Rozwój układu pokarmowego Flashcards
Z czym połączona jest początkowo rozwijająca się endoderma?
z pęcherzykiem żółtkowym
W wyniku czego powtaje jelito pierwotne?
W wyniku głowowo-ogonowego i bocznego fałdowania zarodka część endodermy wytwarza jelito pierwotne
Jelito pierwotne wytwarza ślepo zakończoną cewę:
- w części głowowej – jelito przednie
- w części środkowej – jelito środkowe
- w części ogonowej – jelito tylne
Gdzie przenoszony jest region sercowy?
Region sercowy jest przenoszony na stronę brzuszną rozwijającego się jelita
Co powstaje z jelita pierwotnego?
- Jelito gardłowe (gardło) – przebiega od błony ustno-gardłowej do uchyłka kratniowo-tchawiczego. Jest ono częścią jelito przedniego
- Jelito przednie (pozostała część) – od cewy gardłowej do miejsca wypączkowania uchyłku wątrobowego
- Jelito środkowe – od zawiązka wątroby dochodzące do granicy 2/3 bliższych i 1/3 dalszej okrężnicy poprzecznej
Jelito środkowe pozostaje tymczasowo połączone z pęcherzykiem żółtkowym
- Jelito tylne – od 1/3 poprzecznicy do błony stekowej
22 dzień
Z endodermy zaczynają formować się związane z jelitem zawiązki organów (płuca, wątroba, trzustka)
Połączenie pomiędzy jelitem środkowym a pęcherzykiem żółtkowym zwęża się
Co powstaje z endodermy?
Z endodermy powstaje nabłonkowa wyściółka przewodu pokarmowego. Endoderma daje również początek wątrobie i trzustce
Z czego powstają składniki mięśniowe i otrzewnowe ścian?
Składniki mięśniowe i otrzewnowe ścian powstają z mezodermy (mezenchymy) trzewnej
Jelito środkowe pod koniec pierwszego miesiąca
Jelito środkowe pozostaje połączone z pęcherzykiem żółtkowym za pomocą przewodu żółtkowego
Krezka grzbietowa
W 5. tygodniu na krezce grzbietowej zawieszone zostają ogonowa część jelita przedniego, jelito środkowe i większość jelita tylnego:
- krezka grzbietowa żołądka (sieć większa)
- krezka grzbietowa dwunastnicy
- krezka właściwa (krezka grzbietowa pętli jelita czczego i krętego)
- krezka grzbietowa okrężnicy
Krezka brzuszna
Znajduje się w okolicy końcowej części przełyku, żołądka i górnej części dwunastnicy
- sieć mniejsza
- więzadło sierpowate
Co powstaje z jelita przedniego?
- przełyk
- żołądek
- Dwunastnica do ujścia przewodu żółciowego
- Wątroba i pęcherzyk żółciowy
- trzustka
- Dolna część układu oddechowego
4 tydzień
- Pojawia się pączek płucny na brzusznej ścianie jelito przedniego
- Oddzielenie uchyłka oddechowego od grzbietowej części jelita przedniego przez przegrodę tchawiczo-przełykową
- Żołądek pojawia się jako wrzecionowate rozszerzenie jelita przedniego
5 tydzień
- Przełyk wydłuża się
Żoładek
Żołądek pojawia się jako wrzecionowate rozszerzenie jelita przedniego
- Obraca się o 90° zgodnie z ruchem wskazówek zegara wokół osi podłużnej. W trakcie tego obrotu powstaje krzywizna większa i mniejsza
- Żołądek obraca się wokół osi przednio-tylnej
- Obrót żołądka wokół osi podłużnej pociąga krezkę grzbietową żołądka w lewo – tworzy się przestrzeń za żołądkiem – torba sieciowa, a krezkę brzuszną w prawo (5 tydzień rozwoju)
- Pojawia się zawiązek śledziony (dzielące się komórki mezodermy) między blaszkami krezki grzbietowej żołądka (5 tydzień rozwoju)
- krezka grzbietowa żołądkowa wydłuża się, a część między śledzioną i grzbietową linią pośrodkową zespala się z otrzewną tylnej ściany jamy brzusznej
- Śledziona połączona jest ze ścianą ciała przez więzadło śledzionowo-nerkowe i z żołądkiem przez więzadło żołądkowo-śledzionowe
Sieć większa
- W trakcie obrotu żołądka dwunastnica zostaje przesunięta z położenia pośrodkowego na prawą stronę jamy brzusznej
- Prawa powierzchnia krezki grzbietowej dwunastnicy scala się z otrzewną
- Prawa powierzchnia krezki grzbietowej dwunastnicy i otrzewna zanikają (krezka grzbietowa dwunastnicy pozostaje jedynie w okolicy odźwiernika). Dwunastnica (wraz z głową trzustki) zajmują położenie zaotrzewnowe (z wyjątkiem opuszki dwunastnicy - wewnątrzotrzewnowo).
