Prófspurningadót Flashcards
FLAG PET?
F - FSH
L - LSH
A - ACTH
G - Growth Hormone
P - Prolactin
E - Endocrine
T - TSH
Hvaða heiladinguls hormón eru Glycoprotein og úr hverju eru þau mynduð?
Þau enda á -SH
FL**AG PE**T
Glycoprotein-hormónin eru mynduð úr alpha og beta keðjum.
Hvaða hormón er einnig glycoprótein en ekki framleitt í Heiladingli?
HCG (Human Chorionic Gondatropin)
Hver er munurinn á alpha og beta keðjum HCG vs FSH, LH og TSH?
Alpha units í FSH,LH og TSH eru mjög svipaðar.
B-unit í HCG er einstök..
Hver er munurinn á alpha og beta keðjum HCG vs FSH, LH og TSH?
Alpha units í FSH,LH og TSH eru mjög svipaðar.
B-unit í HCG er einstök..
Hvaða prótein eru peptíð sem framleidd eru í fremri heiladingli?
Hvað einkennir þessi peptíð?
ACTH og Endocrines. Peptíðin eru ekki bundin kolvetni.
Hvaða hormón, sem framleidd eru í fremri heiladingli, eru peptíð með dísúlfur-tengjum?
Growth hormone og Pro-lactin
Hvaða 2 hormón eru losuð frá aftari heiladingli?
Oxytocin og ADH
Anatomy fremri vs aftari heiladingull?
Fremri: Blóðtenging
Aftari: Taugatenging
Anatomy fremri vs aftari heiladingull?
Fremri: Blóðtenging
Aftari: Taugatenging
•Adenohypophysis (Framhluti).–Undir áhrifum örvandi og bælandi hormóna frá hypothalamus.•
Neurohypophysis (Afturhluti).–Taugaendar frá hypothalamus.
Hvað einkennir hormónin sem framleidd eru í aftari heiladingli?
Lítil peptíð - 9 AS.
Hvaða hormón er þekkt sem love hormone?
Oxytocin
Hvað gerist í Diabetes In-sipi-dus?
Skortur á ADH framleiðslu sem veldur því að nýrun halda ekki í vatn sem skyldi. Veldur mjög diluted þvagi.
Einkenni hyperprolactinemia?
Konur: Ófrjósemi, mjólkurseytun, blæðingatruflanir
Karlar: Orsakast aðallega vegna æxlis. Æxlisþrýstingseinkenni t.d. sjóntruflanir.
Æxli í heiladingli veldur oftast vanstarfsemi hvaða kirtla?
Kynkirtla
Hvaða hormón eykst við Insúlín-gjöf?
Human Growth Hormone
Hvað þrennt er gefið til að athuga virkni fremri heiladinguls?
TRH - TSH
gnRH - FSH/LH
Insulin - HGH
Hvað orsakar Cushing syndrome? En Addison syndrome?
Cushing: Offramleiðsla Cortisols
Addison: Vanframleiðsla Cortisols
Hvernig er sykurþolsprófi í fólki með Acromegaly háttað?
Fólk með acromegaly er með of hátt growth hormone.
GH á að lækka við sykurgjöf IV (andstæðan v. Insúlín)
Hjá fólki með acromegaly þá helst GH óbreytt.
Hvernig örvunarpróf er notað til að athuga skjaldkirtilstruflanir?
TRH örvunarpróf
út á hvað gengur dexa-metha-son próf?
Það er sykursteri. Við gjöf ætti cortisol að lækka.
T3 vs T4 vs rT3?
T3: Virka formið 2 nm/L
T4: Forhormón 100 nm/L
rT3: Óvirkt
Hlutfall myndunar T3?
20% myndast beint úr skjaldkirtli
80% myndast úr T4 í lifur, nýrum og heila
Hvað einkennir skjaldkirtilshormónin?
Hafa áhrif á hverja einustu frumu í líkamanum?
Hátt cholesterol og LDL getur bent til?
Hypothyroidism því að Thyroid-hormónin auka framleiðslu LDL-receptors í lifrinni
Hvað þarf að hafa í huga við TSH meðferð?
Getur tekið marga mánuði að normaliserast
Lyfið lithium getur valdið?
Hypothyroidism
Hvort er primary eða secundary hypothyroidism algengari?
