Sedma Lekcija

Question 1

Jesu li svi eukarioti aerobni organizmi?

Answer 1

Jesu, jer su se razvili nakon pojave kisika u atmosferi što je bila osnova za njihov razvoj.

Question 2

Kako dijelimo eukariote?

Answer 2

Dijelimo ih na jednostanične organizme ( carstvo protoktisti)m i na višestanične organizme (neki organizmi iz carstva protoktista, carstvo gljiva, biljaka i životinja)

Question 3

Kako je nastala jezgra i eukariotski predak?

Answer 3

Jezgra se razvila u prokariotu (bakteriji) tako što se dio stanične membrane otkinuo u citoplazmu i potom okružio nasljednu tvar.

Question 4

Kako se prema endosimbiontskoj teoriji razvio mitohondriji?

Answer 4

Kada je veći eukariotski predak progutao aerobnu bakteriju, aerobna bakterija je obavljala stanično disanje i postala mitohondrij.

Question 5

Kako se prema endosimbiontskoj teoriji razvio kloroplast?

Answer 5

Veći eukariotski predak progutao je fotosintetsku bakteriju, tj. ciijanobakteriju. Kakva stanica je endosimbiozom dobila mogućnost fotosinteze koja se događala u cijenobakterijama koje su postale kloroplasti.

Question 6

Čemu služi citomembranski ili membranski sustav?

Answer 6

Njegova zadaća je prijenos tvari: bjelančevina, ugljikohidrata i lipida unutar stanice.

Question 7

Koja je zadaća staničnog kostura ili citoskeleta?

Answer 7

Njega čine bjelančevine organizirane u cjevčice (mikrotubuli) i vlakanca (mikrofilamenti); koji su raspoređeni u citoplazmi. Raspored citoskeletnih bjelančevina određuje oblik stanice koji je važan za njenu zadaću. Npr. Crvena krvna stanica čija je zadaća donijeti kisik svim stanicama i tkivima je spljoštenog oblika zbog posebnog rasporeda citoskeletnih bjelančevina, a takav im je oblik potreban kako bi se mogle lako provlačiti kroz najmanje krvne kapilare u tkivima. Raspored citoskeletnih bjelančevina također omogućava kretanje struktura i organela u citoplazmi.

Question 8

Od koje vrste bjelančevina su građani bičevi i trepetljike?

Answer 8

One su u eukariota izgrađene od citoskeletnih bjelančevina.

Question 9

Što je to citosol?

Answer 9

Dio citoplazme bez organela i struktura.

Question 10

Kolike su veličine ribosomi u eukariotskoj stanici?

Answer 10

80S

Question 11

Opiši građu eukariotske jezgre.

Answer 11

Omeđena je dvostrukom ovojnicom, a u njenoj unutrašnjosti nalazi se nasljedna tvar molekula DNA, koja je dvolančana linearna molekula i sadrži čak do 1000 puta više gena od prokariotske DNA.

Question 12

Kolika je debljina stanična membrana eukariotske stanice?

Answer 12

8nm

Question 13

Od čega je građena stanična membrana?

Answer 13

Građana je od fosfolipidnog dvosloja. Fosfolipidi su građani od hidrofilne glave i hidrofobnog repa i okrenuti su glavama prema van.

Question 14

Što omogućava staničnoj membrani savitljivost?

Answer 14

Kretanje molekula fosfolipida osigurava membrani fluidnost pa su stoga membrane savitljive i elastične. Fosfolipidne molekule mogu se kretati u dvosloju ali samo premještati bočno unutar dvosloja. Zapravo fosfolipidi mogu zamjenjivati mjesta bočnim premještanjem unutar jednog sloja. S druge strane premještanje fosfolipida iz jednog sloja u drugi događa se sporo, otprilike svakih nekoliko sati, dok se kretanje unutar jednog sloja događa neprestano i brzo. Zbog kretanja u samo dvije dimenzije kažemo da je membrana dvodimenzionalna struktura za razliku od prave tekućine gdje se molekule kreću u tri dimenzije.

Question 15

Od čega je građena stanična membrana?