- Światło dwunastnicy zarasta (2 miesiąc), jednak wkrótce dochodzi do rekanalizacji
Wątroba i pęcherzyk żółciowy
- W 3. tygodniu pojawia się zawiązek wątroby – uwypuklenie nabłonka endodermy w dystalnej części jelita przedniego
- Tworzy się przewód żółciowy poprzez zwężenie połączenia między uchyłkiem wątrobowym i dwunastnicą. Na brzusznej powierzchni przewodu żółciowego tworzy się pęcherzyk żółciowy i przewód pęcherzykowy.
- Endodermalne sznury wątrobowe różnicują się do hepatocytów i komórek wyściełających przewody żółciowe. Z mezenchymy przegrody poprzecznej powstają komórki hematopoetyczne, komórki Browicza-Kupffera i komórki tkanki łącznej
- Wraz z wzrostem wątroby przegroda poprzeczna leżąca między wątrobą i jelitem przednim tworzy sieć mniejszą, natomiast przegroda poprzeczna między wątrobą i przednią częścią jamy brzusznej tworzy więzadło sierpowate. Po wytworzeniu otrzewnowego połączenia między jelitem przednim i przednią ścianą jamy brzusznej tworzą one krezkę brzuszną.
- Mezenchyma na powierzchni wątroby różnicuje się w otrzewną trzewną z wyjątkiem powierzchni czołowej – tu wątroba ma kontakt z resztą pierwotnej przegrody poprzecznej. Ta część przegrody, która składa się z gęsto rozmieszczonej mezenchymy, utworzy środek ścięgnisty przepony. Powierzchnia wątroby, która styka się z przyszłą przeponą, nigdy nie jest pokryta otrzwną – pole nagie wątroby.
- Podczas proliferacji sznurów wątrobowych z przegrody poprzecznej powstają: otrzewna wątroby, więzadło sierpowate i sieć mniejsza
- W wolnym brzegu więzadła sierpowatego znajduje się żyła pępowinowa
- Więzadło wątrobowo-dwunastnicze (wolny brzeg sieci mniejszej) łączący dwunastnicę i wątrobę zawiera przewód żółciowy, żyłę wrotną i tętnicę wątrobową)
- Wolny brzeg ogranicza również od góry otwór sieciowy (Winslowa)
- Około 12. tygodnia wątroba zaczyna produkować żółć
Trzustka
Trzustka powstaje z:
- zawiązka brzusznego (znajduje się blisko przewodu żółciowego)
- zawiązka grzbietowego (znajduje się w krezce grzbietowej) Jelito przednie – trzustka
- Zawiązek brzuszny przemieszcza się w kierunku grzbietowym
- Miąższ i przewody wyprowadzające obu zawiązków łączą się ze sobą
- Zawiązek brzuszny tworzy wyrostek haczykowaty i dolną część głowy trzustki
- Zawiązek grzbietowy tworzy pozostałą część trzustki
- Główny przewód trzustkowy tworzony jest przez dystalną część przewodu trzustkowego grzbietowego i przez cały przewód trzustkowy brzuszny
- Część proksymalna przewodu trzustkowego grzbietowego zarasta albo pozostaje jako dodatkowy przewód trzustkowy (Santoriniego)
Co powstaje z jelita środkowego?
Z jelita środkowego powstają:
- Dolna część dwunastnicy
- Jelito kręte i jelito czcze
- Kątnica i wyrostek robaczkowy
- Okrężnica wstępująca
- Przednia część okrężnicy poprzecznej
Rozwój jelita
- Dochodzi do wytworzenia pierwotnej pętli jelitowej, które jest efektem wydłużania się jelita i jego krezki
- Głowowe ramię pętli: dystalna część dwunastnicy, jelito czcze i część jelita krętego
- Ogonowe ramię pętli: jelito kręte, kątnica, wyrostek robaczkowy, okrężnica wstępująca i proksymalna część okrężnicy poprzecznej
- Podczas 6. tygodnia rozwoju pętle jelita przemieszczają się do pozazarodkowej jamy ciała w sznurze pępowinowym (fizjologiczna przepuklina)
- W trakcie wydłużania się pierwotna pętla jelitowa obraca się wokół osi wyznaczonej tętnicą krezkową górną. Obrót jest przeciwny do ruchu wskazówek zegara i wynosi ok. 270 stopni. Nawet w trakcie obrotu pętla jelita cienkiego wydłuża się, a jelito czcze i kręte wytwarzają liczne zwoje pętli. Obrót o 90 stopni dokonuje się podczas powstawania fizjologicznej przepukliny, a obrót o pozostałe 180 stopni zachodzi podczas powrotu pętli jelita cienkiego do jamy brzusznej
- W 10. tygodniu rozpoczyna się powrót pętli z przepukliny do jamy brzusznej. Proksymalna część jelita czczego, która pierwsza wraca do jamy brzusznej , leży po lewej stronie jamy brzusznej. Pętle powracające później stopniowo zajmują położenie coraz bardziej po prawej stronie.
