SELLE: basiese eenhede van lewe

Question 1

hoeveel selle sal onder die hoe vergroting in die mikroskoopveld waargeneem kan word

Answer 1

2,5

Question 2

noem 6 hoofstellings waaruit die selteorie uit bestaan.

Answer 2

sellteorie:
1. alle lewende organismes bestaan uit 1 of meer selle.
2. selle is die basiese boustene vir lewe.
3. alle selle ontstaan uit bestaande selle deur seldeling.
moderne selteorie:
4. daar is energievloei binne selle.
5. oorerflikheidsinligting(DNA) word van sel tot sel oorgedra deur seldeling.
6. alle selle het dieselle basiese samestelling en metaboliese aktiwiteite.

Question 3

definieer die term prokarioties en gee n voorbeeld van n prokariotiese sel.

Answer 3

n sel sonder n ware selkern, bv. n bakteria-sel

Question 4

watter betekenis het dit as die verhouding van buite-opp tot volume in selle groot is?

Answer 4

-die buite oppervlakte is groot.
-waardeur diffusie plaasvind..
-die volume(inhoud) is klein
-om die stowwe wat deur diffusie inbeweeg het vinnig te laat versprei.

Question 5

onderskei tussen gedifferensiasie en spesialisasie.

Answer 5

differensiasie: selle se grootte, vorm en struktuur verander o bepaalde funksies te verrig.
spesialisasie: selle raak gespesialiseerd om n bepalde funksie te verrig.

Question 6

die selwand bestaan uit drie dele. watter deel bestaan hoofsaaklik uit pektien wat die aangrensende selle aan mekaar bind?

Answer 6

middellamel

Question 7

watter van die drie dele van die selwand kom by jong selle net buite die selmembraan en is dun en poreus, wat dit toe laat om te rek wanneer die plantsel groei?

Answer 7

primere selwand

Question 8

wat is die naam van die sitoplasmastringe wat deur die openinge in die selwand, van sel tot sel strek?

Answer 8

plasmodesmata

Question 9

wat is die funksie van die plasmodesmata?

Answer 9

versnel die vervoer en komunikasie tussen aangrensende selle

Question 10

wat word die klein openinge in die verdikte deel van die selwand, waarin die sitoplasmastringe voorkom, genoem?

Answer 10

stippels

Question 11

wat word die deel van die selwand wat by ouer selle tussen die selmembraan en primere selwand neergele word?

Answer 11

sekondere selwand

Question 12

noem 2 fisiese kenmerke van die selmembraan.

Answer 12

dun en elasties

Question 13

watter stof word in houtagtige stingels tussen die lellulosevesels in die selwand neergele?

Answer 13

lignien

Question 14

noem die funksie van die selmembraan en omskryf hierdie funksie .

Answer 14

selektief/differensieel deurlatend-beheer die beweging van stowwe en en uit die sel.

Question 15

beskryf die struktuur van die selmembraan volledig, volgens die drywende mosaiekmodel.

Answer 15

-bestaan uit n dubbele laag fosfolipiedmolekules
-groot proteienmolekules is ingebed in die fosfolipiedlae
-sommige proteiene strek regdeur die tweee fosfolipiedlae
-ook proteiene aan die buitekant
-elke fosfolipied bestaand uit 2 dele die kop en die ster: die kop (fosfaatgroep) verwys na buite, hidrofilies. stert(2 vetsure) verwys na binne, hidrofobies.

Question 16

onderskei tussen hidrofobies en hidrofilies.

Answer 16

hidrofobies beteken dat dit stoot water af stoot en hidrofiilies beteken dit trek water aan

Question 17

definieer diffusie.

Answer 17

die onwillekeurige beweiging van molekules vann n vloeistof of n gas vanaf n gebied met n hoe konsentrasie totdat ewewig bereik is.

Question 18

definieer osmose.

Answer 18

die beweging van watermolekules vanaf n gebied met n hoe waterpotensiaal, na n gebied met lae waterpotensiaal deur n selektief deurlatende membraan, totdat ewewig bereik is.

Question 19

onderskei tussen passiewe en aktiewe vervoer, deur te verwys na die beweging van molekules t.o.v die konsentrasiegradient en energieverbruik.

Answer 19

passiewe vervoer: beweging van molekules saam met/langs n konsentrasiegradient.beweging van molekules teen n konsentrasiegradient (laag tot hoog)- energie word benodig.

Question 20

wanneer word die konsentrasiegradient gevorm.

