Państwo jako zasadniczy podmiot stosunków politycznych. Flashcards
Organy państwa
Podstawową funkcją organów wewnętrznych jest formułowanie polityki zagranicznej a organy zewnętrzne mają głównie realizować tę politykę. Obecnie jednak powoli zacierają się te granice, bo organy wewnętrzne w dużej mierze też realizują p.l. a zewnętrzne formułują(np. szef misji dypl. przedstawia raport, jak powinna wyglądać polityka zagraniczna).
Państwo
jako uczestnik sm posiada pewne atrybuty: (1)terytorium, (2)ludność, (3)władza publiczna. Państwo jest tym uczestnikiem, który ma świadomość podmiotową i zdolność oddziaływania na innych uczestników. Reprezentuje dużą grupę społeczną.
- Organy Wewnętrzne(z siedzibą na terenie państwa)
1.1. Organy konstytucyjne :
a) głowa państwa:
⇒ Uosobienie państwa jako całości
⇒ Nieograniczone, pełne prawo reprezentowania państwa
⇒ Immunitet suwerena
⇒ Uprawnienia(stosownie do prawa wewnętrznego):
- w Polsce wlicza się tu przyjmowanie i wysyłanie przedstawicieli dyplomatycznych, podpisywanie listów uwierzytelniających itp.
⇒ Przywileje i immunitety głowy państwa:
- głowa państwa nie podlega jurysdykcji karnej, administracyjnej, cywilnej na terenie innego państwa. Jego przywileje rozciągają się na rodzinę i osoby towarzyszące. Szef państwa jest osobą nietykalną. Wszelkiego typu zamachy na niego są traktowane jak zamachy na państwo. Przywilej nietykalności poza ludźmi rozciąga się też na rezydencję, pojazdy i korespondencję.
b) szef rządu:
⇒ Organ faktycznie określający kształt stosunków zew. i główne kierunki polityki zagr. państwa
⇒ Rola szefa rządu jest różna w różnych państwach. W Polsce prowadzi politykę wew. i zagraniczną, zawiera umowy międzynarodowe, wymagające ratyfikacji, jest zwierzchnikiem służbowym Ministra Spraw Zagranicznych, prowadzi rokowania(zawieranie i wypowiadanie umów), przyjmuje przedstawicieli innych państw.
⇒ Jego przywileje formalnie są niższe niż głowy państwa, ale w praktyce stosuje się te same immunitety
c) minister spraw zagranicznych(jest naczelnym organem administracji państwowej w zakresie polityki zagr. Jest pośrednikiem między państwem a innymi państwami oraz swoimi przedstawicielstwami w innych państwach)
⇒ Funkcje polityczne:
- prowadzenie polityki zagranicznej(określenie założeń i ich realizacja)
- reprezentacyjna realizacja traktatów
- traktatowa(generalny depozytariusz umów)
- informacyjna(promocja państwa na zew. i wew.)
⇒ Uprawnienia:
- zacieśnienie więzi z rodakami mieszkającymi w innych państwach
- koordynacja działania różnych ministerstw w zakresie stosunków zew.(np. stwierdza, że straty w danej kwestii, jaką przyjęło inne ministerstwo, będą wyższe niż zyski)
- kieruje działalnością misji zagranicznych
⇒ Przywileje i immunitety:
- przyjmuje się, że nie mogą być mniejsze niż ambasadora
- W pewnym zakresie:
a) Parlament(najwyższy organ władzy państwowej):
- podejmuje ustawy określające podstawowe kierunki działalności państwa
- kontrola nad działalnością innych organów władzy i administracji państwowej
- udział w realizacji polityki zagranicznej
b) członkowie rządu w ramach swoich kompetencji merytorycznych
c) organy wew. powołane do życia w rezultacie umów międzynarodowych
d) partie polityczne
- W pewnym zakresie:
- Organy Zewnętrzne
- Zewnętrzne:
a) przedstawicielstwa dyplomatyczne
b) przedstawicielstwa handlowe
c) przedstawicielstwa przy org. międzynarodowych
d) misje wojskowe
e) urzędy konsularne
Formy współpracy międzynarodowej państw(z państwami i innymi uczestnikami sm):
- Dwu i wielostronne
- Obejmuje różne płaszczyzny m.in. polityczną, gospodarczą, militarną, społeczną, prawną, kulturalną, naukowo - techniczną
Dyplomacja
Dyplomacja jest oficjalną działalnością państwa, skierowaną na zewnątrz, realizowaną przez organy państwa w drodze prowadzenia rokowań i zawierania umów międzynarodowych w celu osiągnięcia założeń polityki zagranicznej państwa.