- Zawiązek jelita slepego pojawia się jako małe stożkowate poszerzenie ogonowego ramienia pierwotnej pętli jelitowej . Jest to ostatnia część, która wraca do jamy brzusznej. W trakcie przemieszczania dystalny koniec zawiązka kątnicy tworzy mały uchyłek – wyrostek robaczkowy.
- po zajęciu przez część wstępującą i zstępującą okrężnicy ostatecznego położenia, ich krezki naciskają na otrzewną tylnej ściany jamy brzusznej. Następuje połączenie się ich ze sobą. Okrężnica wstępująca i zstępująca są na stałe zakotwiczone w położeniu zaotrzewnowym.
- Krezka okrężnicy poprzecznej łączy się z tylną ścianą sieci większej. Linia przyczepu sięga od zgięcia wątrobowego okrężnicy wstępującej do zgięcia śledzionowego okrężnicy zstępującej.
- Krezka pętli jelita czczego i krętego rozciąga się od miejsca, w którym dwunastnica staje się wewnątrzotrzewnowa do połączenia krętniczo-kątniczego
Co powstaje z jelita tylnego?
- Dystalna jedna trzecia okrężnicy poprzecznej
- Okrężnica zstępująca
- Esica
- Odbytnica
- Górna część kanału odbytu
Rozwój jelita tylnego
- jelito tyle uchodzi do tylnej części steku (przyszły kanał odbytowo-odbytniczy), omocznia wnika do przyszłej zatoki moczowo-płciowej
- Przegroda moczowo-odbytowa powstaje z mezenchymy położonej między omocznią i jelitem tylnym
- Pod koniec 7.tygodnia błona stekowa ulega rozerwaniu , tworząc otwór odbytu dla jelita tylnego i brzuszny otwór dla zatoki moczowo-płciowej. Między nimi koniuszek przegrody moczowo-odbytowej tworzy ciało kroczowe
- Górna część kanału odbytu pochodzi z endodermy jelita tylnego, dolna z ektodermy położonej wokół prostnicy omocznia stek Błona stekowa Jelito tylne Przegroda moczowo-odbytowa Pierwotna zatoka moczowo-płciowa Błona moczowo-płciowa Pęcherz moczowy Ciało kroczowe Błona odbytowa Kanał odbytowo-odbytniczy prostnica Jelito tylne
- powstaje dołek odbytowy poprzez proliferację i wpuklenie się ektodermy położonej wokół prostnicy
- Zanik błony stekowej (odbytowej) prowadzi do ustanowienia łączności między górną i dolną częścią kanału odbytu
- Linia grzebieniowa wyznacza połączenie między częściami endo- i ektodermy kanału odbytu. W linii tej następuje zmiana nabłonka z jednowarstwowego walcowatego na wielowarstwowy płaski
Wady rozwojowe
Atrezja (zarośnięcie przełyku) oraz przetoka tchawiczo-przełykowa są wynikiem spontanicznego przesunięcia przegrody tchawiczo-przełykowej do tyłu albo jakiegoś czynnika mechanicznego naciskającego do przodu na ścianę grzbietową jelita przedniego
Zwężenie odźwiernika - jest wynikiem przerostu warstwy okrężnej, a w mniejszym stopniu warstwy podłużnej, mięśni żołądka w okolicy odźwiernika
Zarośnięcie (atrezja) zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych - brak rekanalizacji
Trzustka obrączkowata – powstaje w wyniku nieprawidłowego przemieszczenia lewej części zawiązka brzusznego trzustki, przez co dwunastnica zostaje otoczona tkanką trzustki
Przepuklina pepowinowa – polega na powstaniu przepukliny trzewi jamy brzusznej wskutek obecności poszerzonego pierścienia pępowinowego. Przyczyną tej wady jest brak powrotu jelit do jamy ciała z fizjologicznej przepukliny pepowinowej
Wytrzewienie – odnosi się do wysunięcia się zawartości jamy brzusznej przez ścianę ciała bezpośrednio do jamy owodni. Przyczyną tej wady jest nieprawidłowe zamknięcie ściany ciała wokół szypuły łączącej
Nieprawidłowości przewodu żółtkowego – niewielka część przewodu żółtkowego zostaje zachowana, tworząc uwypuklenie jelita krętego, tzw. uchyłek Meckela
Wady obrotu jelita – nieprawidłowy obrót jelit może prowadzić do skrętu jelit i ograniczać dopływ krwi
