probleem 3.2: kleurperceptie verschillen tussen individuen Flashcards
qualia
We zien kleuren niet allemaal op dezelfde manier. Qualia: term die gebruikt wordt om te verwijzen naar subjectieve aspecten van ervaringen, waaronder kleurperceptie. Een kleurenblind persoon en een gezond individu hebben beiden geleerd dat de lucht blauw is en het gras groen, maar nog kan het zo zijn dat wat een kleurenblind persoon ziet als blauw, door ons oranje zou worden gezien. -> probleem van omgekeerde qualia.
basiskleurtermen
Basiskleur termen zijn kleurwoorden die bestaan uit enkele woorden (bv ‘blauw’ i.p.v. ‘hemelsblauw’). Deze worden frequent gebruikt en hebben betekenissen die zijn ontstaan door sprekers van een bepaalde taal. Berlin en Kay vonden dat:
* Deze termen veelvoorkomend moesten zijn (bv wel rood, maar geen beige).
* Deze termen niet een object of substantie van naam mochten hebben (bv brons of olijf).
* Deze termen niet mochten bestaan uit een samengesteld woord (bv lichtpaars).
-> Kijkend naar de eisen bleven er 11 Engelse termen over: rood, groen, blauw, geel, zwart, wit, grijs, oranje, paars, bruin en roze. Voorheen werd gedacht dat er sprake was van cultureel relativisme, omdat iedere taal andere woorden leek te hebben voor de verschillende kleuren. Kleurperceptie wordt echter niet bepaald door de cultuur of de taal. De exacte bewoording verschilt wellicht, maar de kleuren die we onderscheiden niet.
genetische verschillen in kleurvisie
Kleurenblindheid wordt meestal veroorzaakt door de aangeboren afwezigheid of afwijking van één type kegel, meestal de L- of M-kegels. Mannen (8%) zijn vaker kleurenblind dan vrouwen (0.5%). De meeste kleurenblinden zijn niet blind voor verschillen in golflengte; ze zien wel dat er een kleurverschil is. De kleuren die ze zien zijn slechts afwijkend. Vaak hebben ze namelijk een tweedimensionale i.p.v. driedimensionale kleurenruimte. De kleurperceptie van kleurenblinden is dus vaak gebaseerd op de output van twee kegeltypes i.p.v. drie.
Er zijn verschillende typen kleurenblindheid, afhankelijk van welk type kegeltje is aangetast of ontbreekt; S, M of L. In sommige gevallen kan ook slechts één type kegeltje intact zijn of zelfs geen enkel type kegeltje (en alleen de staafjes die nog kunnen functioneren).
dichromatisme + 3 soorten
dichromatisme: dit is erfelijk bij een X chromosoom, dus daarom dat mannen vaker kleurenblind
- Deuteranopie: kleurenblindheid door een absentie van M-kegeltjes.
- Protanopie: kleurenblindheid door een absentie van L-kegeltjes.
- Tritanopie: kleurenblindheid door een absentie van S-kegeltjes.
Kegeltjes monochromaat
slechts één type kegeltje intact. Deze individuen zijn volledig kleurenblind en zien alleen grijstinten.
Staafjes monochromaat
geen kegeltjes. Ook deze individuen zijn volledig kleurenblind, maar zijn daarnaast visueel ook erg beperkt in helder licht, gezien het feit dat staafjes alleen goed functioneren in dimlicht.
Achromatopsie
in sommige gevallen is kleurenblindheid niet genetisch, maar ontstaat het door tumoren in specifieke delen van de visuele cortex.
anomie
Anomie: onvermogen om een object te benoemen. -> kan ontstaan door hersenschade
kleurcontrast en kleurassimilatie
Kleurcontrast: een kleurperceptie effect waarin de kleur van een regio de kleur van de tegengestelde kleur induceert in een naburige regio. Hierdoor wordt het onderscheid tussen twee kleuren helderder.
Kleur assimilatie: een kleurperceptie effect waarin twee kleuren in elkaar uitlopen. Elk van deze kleuren neemt wat van de chromatische kwaliteit van de ander over. Hierdoor wordt het onderscheid tussen twee kleuren minder helder.
kleurconstantheid
Het visuele systeem probeert de eigenschappen van oppervlakken in de wereld (bv de ‘rode’ kleur van een aardbei) gescheiden te houden van de eigenschappen van de lichtbronnen (bv de ‘gouden’ gloed van avondlicht), hoewel deze info gecombineerd wordt bij de input van de ogen.
Mechanismen van kleur constantheid gebruiken impliciete kennis over de wereld om te corrigeren voor de invloed van verschillende lichtbronnen. Dit zorgt ervoor dat een rode aardbei als rood wordt gezien in een breed scala aan condities (we weten bvb dat de aardbei donkerrood lijkt in een schaduw, maar dat de kleur onveranderd blijft).
