Rozwój Układu Limfatycznego

Question 1

Kiedy zaczyna się rozwijać układ limfatyczny?

Answer 1

Układ limfatyczny zaczyna się rozwijać pod koniec 5. tygodnia, około 2 tygodnie później niż układ sercowo - naczyniowy

Question 2

Kiedy zaczynają się rozwijać naczynia limfatyczne?

Answer 2

6. tydzień

Question 3

Jak rozwijają się naczynia limfatyczne?

Answer 3

Naczynia limfatyczne rozwijają się w sposób podobny do naczyń krwionośnych i tworzą połączenia z układem żylnym.

• Pierwsze naczynia rozwijają się jako naczynia towarzyszące dużym naczyniom krwionośnym - początkowo są to niereguralne szpary w mezenchymie wysłane śródbłonkiem - tzw. worki limfatyczne
• Wczesne kapilarne naczynia limfatyczne łączą się ze sobą tworząc sieć limfatyczną

Question 4

Ile pierwotnych worków chłonki jest pod koniec okresu zarodkowego i jakie to worki? (Który to tydzień?)

Answer 4

Pod koniec okresu zarodkowego istnieje 6 pierwotnych worków chłonki (6-9 tydzień):

• 2 worki szyjne: w pobliżu połączeń żył podobojczykowych z przyszłymi żyłami szyjnymi wewnętrznymi
• 2 worki biodrowe w sąsiedztwie połączenia żył biodrowych z tylnymi żyłami zasadniczymi
• worek zaotrzewnowy: blisko przyczepu krezki do tylnej ściany brzucha
• zbiornik mleczu: zlokalizowany grzbietowo wobec worka biodrowego pomiędzy nadnerczami w krezce jelitowej

Question 5

Stymulacja zasiedlania rozwijającego się naczynia

Answer 5

Liczne białka stymulują współczulny układ nerwowy oraz komórki mezenchymalne do zasiedlania rozwijającego soeę naczynia krwionośnego.

W proces ten zaangażowane są również miocyty naczyniowe wydzielające arteminę, która stymuluje rozwój nerwów układu współczulnego w rozwijającym się naczyniu.

Question 6

Powstawanie naczyń limfatycznych z przedniej żyły przedsercowej - przez co jest indukowane i jakie wyróżniamy mechanizmy?

Answer 6

Pod wpływem PROX-1 komórki zyskują zdolność migracji poza żyłę i rozpoczynają proces pączkowania, który doprowadzi do powstania prymitywnych worków limfatycznych.

Istnieją 2 mechanizmy, powstawania naczyń limfatycznych z przedniej żyły kardynalnej:

• -> LEC: z żyły wyrastają limfatyczne komórki endotelialne i uważa się, że komórki te ostatecznie utworzą powierzchowne naczynia limfatyczne
• -> mechanizm balonowy: prowadzi do głębokich naczyń limfatycznych.

Question 7

Początek rozwoju węzłów chłonnych

Answer 7

6-7. tydzień

Question 8

Powstawanie zawiązków węzłów chłonnych

Answer 8

We wczesnym okresie płodowym zawiązki węzłów chłonnych (primordia nodorum lymphaticorum) powstają w ścianie worków limfatycznych (za wyjątkiem górnej części zbiornika mleczu) i naczyń limfatycznych.

Zawiązki tworzą się jako nagromadzenie mezenchymy przy ścianie naczynia limfatycznego.

Question 9

Powstawanie zatok limfatycznych węzła chłonnego

Answer 9

Mezenchyma rozrastając się i wnikając w formie nieregularnych pasm i wpukleń, dzieli naczynie limfatyczne na rozgałęzione i splatające się kanały i szpary, które przekształcają się w zatoki limfatyczne węzła chłonnego.
Zatoki komunikują się z macierzystym naczyniem limfatycznym.

Question 10

Różnicowanie komórek mezenchymy w powstającym węźle chłonnym

Answer 10

Komórki mezenchymy różnicują się następnie w komórki siateczki i wytwarzają zrąb węzła.

Z mezenchymy otaczającej zawiązek węzła chłonnego powstanie torebka węzła oraz łącznotkankowy zrąb.