Primary
Hvað getur lágt T3 bent til?
Sjúkdóms f. utan skjaldkirtils.
Hvaða mótefni eru mæld til að rannsaka óeðlilega skjaldkirtilsstarfsemi?
Anti Thyroglobuin (Anti-TG) - það er forveri t3 og t4.
Anti Thyroid Peroxidase (Anti-TPO)
Hvað gera TRI/TRAb mótefnin?
Þau ráðast á TSH-viðtaka og auka framleiðslu þess.
Cholesterol ____ oft við _____
Cholesterol hækkar oft við hypothyroidism
Lyf sem geta haft áhrif á skjaldkirtilinn?
Aspirin, Lithium, Heparin
Lyf sem geta haft áhrif á skjaldkirtilinn?
Aspirin, Lithium, Heparin
Hvernig getur of mikið HCG valdið hyperthyroidism?
HCG, TSH, FSH og LH eru gerð úr tveimur keðjum, alpha og beta.
Alpha keðjan er eins í þeim öllum. Beta keðja HCG og TSH er svipuð
Þess vegna hefur HCG partial bindingu við TSH viðtaka.
Hvaða skref er takmarandi í umbreytingu Cholesterols yfir í Cortisol og hvaða hormón hefur áhrif á það?
Cholesterol yfir í Preg-neno-lone. Það er rate-limiting step.
ACTH hvatar að.
Þrennt helsta sem getur orsakað adrenocortical bilun?
- Mótefni sem ráðast gegn Cortex (ACTH eykst)
- Bakteríur sem eyðileggur bæði cortex og medulla (ACTH eykst)
- skert ACTH losun, eyðileggur cortex.
Hvernig er adrenocortical bilunarpróf gert?
Gefið ACTH analogue (Synacten).
Af hverju adenocortical skortur valdið hyperpigmentation?
Adenocortical skortur → ACTH framleiðsla eykst → Getur bindst sömu viðtökum og Melanocyte stimulating hormone
Blóðprufur við Addison?
Hvað gerir aldosterone?
Heldur í Natríum og losar Kalíum.
Eykur vökvaupptöku til að deala við lækkaðan BÞ
Hvað er SHBG, hlutverk þess og munur á milli kynjana?
Sex Hormone Binding Globulin.
Bindst mest við testosterone og minnst við estrogen.
Er því hærra í KVK. Bindst meira við testosterone og eykur virkni estrogen.
Hvernig ferðast testosterone í gegnum blóðið. Hvað er mælt?
Bundið SHBG fast.
Bundið albúmíni laust.
Frjálst.
Bioavailabilty er bæði frjálst og það sem er bundið við albúmín
Hvað er hirsutism? Tvennt helst sem veldur því hjá KVK?
Skeggmyndun. Cushing sx. og aukin testosterone framleiðsla.
Hvað þarf að hafa í huga þegar skert myndun er á mörgum ensímum?
Gæti verið galli við sameiginlegan cofactor
-Hægt að meðhöndla slíkt með því að gefa cofactor
Algengt að sjá úr rannsóknarniðurstöðum þegar um efnaskiptagalla er að ræða?
- Acidosis
- Hyponatremia
- Hypoglycemia
- Hypocalcemia
Hvað er algengt að gerast í arfgengnum erfðagöllum?
Hvarfefni hrúast upp á meðan lítil sem engin myndun verður á myndefninu
Hvað er hægt að mæla, annað en ASAT/ALAT/ALP til að meta langvinnandi lifrarskaða?
-
Prothrombin
Mælir virkni storkuþátta sem lifrin framleiðir. Vanalega er helmingunartími þess 6 klst en lengist ef skortur er á storkuþáttum -
Albumin
Ókostur: Næringarástand, nýrnastarfsemi o.fl. hefur áhrif á myndun þess
Niðurbrotsferli Hemoglobins? 7 skref
- RBK lifa í 120 daga en eru svo brotin niður
- Globin er brotið niður í amínósýrur og heme brotið niður í biluverdin og svo bilirubin
- Bilirubin er fituleysanlegt og er bundið albúmini í blóðinu
- í lifrinni eru tveimur glucuronide sykrum bætt við
- Ensímið glucuronide transferase hvatar hvarfið
- Bilirubinið skilast út sem sterco-bilinogen út með saur og uro-bilinogen
7.
