enterik sistemden bağımsız buradaki kan damarlarını etkileyebilir
refleks Nedir
Vücuttaki değişikliklere karşı verilen homeostasi sağlamaya yönelik tepkidir
Sindirim duvar reseptörleri
Kemoreseptörler
Mekanoreseptörler
Ozmoreseptörler
Buradan alınan duyular enterik sinir ağlarına gider
Sinir ağlarında entegrasyonla birlikte 4 tip hedef hücre uyarılır.
(Küçük döngülü (looblu) refleksler)
Büyük döngülü refleksler
Sindirim kanalı duvarındaki reseptörlerce alınan duyular ekstrensek aferentler ile birlikte merkezi sinir sistemine veya prevertebral ganglionlara gider. Bunların etkisiyle enterik sinir sistemi ağları ya da direkt olarak hedef hücreler etkilenir
Enterik sinir sisteminde lokal oluşan refleksler
Peristaltizm
Karıştırıcı kontraksiyonlar
Gİ salgıların yapımı.
Sempatik ganglionların katıldığı refleksler
Gastrokolik refleks
Mide dolunca kolonun boşalması artar
Enterogastrik refleks
İnce veya kalın bağırsak hala işi bitmediyse midenin motilitesini ve salgısını azaltıcı etki gösterir.
Kolonoileal refleks
Kolon hala doluysa ileumdan kolona geçiş azaltılır.
Omurilik ve beyin sapının katıldığı refleksler
Vago vagal refleksi
Mide ve duedonumden kaynaklanır. Mide motilitesini azaltır. Vagus siniri ile
Ağrı refleksleri
Sindirim sistemi fonksiyonlarında azalma, inhibisyon sağlar
Defekasyon refleksi
Vücudumuzdaki en büyük endokrin organ
Sindirim kanalıdır
Peptitler salgılanır
Bu salgıların hepsi hormon değildir.
Bir kısmı da parakrin ve nörokrindir
Hormon olabilme kriterleri
1- hormon adayı madde izole edilmiş, saflaştırılmış, sentezlenmiş ve kimyasal olarak tanımlanmış olmalıdır
2-sindirim kanalından bir bölümündeki fizyolojik uyarı başka bir bölümünde cevap oluşturmalıdır. Örneğin yiyecek bulunması
3-oluşan yanıt 2 bölüm arasındaki sinirsel bağlantı kesilse bile devam etmeli
4- fizyolojik uyarının temas ettiği mukozadan alınan ekstraksiyon kana verildiğinde aynı etki yaratmalı.
sindirim kanalından salgılanan hormonların Endokrin etkisi
Hormonlar portal dolaşıma salgılanır.
Uzaktaki hedef hücreleri etkilerler.
Sindirim sistemi hormonları
Gastrin
Gastrik asit sekresyonunu arttırır
Sekretin
Pankreatik bikarbonat salgısını arttırir
Pepsin salgısını arttırır
Gastrik asit sekresyonunu azaltır
Kolesistokinin
Safra kesesi kontraksiyonu
Pankreas büyümesi enzim ve bikarbonat salgısını arttıran
Mide boşalmasıni azaltan
GİP ** (ismi değişti kısaltması değişmedi)
Gastrik asit sekresyonu azaltan
İnsülin salgısını arttıran
Mide boşalmasını azaltan
Parakrin etki
Sindirim kanalındaki birçok bölgede bulunur
Salgı yakındaki komşu hücreleri uyarır
Histamin
Somatostatin
İmmünositlerden (bağışıklık hücreleri) salınan parakrinler***
Nörokrin etki
Nöronlardan sentezlenip salınırlar
Yakındaki hücrelere etkilerler. Spesifictir. NO,NE, ACh
Sayıca çok fazladır. Merkezi sinir sistemindeki bütün hormonlar burada da vardır. Kontrol çeşitliliği
Doku tabakaları
Ayrıca vücudun tümünde bulunan toplam Lenfoid dokudan daha fazlası Gİ mukozasında bulunur. (lamina propriada)
Epitel Glikokaliks ile örtülüdür.
Epitel 2. Engel
Hücreler arası bağlantılar 3.engeli oluşturur.
Absorbsiyon
Lümendeki maddelerin pasif veya aktif taşımayla ekstrasellüler sıvıya taşınmsıdır.