Question 11

Wraz z mezenchymą do zawiązka węzła chłonnego wnikają…

Answer 11

makrofagi oraz naczynia krwionośne –> wnikające naczynia krwionośne utworzą sieć odrębną od zatok limfatycznych.

Question 12

Zatoki pod torebką zlewają się w…

Answer 12

1 zatokę podtorebkową

Question 13

Torebkę przebija…

Answer 13

cienkie naczynia limfatyczne doprowadzające, łączące macierzyste naczynie limfatyczne z zatokami podtorebkowymi i przez to z całą siecią zatok węzła.

Question 14

Miejsce wnikania naczyń krwionośnych do zawiązka węzła stanie się w dalszym rozwoju…

Answer 14

wnęką węzła chłonnego

Przez wnękę obok naczyń krwionośnych, przebiegać może naczynie limfatyczne wyprowadzające!

Question 15

Przez co zostaje zasiedlony zawiązek węzła chłonnego?

Answer 15

Zawiązek węzła chłonnego stopniowo jest zasiedlany przez limfocyty.

Question 16

Skąd wywodzą się limfocyty?

Answer 16

Limfocyty wywodzą się początkowo z pierwotnych komórek pnia mezenchymy pęcherzyka żółtkowego, a potem także z wątroby oraz śledziony.
Dopiero pod koniec rozwoju płodowego obserwuje się odrębne obszary, w których gromadzą się limfocyty T i odrębne dla limfocytów B.
W tym czasie pojawiają się żyłki postkapilarne z wysokim śródbłonkiem, które regulują dopływ limfocytów z krwi do węzła.

Question 17

Kiedy węzły chłonne zaczynają wytwarzać limfocyty?

Answer 17

DOPIERO PO URODZENIU!

Question 18

Początek rozwoju śledziony

Answer 18

5. tydzień (swój charakterystyczny kształt przybiera we wczesnym okresie płodowym)

Question 19

Budowa śledziony (u płodu i po urodzeniu)

Answer 19

U płodu śledziona ma budowę zrazikową, która zanika przed urodzeniem (fizjologicznie).

Wcięcia górnego brzegu śledziony u dorosłych to pozostałości bruzd oddzielających od siebie płodowe zraziki.

Question 20

Z jakich komórek powstaje śledziona?

Answer 20

Śledziona powstaje z grupy kom. mezenchymalnych (zarówno miąższ, jak i torebka) znajdujących się pomiędzy warstwami krezki żołądkowej grzbietowej (jelitowej wg Osuchowskiej!!!!)

Question 21

Rozwój śledziony

Answer 21

Śledziona rozwija się niezależnie od naczyń limfatycznych. W pełni wykształcona zostaje włączona do układ krwionośny, a naczynia limfatyczne drenują jak, jak inne narządy.

W grzbietowej części krezki żołądkowej wokół naczyń krwionośnych powstają zawiązki śledziony, jako lokalne zgrubienia mezenchymy w formie „kępek”, które następnie łączą się w 1 pasmo.

Pasmo mezenchymatyczne rozrasta się wzdłuż, głównie po lewej stronie krezki, uwypukla się na zewnątrz i stopniowo odłącza od krezki.

Połącznie z krezką ostatecznie ogranicza się do wąskiej przestrzeni zwanej wnęką śledziony.

Question 22

Początek rozwoju migdałków

Answer 22

5. tydzień

Question 23

Gdzie powstają migdałki?

Answer 23

MIGDAŁKI JĘZYKOWE, GARDŁOWE I TRĄBKOWE - w błonie śluzowej jamy ustnej

MIGDAŁKI PODNIEBIENNE - powstają na dnie II kieszonki skrzelowej

Question 24

Rozwój migdałków językowych, gardłowych i trąbkowych

Answer 24

Rozwój migdałków rozpoczyna się od miejscowej proliferacji nabłonka endodermalnego i wpuklania się w formie litych pasm do przyległej mezenchymy.
Poprzez zanik komórek w środku pasm powstają szpary  zawiązki krypt migdałków.
Mezenchyma przyległa do nabłonka krypt jest infiltrowana przez limfocyty w 3. i 5. miesiącu i stopniowo ulega przeorganizowaniu w grudki chłonne.
Pozostała mezenchyma tworzy przegrody dzielące migdałki na płaty i torebki łącznotkankowe.
Migdałki zarodkowe są głównie zasiedlane przez komórki prekursorowe lub dojrzałe limfocyty B.