Answer 15

Građena je od membranskih lipida (fosfolipida i kolesterola), bjelančevina i ugljikohidrata. Kolesterol čini čak 20% membrana životinjskih stanica, a važan je kako se membrane ne bi raspale na visokim ili niskim temperaturama. Kada stanicama prijeti smrzavanje, kolesterol održava membranu pokretljivom povećavajući pokretljivost fosfolipidnih molekula u dvosloju. Dok na visokim temperaturama smanjuje pokretljivost fosfolipida i propusnost membrane.

Question 16

Koje vrste bjelančevina postoje u staničnoj membrani?

Answer 16

Periferne bjelančevine (glikoproteini- ako povezani s ugljikohidratima) nisu uronjene u hidrofobni dio membrane nego su vezane s vanjske i unutrašnje strane dvosloja gdje služe za prepoznavanje između stanica jer mnoge od njih imaju vezane ugljikohidrate na sebi, a kako su okrenute prema citoplazmi ili prema izvanstaničnoj tekućini znači da su topljive u vodi.
Integralne bjelančevine nisu topljive u vodi jer su uronjene u fosfolipidni dvosloj, a čine 70-80% svih membranskih bjelančevina. Mogu biti uronjene ili u jedan dio dvosloja ili prolaziti kroz cijeli dvosloj.
Transmembranske bjelančevine su integralne bjelančevine povezuju citoplazmatski i izvanstanični prostor te imaju ulogu u prijenosu tvari kroz staničnu membranu.

Question 17

Koje vrste ugljikohidrata nalazimo na staničnoj membrani?

Answer 17

Brane sadrže svega od 5-10% ugljikohidrata koji su smješteni iz vanjske strane fosfolipidnog dvosloja (prema izvanstaničnoj tekućini), a prema kemijskoj građi su to većinom oligosaharidi. Mogu biti vezani na bjelančevine tvoreći glikoproteine gdje imaju važnu ulogu u prepoznavanju i komunikaciji među stanicama. Mogu se vezati i s lipidima tvoreći glikolipide.

Question 18

Koliko su slične građe membrane u stanici i stanična membrana?

Answer 18

Sve su membrane u stanici jednako kemijskog sastava kao i stanična membrana, pa to znači da su građene kao fosfolipidni dvosloj u koji su uronjene bjelančevine.

Question 19

Koja je razlika između pasivnog i aktivnog transporta membrane?

Answer 19

Pasivni prijenos se odvija bez utroška energije jer se molekule prenose iz otopine gdje ih ima više u otopinu gdje ih ima manje, dok se aktivnim prijenosom molekula troši energija i molekule putuju obrnuto, iz smjera niže koncentracije prema otopini više koncentracije.

Question 20

Objasni pasivni transport ili prijenos molekula kroz membranu.

Answer 20

Molekule putuje u niz koncentracijski gradijent a dvije su vrste pasivnog prijenosa: jednostavna (pasivna) difuzija i olakšana difuzija.
Jednostavnom difuzijom kroz membranu prolaze plinovi (kisik i ugljikov dioksid), male nenabijene polarne molekule (voda,etanol) i hidrofobne molekule ( benzen).
Olakšanom difuzijom kroz membranu putuju ugljikohidrati (glukoza), aminokiseline, nukleotidi i ioni.

Question 21

Ako se stanica nađe u posudi s hipotoničnom otopinom gdje će smjer difundiranja vode biti brži?

Answer 21

Voda će brže difundirati iz posude u stanicu, jer se tamo nalazi veća koncentracija otopljenih tvari nego u otapalu.

Question 22

Što je to plazmoliza?

Answer 22

Plazmoliza je proces kojim će gubitkom vode u biljnoj stanici doći do odvajanja stanične membrane od stanične stijenke jer će se volumen citoplazme smanjiti.

Question 23

Što je deplazmoliza?

Answer 23

Ako plazmoliziranu stanicu listića stavimo u običnu vodu, voda će ulaziti u stanicu jer je hipotonična u odnosu na citoplazmu. Plazme vratit će se u prvobitno stanje.

Question 24

Navedi primjera aktivnog prijenosa kroz staničnu membranu?