Dyplomacja na szczycie(misje specjalne)
a) typowe
b) nietypowe
Na ich czele stoją najwyżsi przedstawiciele w państwie:
a) szefowie organów wew., upoważnieni do tego: szef rządu, głowa państwa i minister spraw zagranicznych
b) inne osobistości wysokiej rangi państwa wysyłającego: wiceprezydent, wicepremier, inni ministrowie niż MSZ
Różnicę między nimi stanowi fakt, że grupa A nie musi przedstawiać żadnych pełnomocnictw a grupa B musi.
Zalety: prestiż państwa, wpływ osobisty, atmosfera, kontaktowość.
Wady: podejmowanie decyzji spontanicznie(bez porozumienia z ekspertami), stan fizyczny może wpłynąć na percepcję.
Misje dyplomatyczne
A. Misja dyplomatyczna to zagraniczny organ państwa wysyłającego. W zasadzie działa w sferze sm i spełnia powierzone mu funkcje dyplomatyczne a także reprezentuje jego interesy.
B. Prawo legacji – wyróżniamy czynne i bierne
C. Funkcje stałej misji dyplomatycznej:
1. Reprezentowanie państwa
2. Ochrona interesów państwa i jego obywateli w państwie przyjmującym
3. Prowadzenie rokowań
4. Obserwowanie przy pomocy metod legalnych wydarzeń
5. Popieranie i rozwijanie przyjaznych stosunków
D. Wysłanie stałej misji dyplomatycznej(z reguły poprzedzone jest sondowaniem czy dana osoba zostanie przyjęta, potem następuje oficjalna zgoda państwa przyjmującego, czyli agrement, złożenie listów uwierzytelniających i objęcie funkcji)
E. Klasyfikacja rangi szefów stałych misji dypl.:
a) ambasadorowie i nuncjusze
b) posłowie nadzwyczajni, ministrowie pełnomocni i internuncjusze, akredytowani przy głowie państwa
c) charge d’affaires: en pied(akredytowani na podst. listów wprowadzających od MSZ i akredytowani przy takim ministrze państwa przyjmującego) oraz ad interim(kierujący misją w czasie nieobecności szefa, czyli czasowy szef misji)
F. Zakończenie funkcjonowania stałej misji dyplomatycznej:
1. Utrata podmiotowości przez jedno z państw
2. Wybuch wojny między państwami
3. Zerwanie stosunków w czasie pokoju
4. Zawieszenie stosunków dyplomatycznych
5. Zamknięcie placówki(przez problemy finansowe lub przekształcenie jej w ambasadę)
6. Radykalna zmiana systemu polit. jednego z państw
G. Koniec misji szefa stałej misji dyplomatycznej:
1. Śmierć
2. Odwołanie przez państwo wysyłające
3. Uznanie przez państwo przyjmujące za persona non grata
4. Rezygnacja
5. Dezercja
Misje konsularne
A. Klasy urzędów konsularnych oraz ich kierowników:
a) konsul generalny(tworzone w miejscu ważnym dla państwa, np. gdy jest tam duże skupisko jego ludności)
b) konsulat
c) wicekonsulat
d) agencja konsularna
B. Funkcje misji konsularnej(współcześnie ich funkcje są realizowane przez wydziały konsularne stałej misji dyplomatycznej. Wydział ten ma rangę konsulatu generalnego ambasady, pracownicy zaś mają przywileje i immunitety dyplomatyczne):
1. Ochrona interesów państwa i obywateli
2. Rozwijanie stosunków(narodowych, gosp., kulturalnych)
3. Obserwowanie warunków państwa przyjmującego
4. Pomoc prawna(wystawianie paszportów, funkcje notarialne i urzędu stanu cywilnego, załatwianie spraw spadkowych, reprezentowanie własnych obywateli w sądach państwa przyjmującego)
C. Wysyłanie misji konsularnej(znalezienie ludzi i wysłanie ich wraz z listami komisyjnymi do państwa wysyłającego, które wydaje zgodę – exequatur. Zarówno listy jak i exequatur mogą wydać: głowa państwa, szef rządu, MSZ.
D. Zakończenie misji konsularnej: nie ma zawieszenia stosunków, reszta jak przy zakończeniu stałej misji + likwidacja urzędu konsularnego
E. Zakończenie misji szefa(jak w przypadku szefa stałej misji)
Stosunki dyplomatyczne i konsularne możemy porównywać w czterech zakresach:
- Funkcjonalnym(stała to misja ogólna a konsularna pełni funkcję ograniczoną)
- Terytorialnym(na terytorium państwa przyjmującego jest jedna stała misja a urzędów konsularnych może być kilka)
- Strukturalnym(stała misja jest akredytowana przy głowie państwa a urzędy konsularne działają w wyznaczonych okręgach adm.)