Migdałki trąbkowe rozwijają się z skupisk grudek chłonnych wokół otworów przewodów słuchowych.

Migdałki gardłowe rozwijają się poprzez agregację grudek chłonnych w ścianie jamy nosowo-gardłowej.

Migdałki językowe powstają z skupisk grudek chłonnych w dnie języka.

Question 25

Rozwój migdałków podniebiennych

Answer 25

• Rozwój migdałków rozpoczyna się od miejscowej proliferacji nabłonka endodermalnego i wpuklania się w formie litych pasm do przyległej mezenchymy.
• Poprzez zanik komórek w środku pasm powstają szpary –> zawiązki krypt migdałków.
• Do pączków wnika wtórnie tkanka mezodermalna, tworząc zawiązki migdałków podniebiennych.
• Mezenchyma przyległa do nabłonka krypt jest infiltrowana przez limfocyty w 3. i 5. miesiącu i stopniowo ulega przeorganizowaniu w grudki chłonne.
• Pozostała mezenchyma tworzy przegrody dzielące migdałki na płaty i niepełne torebki łącznotkankowe.
• Migdałki zarodkowe są głównie zasiedlane przez komórki prekursorowe lub dojrzałe limfocyty B.

Question 26

Początek rozwoju grasicy

Answer 26

5. tydzień

Question 27

Z czego rozwija się grasica?

Answer 27

Grasica rozwija się z zawiązków tworzącyhc się w brzusznej części obydwu III kieszonek skrzelowych

Obie trzecie kieszonki gardłowe rozwinęły się w zawiązki, które są gotowe do oderwania się od ściany gardła.

Zawiązki grasicy odrywają się od ściany gardła, a zawiązki przytarczyc zaczynają się oddzielać od zawiązków grasicy.

Zawiązki przytarczyc są już odseparowane od zawiązków grasicy i pozostają w kontakcie z zawiązkiem tarczycy.

Od momentu urodzenia grasica zajmuje swoją ostateczna, docelowa lokalizację w śródpiersiu.

Question 28

Rozwój grasicy

Answer 28

• Nabłonek endodermalny w brzusznej części obu III kieszonek gardłowych proliferuje i wpukla się do mezodermy, początkowo w formie cewki, a następne w postaci pasma komórek, które traci połączeni ze światłem jelita pierwotnego –> jest to pączek grasiczy większy (gemma thymica major).
• Przybliża się on do III bruzdy skrzelowej, rozszerzającej się w zatokę szyjną.
• Tuż obok każdego zawiązka grasicy formuje się zawiązek przytarczyc i przez jakiś czas wspólnie przesuwają się w mezenchymie w kierunku doogonowym.
• Pączki grasicze rosną w głąb mezenchymy i wydłużają się (rozszerza się ich koniec doogonowy).
• Wraz ze wzrostem zarodka i przemieszczania się serca, zawiązki przesuwają się do klatki piersiowej i dotychczas parzyste, łączą się w 1.

Question 29

Gdzie ostatecznie lokuje się grasica?

Answer 29

Ostatecznie grasica lokuje się w śródpiersiu, nieco do przodu od serca, wokół dużych żył sercowych

Question 30

Zawiązek grasicy - budowa

Answer 30

Zawiązek grasicy początkowo jest litym tworem zbudowanym z jednakowych komórek  endodermalne komórki nabłonkowe.

Zawiązek otoczony jest warstwą komórek mezenchymatycznych.

Question 31

Wnikanie naczyń krwionośnych do grasicy

Answer 31

Dość wcześnie do mezenchymy wnikają naczynia krwionośne -
Mezenchyma wrasta wraz z naczyniami do nabłonkowej części zawiązka grasicy, tworząc płaskie przegrody niesięgające do środka zawiązka, dzięki czemu tylko zewnętrzna część jest podzielona na pseudopłaciki.

Question 32

Zrąb grasicy - powstawanie i budowa

Answer 32

Komórki nabłonkowe rozsuwają się, zmieniają kształt, powstają między nimi wolne, szparowate przestrzenie –> komórki te są odtąd zwane komórkami nabłonkowo-siateczkowymi lub komórkami zrębowymi –> stanowią bowiem zrąb narządu w formie trójwymiarowej sieci rozpiętej pomiędzy przegrodami łącznotkankowymi.

