Próf 1 - Bókmenntir í nýju landi

Question 1

Hvenær voru Íslendingasögur skrifaðar?

Answer 1

Um 1220-1230 (13. öld)

Question 2

Hvenær gerðust Íslendingasögur?

Answer 2

Frá landnámi til 1030

Question 3

Hvað greinir Íslendingasögur frá eddukvæðum, dróttukvæðum og konungasögum?

Answer 3

Íslendingasögur eru íslensk nýjung sem eiga sér engar beinar fyrirmyndir

Það er aldrei getið um höfund í Íslendingasögum

Question 4

Hvað leið langur tími frá söguöld til ritunartíma Íslendingasagnanna?

Answer 4

Það liðu um 190-200 ár

Söguöld: landnám - 1030

Ritunartími Íslendingasagna: 1220/1230

Question 5

Hver eru þrjú þekktustu rit sem Snorri Sturluson er talinn hafa samið?

Answer 5

Snorra-Edda: Handbók ætluð skáldum sem segir sögur af goðum

Heimskringla: Konungasagnarit 13.aldar sem inniheldur fjölda dróttkvæða

Egilsaga: Fjallar um líf Egils Skallagrímssonar

Question 6

Hvað má finna í Snorra-Eddu?

Answer 6

Gylfaginningu, Háttatal og formálann Prologus

Question 7

Hvað er Heimskringlan og hvað má finna í henni?

Answer 7

Konungsagnarit, í henni eru mörg dróttkvæði og sögur af heiðnum goðum

Question 8

Hvernig bókmenntir voru skrifaðar á undan Íslendingasögum?

Answer 8

Miðaldabókmenntir: eddukvæði og dróttkvæði

Question 9

Dæmi um Íslendingasagnastíla (6)

Answer 9

• Úrdráttur
• Bein ræða
• Stuttar og einfaldar setningar
• Langar lýsingar á aðalpersónum
• Litlar lýsingar á aukapersónum
• Hugsunum og tilfinningum sjaldan lýst

Question 10

Hvaða undirflokk tilheyrir Brennu-Njáls saga?

Answer 10

Ættarsögu

Question 11

Hvaða undirflokk tilheyrir Egils saga?

Answer 11

Skáldsögu

Question 12

Hvaða undirflokk tilheyrir Laxdæla saga?

Answer 12

Ættarsögu

Question 13

Hvaða undirflokk tilheyrir Eyrbyggja saga?

Answer 13

Héraðssögu

Question 14

Hvaða undirflokk tilheyrir Grettis saga?

Answer 14

Útlagasaga

Question 15

Nefndu 2 kenningar um uppruna Íslendingasagna

Answer 15

Sagnfestukenningin og bókfestukenningin

Question 16

Sagnfestukenningin

Answer 16

Þá er því haldið fram að Íslendingasögur hafi mótast munnlega og þannig hafi þær varðveist milli manna

Question 17

Bókfestukenningin

Answer 17

Þar er því haldið fram að sögurnar hafi verið ritaðar af miðaldrahöfundum sem unnu upp úr ýmsum heimildum t.d. skriflegum, munnlegum og skáldskap

Question 18

Hvað þýðir orðið dróttkvæði

Answer 18

Drótt = hirð

Dróttkvæði = hirðkvæði

Question 19

Hvað þurfa kvæði að uppfylla til að geta talist dróttkvæði (2)

Answer 19

Það þarf að uppfylla annaðhvort þessa einkenna:

Kvæði sem eru flutt við hirð og meginefnið er um lof konunga

Kvæði sem eru ort undir sérstökum og flóknum bragarhætti sem er kallaður dróttkvæður háttur

Question 20

Hvernig þróuðust efnistök dróttkvæða gegnum aldirnar

Answer 20

Þau byrjuðu að teljast hluti af annars konar bókmenntum

Question 21

Flokkur og drápa

Answer 21

Í drápu eru stef (vísa eða vísuhelmingur sem er endurtekinn nokkrum sinnum)

Í flokki eru engin stef, ekki jafn merkilegt og drápa

Question 22

Heiti og kenningar

Answer 22

Heiti eru skáldleg orð (þ.e. orð sem eru viðeigandi í skáldamáli en ekki í hversdagsmáli t.d. jór, frón, fylkir)

Kenning er myndhverfing sem búin er til úr 2 nafnorðum, eitt í nf. og hitt í ef. Nefnifallið kallast “þá” og eignarfallið kallast “kenniliður”

Question 23

Hver er munurinn á dróttkvæðum í Íslendingasögum og konungasögum?

Answer 23

Í konungasögum eru dróttkvæðin oft tilfærðar sem staðfesting á því sem er búið að segja, eins og tilvísun, heimild eða sönnunargagn um að rétt hafi verið sagt frá í sögunni.