Answer 20

wanneer daar n hoe konsentrasie molekules in een gebied en n lae konsentrasie van dieselfde molekules in ander gebied is.

Question 21

noem 2 membrane wat selektief/differensieel deuurlatend is.

Answer 21

die selmembraan en die tonoplast

Question 22

oskryf die term selektief deurlatende membraan.

Answer 22

dit is n membraan wat sekere stowwe deur laat en ander nie.

Question 23

onderskei tussen die hooftiepes beweging van stowwe, en hul biologiese belangrikheid.

Answer 23

-diffusie-beweging van deeltjies van n stof binne-in n sel.dit is n passiewe beweging wat geen energie vereis nie, waar deelitjies vanaf n gebied met hoe konsentrasie na n gebied met lae konsentrasie beweeg. dit verseker eweredige verspreiding van stowwe binne-in n sel sodat alle organelle maklike toegang het tot stowwe wat hul nodig het. molekules kan ook via proteienkanale in die membraan na die sitoplasmavan die sel diffundeer.
-osose is die beweging van watermmolekules vanaf is n gebied et hoe waterpotensieaal na n gebied met lae waterpotensiaal deur n selektief deurlatende membraan. osmose is n spesiale tipe ddiffusie.
-aktiewe vervoer vind plaas wanneer stowwe teen n konsentrasiegradientt moet beweeg, vanaf n gebied met lae konsentrasie na n gebied met hoe konsentrasie. dit vereis energie en vind ook deur proteienkanale in die membraan plaas.

Question 24

in watter sel(plant- of dier-) sal meere motichondria aan getref word? motiveer jou antwoord.

Answer 24

diersel-n dier is meer aktief, op soek na kos en paarmaats, gedurende dieparingseisoen.

Question 25

in watter een van n spiersel of beensel sal die meeste mitochonrdria angetrefword, gee n rede vir jou antwoord.

Answer 25

spiersel- meer energie nodig vir sametrekking.

Question 26

wat is die funksie van die selwand?

Answer 26

ondersteuningstruktuur wat lewende inhoud van plantsel beskerm en help plantsel sy vorm te verhou.

Question 27

wat is die funksie van die sitoplasma?

Answer 27

-al die chemiese prosesse wat vewrantwoordelik is vir die voortbestand van n organisme vind in die sitoplasma plaas.
-sirkulering van stowwe vind plaas deur die beweging van die sitoplasma(proses naam: siklose). -die sitoplasa dien as n bergplek van lewensbelangrike stowwe, bv. vetdruppels.
-dit help om die vorm van die sel te behou

Question 28

wat is die funksie van die selmembraan?

Answer 28

die selmembraan is selektief/differensieel deurlatend en beheer die beweging van stowwe in en uit die sel.

Question 29

wat is die funksie van die selkern?

Answer 29

-die selkern beheer al die selaktiwiteite (beheersentrum)
-die chromosone dra die erflikheidseienskape van sel tot sel en na die volgende generasie.
-die neukleolus produseer ribosome vir proteiensintese.

Question 30

wat is die funksie van die ribosome?

Answer 30

die ribosome is die plek waar proteiensintese plaasvind.

Question 30

wat is die funksie van die mitochondria?

Answer 30

-die mitochondria is die setel van selrespirasie
-tydens selrespirasie word energie, in die teenwoordigheid van suurstof , uit koolhidrate, bc. glukose vrygestel.
-die energie wat vrygestel word, vorm deel van die verbinding ATP(adenosientrifosfaat), wat as energiedraer in selle optree.

Question 31

wat is die funksie van die endoplasmiese retikulum?

Answer 31

die ER vervoer stowwe deur die sitoplasma.
-dit vergroot die enwindige seloppervlak.
-gladde ER is verantwoordlik vir die verwerking, verpakking en vervoer van lipiede terwyl growwe ER by proteiensintesee betrokke is.

Question 32

wat is die funksie van golgi-apparaat?

Answer 32

die golgi-apparaat speel n rol daarin om afskeidings soos mukus en speeksel te vervaardig en te prosesseer.
-dit berei proteiene voor vir vervoer na ander dele van die sel.

Question 33

wat is die funksie van chloroplaste?

Answer 33

-die proses van fotosintese vind in die chloroplaste plaas.
- tydens fotosintese word energieryke koolhidrate(glukkose) in die chlorofilbevattende dele van die plant opgebou.
-die groen chlorofil vang die stralingsenergie van die son vas.
-water en koolstofdioksied word benodig en suurstof word as neweproduk vrygestel.