Komórki zrębu bardzo intensywnie różnicują się w odrębne funkcjonalnie populacje komórek oraz tworzą interakcje z komórkami limfoidalnymi –> biorą w tym udział m.in. kadheryny, głównie kadheryna E.

W zrębie lokują się masowo napływające z krwią do zawiązka komórki limfoidalne progenitorowe dla limfocytów grasiczych –> tymocytów = MOMENT KLUCZOWY!!! (komórki limfoidalne napływają z wątroby zarodka)

Question 33

Migracja macierzystych komórek limfoidalnych do zawiązka grasicy

Answer 33

Macierzyste komórki limfoidalne są przyciągane do zawiązka grasicy przez czynniki chemotaktyczne (chemokiny) wytwarzane przez komórki nabłonkowe zrębu grasicy  do zawiązka grasicy mogą migrować tylko komórki limfoidalne z odpowiednim receptorem na swej powierzchni („receptor zasieldenia”- „homing”), który może wiązać się z chemokinami (np. fibronektyna, ECM mezenchymy, hialuronany)

Początkowo kom. limfoidalne wnikają do zawiązka grasicy przez otaczająca go luźną mezenchymę, a po wytworzeniu się naczyń krwionośnych napływają wraz z krwią i przenikają z naczyń włosowatych.

Question 34

Bariera krwa-grasica

Answer 34

Bariera krew-grasica: nie wiadomo dokładnie kiedy w okresie prenatalntym ustala się taka bariera, jednak u zarodków jest mniej szczelna, niż u dorosłych!!!

Question 35

Komórki limfoidalne

Answer 35

Limfoidalne progenitorowe dla limfocytów pod wpływem komórek zrębu grasicy przechodzą kolejne przemiany prowadzące do ich ostatecznego zróżnicowanie w dojrzałe limfocyty T.

Równocześnie komórki limfoidalne oddziałują na komórki zrębu, powodując ich dalsze różnicowanie.

Nie jest jasne, czy wnikające pierwsze komórki limfoidalne są pluripotentne –> w grasicy u wczesnych płodów obecne są obok limfocytów T, także limfocyty B, komórki plazmatyczne, komórki granulopoetyczne, tuczne, erytroidalne oraz NK –> brak bariery krew-grasica lub pluripotentość!

Po wniknięciu do zawiązka grasicy stopniowo pojawiają się na powierzchni komórek limfoidalnych markery wskazujące na ich różnicowanie się.

Question 36

Dookoła zawiązka grasicy, tkanka mezenchymalna różnicuje się w…

Answer 36

torebkę łącznotkankową

Question 37

Co wyodrębnia się w zawiązku grasicy?

Answer 37

W samym zawiązku grasicy wyodrębnia się część korowa złożona z rozrastających się pseudopłacików i jednolita część rdzenna wypełniona szczelnie dojrzewającymi limfocytami.

Question 38

Co pojawia się w części rdzennej grasicy?

Answer 38

W części rdzennej pojawiają się ciałka Hassala (zawiązek posiada już wyodrębnione korę oraz rdzeń, a proces dojrzewania limf. T jest zaawansowany). Ciałka grasicze tworzą się zwykle przez skupienie komórek wokół 1 degenerującej komórki –> komórki te mają na swej powierzchni białka podobne do białek powierzchniowych keratynocytów.

Zewnętrzne komórki ciałek Hassala wydzielają hormony grasicze

Question 39

Limfocyty T w grasicy

Answer 39

Dojrzałe limfocyty T opuszczają grasicę i migrują do obwodowych narządów limfatycznych oraz do skóry, błony śluzowej jelita i żeńskich narządów rodnych.

Przez porodem grasica zostaje zasiedlona prze kolejną falę komórek progenitorowych limfocytów T –> komórki te różnicują się w limfocyty T funkcjonujące już po urodzeniu

Dojrzewanie limfocytów T w grasicy płodowej odbywa się analogicznie jak w grasicy postnatalnie!

Question 40

Powiększanie grasicy

Answer 40

Po wniknięciu do grasicy komórki limfoidalne intensywnie się dzielą –> między 7. a 8. tygodniem rozwoju grasicy wzrasta 35-krtonie