- Uprzywilejowania(stała ma pełny wymiar przywilejów a urzędy konsularne ograniczony)
Przywileje i immunitety
a) teoria eksterytorialności(zakrajowości) H. Grocjusza – osoba uprzywilejowana, fizycznie jest w państwie przyjmującym, ale prawnie podlega państwu wysyłającemu;
b) teoria reprezentacji – dyplomata jest osobą uosabiającą państwo wysyłające, jest z nim utożsamiany;
c) teoria funkcjonalna – ogranicza przywileje i immunitety, uważając, że powinny one być wystawiane w celu swobodnej realizacji funkcji dypl. a nie dla dodatkowej korzyści;
A. Przywileje i immunitety stałej misji dypl.:
a) zakres podmiotowy:
(1) Szefowie i personel dyplomatyczny oraz (2)członkowie ich rodzin, tworzący wspólnotę domową i mieszkający z nimi, mają pełny zakres przywilejów i immunitetów;
(3) Personel administracyjno – techniczny oraz (4)członkowie ich rodzin, mają ochronę ograniczoną do zakresu ich obowiązków;
(5) Członkowie służby stałej misji wyk. pracę fizyczną oraz (6)ich rodziny, mają ochronę ograniczoną w sposób drastyczny;
(7) Prywatni służący i (8)ich rodziny, mają ochronę symboliczną;
b) zakres przedmiotowy:
1. Nietykalność
2. Immunitet jurysdykcyjny(w zakresie prawa karnego są pełne, w prawie cywilnym – jeśli wyst. jako osoba prywatna, ale też z powództwa rzeczowego, spadkowego i działalności prywatnej, to nie są chronieni)
3. Przywilej podatkowy(zwolnienie od podatków i opłat skarbowych)
4. Przywileje celne(podlegają zwolnieniu od opłat celnych towary przeznaczone do oficjalnego użytku przez stałą misję dypl. i jej personel dypl. – przesyłki dypl. nie mogą być kontrolowane, choć wyjątek stanowią alkohol i narkotyki)
c) zakres terytorialny(obejmuje terytorium państwa przyjmującego, ale też ter. państw trzecich, przez które podróżują dyplomaci w celu objęcia swoich obowiązków lub też powrotu)
d) zakres czasowy(od chwili przybycia do opuszczenia ter. państwa przyjmującego; jeśli dyplomata przybędzie wcześniej lub opuści później, traktowany jest jak osoba prywatna)
B. Przywileje konsularne(są ograniczone do stałych misji dyplomatycznych:
a) klauzula ogniowa(na teren stałej misji dyplomatycznej służby nie mogą wejść bez zgody władz a w misjach konsularnych ta klauzula ogniowa mówi, że w nieprzewidywalnych wydarzeniach(pożar, wybuch ładunków) bez zgody szefa takiej misji mogą służby wejść, gdy to zagraża życiu lub zdrowiu osób
b) nietykalność osobista(w przypadku urzędników została ograniczona do interesu misji konsularnej czyli pełnionych funkcji. Osoby związane z tym personelem konsularnym mogą zostać zatrzymane a po prawomocnym wyroku skazane.
c) immunitety jurysdykcyjne(ograniczony też do czynów popełnionych w trakcie pełnienia funkcji urzędowych. Konsul ma obowiązek składania zeznań w charakt. świadka.
C. Obowiązek przedstawicieli dyplomatycznych wobec państwa przyjmującego:
a) poszanowanie praw i przywilejów państwa przyjmującego
b) zakaz mieszania się w sprawy wew.
c) zakaz wykorzystywania pomieszczeń misji w sposób niezgodnych z jej funkcjami
Korpus dyplomatyczny ma dwa ujęcia:
- Wąskie(tylko szefowie placówek dyplomatycznych)
- Szerokie(wszystkie osoby zaliczone do personelu dyplomatycznego i korzystające z przywilejów i immunitetów)
Dziekan korpusu dyplomatycznego – stoi na czele korpusu; występuje w imieniu całego korpusu dypl.(np. święta narodowe w danym państwie wypowiada się dziekan, może składać noty i zażalenia w imieniu korpusu, może wprowadzać nowego dyplomatę). Funkcje dziekana może pełnić: (1)najstarszy rangą przedstawiciel dyplomatyczny, czyli najdłużej przebywający w danym państwie, pełniąc swoją funkcję. (2) w przypadku państw katolickich dziekanem jest nuncjusz apostolski.