Answer 24

Natrij/kalijeva crpka, kojom će se suprotno koncentracijskom gradijentu u stanicu ubacivati to jest ulaziti i oni kalija kojih u stanici i onako ima više nego izvan stanice, a i oni natrija će se izbacivati iz stanice u izvan staničnu tekućinu iako ih iznad stanice ima više nego u stanici i zato je to suprotno koncentracijskom gradijentu.
Endositoza jest proces ulaska makromolekula u stanicu, prenošenjem makromolekula u mjehuriću koji se oblikuje od same stanične membrane (membranski mjehurić). U nazivu endocitoza objedinjena su u dva procesa: fagocitoza i pinocitoza. Fagocitoza je stanično proždiranje jer tim procesom stanica proždire velike čestice kao što su bakterije, ostaci mrtvih stanica itd. Pinocitozu zovemo i stanično napajanje jer se pinocitozom u stanicu unosi tekućina.
Egzocitoza je izlaženje molekule iz stanice pomoću mjehurića koji se na kraju stapa s membranom i van izbacuje samo svoj sadržaj.

Question 25

Koji je najveći organel u eukariotskim stanicama?

Answer 25

Jezgra

Question 26

Kako se zove tekućina koja ispunjava unutrašnjost jezgre?

Answer 26

Neukleoplazma

Question 27

Kako je građena eukariotska jezgra ili nukleus?

Answer 27

Glavni dio unutrašnjosti čini kromatin- kompleks deoksiribonukleinske kiseline (DNA) i bjelančevina histona (pod svjetlosnim mikroskopom izgleda kao dugačka nit smotana u klupko). Na početku diobe stanice iz kromatina će formiratu štapićaste strukture nazvane kromosomi. Na kraju diobe iz kromosoma se ponovni formira kromatin. Jezgra je odbojena ovojnicom ( unutarnja i vanjska membrana) od citoplazme. Vanjska i unutarnja membrana na nekim mjestima oblikuju jezgrine pore (kanali građeni od bjelančevina) koje služe za prijenos tvari kroz jezgrinu ovojnicu.

Question 28

Što je to jezgrica ili nukleous?

Answer 28

Promatrajući stanicu mikroskopom, u jezgri se može uočitu tamnija struktura - jezgrica. Može ih biti jedna ili više, a sama jezgrica je nakupina RNA, DNA i bjelančevina važnih za sintezu ribosoma. U jezgrici prema uputi s DNA nastaje ribosomska RNA (rRNA), koja se potom veže s bjelančevinama tvoreći dijelove ribosoma koje zovemo ribosomske podjedinice. One će se iz jezgrice preko jezgrinih pora transportirati u citoplazmu gdje će se kasnije spojiti u ribosom.

Question 29

Što čini membranski sustav stanice?

Answer 29

Stanična membrana, endoplazmatski retikulum, Golgijev aparat i različite vezikule ( npr. lizosomi, peroksisomi). Uloge: kontrola ulaza i izlaza molekula u stanicu i van nje (stanična membrana) te stvaranje bjelančevina i lipida (endoplazmatski retikulum) koji se zatim dorađuju, usmjeravaju i putuju prema svojim odredištima (Golgijev aparat, lizosomi).

Question 30

Koja je uloga endoplazmatskog retikuluma?

Answer 30

On je najveći stanični organel, mreža cjevčica i membranskih vrećica, građen kao sustav membrana. Raspoznajemo glatki ER i hrapavi ER. Hrapavi ER ima površinu prekrivenu ribosomima te se na njegovoj površini sintetiziraju bjelančevine koje nakon toga ulaze u njegovu unutrašnjost (lumen) i putuju prema glatkom ER-u. Glatki ER nema ribosoma na svojoj površini. Tu se bjelančevine dorađuju i putuju dalje prema Golgijevom aparatu, ali je također i glavno mjesto sinteze lipida. Tako u glatkom ER-u nastaju dijelovi stanične membrane - lipidne molekule kao npr. fosfolipidi i kolesterol.

Question 31

Zašto u stanicama testisa i jajnija nalazimo velike količine ER-a?

Answer 31

Jer se u čovjeka iz kolesterola nastalog u glatkom ER-u sintetiziraju između ostalog i spolni hormoni. Također ga ima mnogo i u stanicama jetre gdje se metaboliziraju štetne tvari. Glatki ER sadrži enzime koji prerađuju štetne tvari da se lakše izluče iz stanica.

Question 32

Koja je uloga Golgijevog aparata?

Answer 32

Golgijev aparat je sustav spljoštenih membranskih vrećica (cisterni) naslaganih jedna na drugu
Glavna mu je uloga razvrstavanje i prijenos bjelančevina.