Hvaða efni veldur gulu og í hvaða magni?
Bilirubin, yfir 50 umol/L
Af hverju er fyrirburagula algeng?
Glucur-onyl transferasi er eitt af síðustu ensímunum til að virkjast eftir fæðingu
Hvað gerist í ljósameðferð til að meðhöndla gulu?
Þá verðúr bilirubinið vatnsleysanlegt í háræðum. Vetnistengi rofna.
Hvar er ASAT að finna annars staðar en í lifrinni?
Hjarta, vöðvum og nýrum.
Hvað þýðir að ASAT sé hærra en ALAT?
Sterkur grunur um necrotískt drep.
Hvort er ALAT eða ASAT sértækari fyrir lifur og af hverju?
ALAT.
Hefur lengri helmingunartíma, hækkar meira við lifrarsjd.
ASAT hækkar hins vegar meira við alkóhólneyslu
Hvað er Gamma-GT helst notað fyrir?
Ósértækt, aðallega notað til að meta galllstasa
Hvað gerist í Von Gierke’s disease?
Glúkósi er fastur í lifrinni sem G6P.
Lifrin stækkar (hepatomegaly)
Hypoglycemia/Hyperlipidemia
Hvað gerist í Von Gierke’s disease?
Glúkósi er fastur í lifrinni sem G6P.
Lifrin stækkar (hepatomegaly)
Hypoglycemia/Hyperlipidemia
Þrennt sem myndar skelina í Lipoproteinum?
- Phospholipids
- Apoli-po-protein
- Free Cholesterol
Lipoproteins eru….
VLDL,LDL,HDL, Chylo-microns.
Hvað eru chylomicrons?
Stærsta lipopróteinið. Það myndast í þörmum eftir máltíð.
Þeir hverfa um 12 klst. eftir föstu.
Flytur TAG til vefja og Cholesterol frá vefjum til lifrarinnar
Hvað örvar myndun HDL?
Alcohol og Estrogen
Hypercholesterolemia sést oft í….
Eldri konum með vanvirkan skjaldkirtil
Cholesterol-ferillinn?
- Upptekið úr smáþörmum af CHYLO-microns ásamt fitusýrum og glyceroli.
- Ferðast þangað til lifurs. Á leiðinni sleppa chylomicrons fríum fitusýrum út í blóðið. Nota til þess ensímið lipoprotein lipase.
- Í lifrinni eru þau annað hvort losuð út í gallið eða endursend út með VLDL
Hvaða fjögur hormón valda hækkun á blóðsykri?
Adrenalin
Glucagon
Growth hormon
Cortisol
Hvað heitir dótið sem er klofið úr pró-insúlini til að mynda insulín og af hverju er það mikilvægt.
C-peptide. Hefur lengri helmingunartíma en Insulín, (3 min vs 35 min)
Insúlin er samsett úr…
Tveimur polypeptide-keðjum sem tengdar eru saman með dísulfide tengjum
Hvað heitir viðtakinn sem hleypur/nemur sykur fyrir Langerhans frumurnar?
GLUT-2 viðtakinn
Munur á type 1 og type 2 diabetes?
Type 1: Sjálfsofnæmi
Type 2: Áunnið
Hvernig er meðgöngusykursýki greind?
Ef blóðsykur hækkar v föstu
Greining á sykursýki?
HbA1c hærra en 6.5%
Fastandi p-glúkósi yfir 7 mmol/L
Hvaða tvö hormón hækka Calcium? Hvaða hormón lækkar það?
Hvaða áhrif hefur það á fosfat?
Hækka Calcium: PTH, Calcitriol
PTH lækkar fosfat.
Lækka Calcium: Calcitonin
Hvaða tvö hormón hækka Calcium? Hvaða hormón lækkar það?
Hvaða áhrif hefur það á fosfat?
Hækka Calcium: PTH, Calcitriol
PTH lækkar fosfat.
Lækka Calcium: Calcitonin
Mótefni gegn hvaða ensími myndast í hashimoto?
Thyroid peroxidase
4 ástæður f hypothyroidism f utan hashimoto?
- Joðskortur
- geislajoðmeðferð/skurðaðgerð
- Congenital
- Lyf, t.d. lithíum
Hvað er myxedema?
Slímmyndun á milli vefja vegna hypothyroidism
