Rosja Flashcards
Cechy specyficzne tożsamości kulturowo – cywilizacyjnej Rosji:
a) silna, scentralizowana władza państwowa
b) zespolenie z państwem cerkwi prawosławnej(cerkiew stała się instytucją państwową wmontowaną w system państwa)
c) wielka koncentracja wysiłku na rozbudowanie swego potencjału militarnego(z powodu zagrożeń najazdami)
d) Rosja jako Trzeci Rzym(kwestie kulturowe, obecnie mamy określenie Matka Rosja)
1). Tożsamość kulturowo – cywilizacyjna Rosji:
- Uwarunkowania geograficzne(trudne warunki klimatyczne i przyrodnicze – trudność zamieszkania ogromnych obszarów. Na przetrwanie musiano więc przeznaczać więcej środków niż w Europie Zachodniej. Klimat nie sprzyjał rolnictwu, nie dało się więc produkować nadwyżek – bodźca do rozwoju cywilizacyjnego. Duże obszary sprzyjały za to reprodukcji – ekstensywne utrzymanie życia. Brak naturalnych granic wpływał na podatność na najazdy zewnętrzne)
- Uwarunkowania historyczno – polityczne(najazd Mongołów w XIII w spowodował ich panowanie przez ok. 2,5 w. Określano to jako niewolę tatarską. Terytorium zostało podzielone na Złotą Ordę oraz tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego, podatne na wpływy zachodu. To zapoczątkowało trwały podział społeczeństwa rosyjskiego – drogi rozwoju Rusi odeszły od siebie. Ruś moskiewska miała inny model polityczny z centralizacją władzy w ręku władcy, gdzie w relacji ze społeczeństwem nastąpiła przemoc, zniewolenie własnego społeczeństwa)
- Uwarunkowania historyczno – ekonomiczne(sposobem egzystowania było nie tyle wytwarzanie dóbr co ich redystrybucja przez, często skorumpowany, aparat urzędniczy)
- Uwarunkowania historyczno – społeczne(duże przestrzenie a niska gęstość zaludnienia rozwinęły więzi oparte na wspólnotach wiejskich(tzw. obszczinach)
2). System polityczny:
dominuje prezydent. Obecnie relacje premier – prezydent uległy zmianie, ale mimo wszystko. Prezydent jest przeniesieniem stosunków wcześniejszych – jak car jest arbitrem między innymi organami państwa, to władza wykonawcza i ustawodawcza. Rola prezydenta jest tu wyższa niż w typowym systemie prezydenckim.
3). Struktura narodowościowa
jest wynikiem wielowiekowego i skomplikowanego procesu ekspansji terytorialnej w różnych kierunkach. 142 narody i 40 wchodzących w ich skład grup etnicznych a także ok. 1,5 mln osób nie zaliczanych do żadnej z tych grup. W strukturze zawierają się: Rosjanie(ok. 78% z tendencją malejącą), Tatarzy, Ukraińcy, Baszkirzy, Czuwasze, Czeczeńcy, Ormianie.
4). Położenie geopolityczne
Federacji Rosyjskiej(25 % powierzchni to cz. europejska, reszta azjatycka. Duże rozwarstwienie: ok. 95% ludności mieszka na południu kraju. W europejskiej części ¾ ludności. Poza obwodem kaliningradzkim granice na zachodzie cofnęły się do XVIII w.
5). Militarna pozycja Rosji:
- Siły nuklearne(FR odziedziczyła część pozycji ZSRR, ale ten status nie jest tak wysoki. Armia rosyjska znajduje się w fazie przeróbki. W porównaniu do Europejskich państw jest silniejsza, ale do NATO(z wyłączeniem USA) już nie. Nuklearnie ma pozycję nr. 2 na świecie, ale ich jakość zmniejsza się z czasów tuż po rozpadzie ZSRR. Wojska są rozmieszczone w innych państwach, ale nie są w stanie podjąć działań w razie zagrożenia)
- Siły konwencjonalne
- Struktury siłowe(wojsko wew., np. ochrona pogranicza, to ok. 40tys. ludzi
6). Ekonomiczna pozycja RF:
Surowce mineralne(gaz ziemny – najbogatsze zasoby na świecie, ropa naftowa, węgiel kamienny). Wydobycie i eksport, szczególnie surowców energetycznych, bogate zasoby wodne. Możliwość wykorzystania odnawialnych źródeł energii(hydroelektrownia). Minusy: infrastruktura, jakość, rurociągów. Duże zasoby waluty(szczególnie eurodolary)
Atuty RF:
- wielkość terytorialna(nr. 1)
- potencjał militarny(nr. 2)
- potencjał demograficzny( nr. 9-10, ale liczba ludności maleje)
- gospodarczy(nr. 7)
- surowce energetyczne
- oddziaływanie polityczne i gospodarcze
- organizacje międzynarodowe(NATO, G8)
- silna władza wykonawcza(atut?)