Question 34

wat is die funksie van chromoplaste?

Answer 34

chromoplaste gee die geel, oranje en rooi kleur aan blomme, blare en vrugte.

Question 35

wat is die funksie van leukoplaste?

Answer 35

leukoplaste raak gespesialiseerd om voedsel in n onoplosbare vorm te berg.

Question 36

wat is die funksie van die vakuool?

Answer 36

-die selsap in die vakuool veroorsaak turgodruk, wat stewigheid aan die plantsel gee.
- die selsap bevat dikwels pigmente bekend as antosianiene wat die blou, violet en pers kleur aan blomme en vrugte gee.

Question 37

wat is die funksie van lisosome?

Answer 37

lisosome bevat ensieme vir vertering by eensellige diere, bv. amoeba

Question 38

wat is die funksie van sentriool?

Answer 38

in dierselle speel die sentriole, tydens seldelinge, n rol in spoelvorming

Question 39

omskryf die term fotosintese.

Answer 39

die proses waartydens enrgieryke koolhidrate (gluose) opgebou word uit H2O, CO2 en stralingsenergie in die chlorofilbevattende dele van die plant, met vrystelling van O2.

Question 40

gee n eienskap en funksie van die oogstuk (okuler) in die ligmikroskoop

Answer 40

bestaan uit n stel lense naaste aan die oog vir vergroting, bv. x10

Question 41

noem n eienskap en funksie van die growwe stelskroef in die ligmikroskoop.

Answer 41

beweg die mikroskoopbuis/tafel vinnig op/af om die voorwerp duidelik in fokus te bring.

Question 42

noem n eienskap en funksie vn die fyn stelskroef iin die ligmikroskoop in n ligmikroskoop.

Answer 42

beweeg die mikroskoopbuis/tafel stadig op/af vir finale instelling of fokus.

Question 43

noem n eienskap en funksie van die skarnier in die ligikroskoop.

Answer 43

laat die arm toe om na verskillende hoeke te beweeg.

Question 43

noem n eienskap en funksie van die arm in die ligikroskoop.

Answer 43

word gebruik om die mikroskoop te dra en vir aanhegtiging van die mikroskoopbuis, stelskroewe en tafel.

Question 44

noem die eienskap en funksie van die voetstuk in die ligmikroskoop.

Answer 44

bied stabiliteit vir die mikroskoop.

Question 45

noem n eienskap en funksie van die ligbron in die ligmikroskoop.

Answer 45

verskaf lig wat deur die opening van die tafel kan skyn en die voorwerp verlig.

Question 46

noem n eienskap en funksie van die irisdiafragma in die ligmikroskoop.

Answer 46

gekontroleer deur n hoofboompie wat die hoeveelheid lig wat op die voorwerp skyn, reguleer.

Question 47

noem n eienskap en funksie van die kondensor deel van n ligmikroskoop.

Answer 47

konsentreer ligstrale vanaf die ligbron op die voorwerp.

Question 48

noem n eienskap en funksie van die tafel deel in die ligikroskoop.

Answer 48

plat oppervlak, met n opening waardeur lig kan skyn, waarop die voorwerp glasie geplaas word.

Question 49

noem die eienskap en funksie van die knippe/klappe van n ligmikroskoop.

Answer 49

hou die voorwerpglasie in posisie op die tafel

Question 50

wat is die eienskap van die objektiewe in die ligmmikroskoop.

Answer 50

stelle lense met verskillende vergrotings (bv. 4x, 10x en 40x) wat aan die neusstuk vas is.

Question 51

wat is die eienskap of funksie van die neusstuk deel van die ligmikroskoop.

Answer 51

dra die objektiewe en roteer om verskillende vergrotings in posisie te bring.

Question 52

wat is n eienskap en funksie van die mikroskoopbuis deel van die ligmikroskoop.

Answer 52

hou dis oogstuk in posisie en verbind dit met die objektiewe.

Question 53

definieer fotomikrograaf.

Answer 53

n digitale beeld(foto) van n voorwerp soos deur n mikroskoop gesien.

Question 54

wat is chromosone?

Answer 54

chromosone iis strukture wat uit DNA en proteiene(histone) bestaan en dra die genetiese kode vir erflikheidseienskappe.

Question 55

wat is proteiensintese

Answer 55

die proses waar waartydens 51 of meer aminosure aan mekaar koppel om n proteien te vorm.