Í Íslendingasögum er algengara að þær séu liður í frásögninni og þá kemur oftar fram af hvaða tilefni skáldið kveður vísuna en erfiðara að átta sig á efni hennar nema leggjast í pælingar og taka saman innihaldið

Question 24

Afhverju ætli hafi verið hæðst að kvæðum Snorra Sturlusonar um Noregskonunga?

Answer 24

Því hann þótti gamaldags að þykjast vera hirðskáld

Question 25

Hvað er átt við með „bókmenntagrein í annarri bókmenntagrein“?

Answer 25

Það er verið að meina að dróttkvæðin finnast í öðrum sögum en kvæðin eru ekki bara öll skrifuð upp í eina bók Dæmi um það eru að dróttkvæði finnast í Konungasögum, Íslendingasögum og Snorra-Eddu

Question 26

Nefndu 3 dróttkvæðaskáld

Answer 26

Bragi Boddason Snorri Sturluson Sturla Þórðarson Eyvindur skáldaspillir Hallfreður vandræðaskáld Sighvatur Þórðarson Arnór jarlaskáld

Question 27

Hver er munurinn á dróttkvæðum og eddukvæðum?

Answer 27

1. Eddukvæði eru ekki eignuð nafngreindum höfundum en höfunda dróttkvæða er nánast alltaf getið 2. Eddukvæði eru varðveitt í eddkvæðuhandritum, fornaldarsögum og Snorra-Eddu, Dróttkvæðin eru varðveitt í Íslendingasögum, konungasögum og Snorra-Eddu 3. Eddukvæðin snúast um fjarlæga fortíð og hina tímaluasu guði en dróttkvæðin um samtímann eða nýlega fortíð 4. Skáldamál eddukvæðanna er einfalt og hið sama má segja um bragarhættina, en dróttkvæði eru ort undir flóknum háttum og með flóknu ljóðmáli

Question 28

Hvernig er uppsetningin á dróttkvæðum hætti?

Answer 28

Hver vísa er 8 línur og stuðlasetning er hefðbundin 2 í stuðlar í oddalínunum, 1 höfuðstaður í jöfnum 7-8 atkvæði í hverri línu Hendingar einkenna dróttkvæði

Question 29

Hending

Answer 29

Skiptist í aðalhendingar og skothendingar Hending er einhverskonar innrím sem er í hverri línu

Question 30

Aðalhendingar

Answer 30

Aðalhendingar innihalda alrím

Question 31

Skothendingar

Answer 31

Skothendingar innihalda hálfrím | sérhljóðar eru ekki eins en samhljóðar eru eins

Question 32

Skrifa samantekt úr þessu dróttkvæði ``` Öll hefir ætt til hylli Óðins skipað ljóðum, algildar man eg, aldar, iðjur vorra niðja. En trauðr – því að vel Viðris vald hugnaðist skaldi – legg eg á frumver Friggjar fjón því að Kristi þjónum. ```

Answer 32

Öll ætt manna hefur áður dáð Óðin. Ég man hvað forfeður mínir gerðu. En ég legg ófús hatur á Óðin. Því að skáldinu (mér) líkaði vel vald Óðins en ég verð að þjóna Kristi.

Question 33

Heiti og kenningar úr dróttkvæði 1? ``` Öll hefir ætt til hylli Óðins skipað ljóðum, algildar man eg, aldar, iðjur vorra niðja. En trauðr – því að vel Viðris vald hugnaðist skaldi – legg eg á frumver Friggjar fjón því að Kristi þjónum. ```

Answer 33

Heiti: Viðrir = Óðinn Kenning: Frumver Friggjar = fyrsti maður Friggjar = Óðinn

Question 34

Hver eru helstu tvö einkenni dróttkvæða?

Answer 34

Þau eru kvæði flutt við hirð og meginefni þeirra er lof um konunga Þau eru oft ort undir sérstökum og flóknum bragarhætti sem kallaður er dróttkvæður háttur

Question 35

``` Orðskýringar kvæði 1 Skipa öld niðjar trauðr Viðrir skald frumver fjón (vér) þjónum ```

Answer 35

``` skipa: haga öld: menn; öll ætt aldar: allir menn niðjar: forfeður eða ættingjar trauðr: tregur, ófús Viðrir: Óðinn skald: skáldið sjálft frumver: fyrsti karlmaður fjón: hatur (vér) þjónum: (skáldafleirtala) ég þjóna ```

Question 36

``` Orðskýringar kvæði 2 Hlín hauklegt títt tróðu dúki drós ```

Answer 36

``` Hlín: kona (Ketilríður, heitkona Víglundar) hauklegt: fagurt títt: oft, mjög tróðu: konu dúki: klúti drós: kona ```