- atrakcyjność kulturowa(na obszarze byłego ZSRR, rola j. rosyjskiego, źródło informacji)
Minusy FR:
- problemy społeczne(duże rozwarstwienie społ., duża liczba milionerów, ale w prowincjach różnie bywa, a jest dużo biedy)
- jakość życia mieszkańców(miejsca bardzo bogate, ale i bardzo biedne)
- infrastruktura(rurociągi, komunikacja)
- jakość demokracji(demokracja rosyjska)
- zadłużenie zagraniczne(ok. 40 mld USD, ale już zmniejszyło się i tak dzięki eksportowi)
- zadłużenie wew.(ok 15 mln USD)
- eksport głównie surowców energetycznych – uzależnienia od cen na rynkach światowych
- kryzys finansowy od 2008 - 09
- problemy etniczne(płn. Korea/Płd. Kaukaz(czyli Zakaukazie) – Armenia, Azerbejdżan, Gruzja; Baszkiria, Republiki Syryjskie – tendencje separatystyczne. Tatarstan jest formalnie niezależny ekonomicznie. Putin wyciszył tendencje separatystyczne, ale nie zlikwidował.)
Realizacja koncepcji polityki zagranicznej Rosji:
1). Okres początkowy(1991-93) – to okres największego przewartościowania polityki Rosji, od strategii blokowej do zbliżenia z zachodem, opcja euratlantycka(współpraca z Zachodem – skupić się tam, wycofując z państw wspólnoty. Rosja chciała pomocy finansowej;
2). Okres przejściowy(poł. 93 – 98) – Rosja rozgoryczona Zachodem, pomoc nie nadeszła, choć Rosja pomagała Zachodowi. Pojawiły się więc odmienne tendencje. Kryzys gospodarczy spowodował ograniczenie działań euratlantyckich. Rosja poszukuje miejsca, roli w świecie. Następuje powrót do państw byłego ZSRR i np. Afryki.
3). Okres 1996 – 99 – zmiana na stanowisku min. polityki zagranicznej. Jewgienij Primakow, znawca Bliskiego Wschodu i premier Rosji w latach 1998-99. Uważał, że Rosja ma prowadzić politykę wielu kierunków. Musi współpracować z różnymi ważnymi państwami w równym stopniu(Chiny, Indie, Bliski Wschód, Zachód). Ten okres jest trudny dla Rosji – otwarcie na wschód to duże wyzwanie.
1 okres to przyjazne stosunki z Zachodem, potem ochłodzenie a 3 etap to ‘zimny pokój’. W 3 etapie Rosja zaczyna lansować koncepcję świata wielobiegunowego. Rozpoczęcie operacji wojskowej NATO w byłej Jugosławii, o czym Rosji nie poinformowano, więc nie mogła przeciwdziałać, tak jak w przypadku rozszerzenia NATO, mimo, że Rosja twardo się sprzeciwiała. Ten czas to współpraca ze wschodem i próba budowy osi Moskwa – Pekin – Delhi, co miało osłabiać Zachód.
4). Okres prezydentury Putina(2000 – 08) – podejście pragmatyczne uznał, że działania Primakowa na wzrost znaczenia Rosji w byłym ZSRR dało duże obciążenie finansowe. Putin twierdził, że Rosja nie ma wiecznych wrogów, tylko wieczne interesy. To oznaczało jednak, że nie ma też sojuszników. Promowanie świata wielobiegunowego – współpraca z państwami spoza kręgu euroatlantyckiego, np. Chinami. W kontaktach z Zachodem zaś chłodne relacje po interwencji zmieniły się wraz ze zmianą na stanowisku prezydentów Rosji i USA. Po 2001 r. Rosja była jednym z pierwszych państw, które złożyły swoje kondolencje i oferowały pomoc. To zapoczątkowało ocieplenie stosunków. Rosja stała się sojusznikiem koalicji antyterrorystycznej. USA nie były jednak zainteresowane partnerstwem strategicznym z Rosją, bo dla nich nie było to państwo równoprawne.
Interwencja Ameryki w 2003 dała ochłodzenie stosunków, bo Rosja, podobnie jak Europa, potępiła to. Rosja przyłączyła się do tych państw, ale jej działania potępiające były delikatniejsze(Rosja zawsze zostawia sobie furtkę).
Ok. 2004 – 2005 relacje z Zachodem ochładzają się przez koncepcję poszerzania NATO na wschód. Rosja nie pozwala przekraczać czerwonej linii(tereny byłego ZSRR – Ukraina, Gruzja), bo inaczej podejmie działania.
5). Polityka zagr. Miedwiediewa od 2008 – kontynuacja polityki Putina. Trochę łagodził stosunki, ale to prezydentura przejściowa, by Putin mógł zgodnie z konstytucją kandydować jeszcze raz.
Rosja skupia się na odbudowie wew. i ograniczeniu działań bardziej do obszaru państwa. Putin skonsolidował państwo, zamrażając konflikty.
Mocarstwa regionalne – grupa BRICS
Określenie grupy państw rozwijających się - Brazylii, Rosji, Indii, Chin oraz od 2011 roku Republiki Południowej Afryki – wcześniej było BRIC. Nazwa pochodzi od pierwszych liter nazw tych państw.
Są to państwa, które mają coraz większy potencjał i dynamicznie sie rozwijają - pojawiają się w kontekście nieobecności w Radzie Bezpieczeństwa ONZ- która nie odzwierciedla obecnej rzeczywistości międzynarodowej.
Ich celem jest stworzenie nowego systemu walutowego, zreformowanie ONZ(patrz wyżej). Nie tworzą jednak sojuszu politycznego ani formalnego stowarzyszenia handlu.
