PRAKTYK Układ pokarmowy III Flashcards
WĄTROBA LUDZKA (H+E):
− Brak przegród łącznotkankowych (ludzka!),
− Triada (żyła międzyzrazikowa, tętnica międzyzrazikowa,
przewód żółciowy wyprowadzający,
− Przestrzeń bramnożółciowa (pomiędzy 3 zrazikami),
− Zraziki zbudowane z hepatocytów,
− Żyła centralna,
O preparacie:
- triada wątrobowa: przewód żółciowy, żyła, tętnica
- tkanka łączna
- zrazik, beleczki hepatocytów, żyła centralna, naczynia zatokowe (jasne przestrzenie)
Ogólnie o wątrobie:
- wątroba otoczona jest łącznotkankową torebką (torebka Glisona), która wnika i dzieli ją na zraziki, w większości pokryta otrzewną
- ściana zatok zbudowana z komórek śródbłonka, obok których występują rozproszone komórki Browicza-Kupffera (komórki te mają zdolność do fagocytozy, są filtrem dla krwi przepływającej przez zatoki), w obrębie zatok występują też komórki ITO (gromadzące lipidy i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach) oraz komórki ziarniste (uważane za jedną z form limfocytów)
- komórki śródbłonka i hepatocyty są przestrzenią okołozatokową (Dissego) - jest to główne miejsce wymiany substancji pomiędzy hepatocytami a osoczem
Hepatocyty:
- komórki wieloboczne, o jednym lub dwóch jądrach komórkowych
- są spolaryzowane, można w nich wyróżnić biegun naczyniowy i żółciowy (wydzielniczy)
- hepatocyty wykazują najwyższy w organizmie stopień metaboliczny, mają bardzo liczne mitochondria i peroksysomy
> zrazik klasyczny
- ma kształt piramidy o przekroju poprzecznym heksagonalnym
- centralnym punktem jest żyła centralna (skupia ujście naczyń włosowatych zatokowych biegnących pomiędzy hepatocytami układającymi się w blaszki wątrobowe)
- w miejscach schodzenia się kilku zrazików występują większe ilości tkanki łącznej – miejsca te nazywane są przestrzeniami wrotnożółciowymi (bramnożółciowymi) - przebiegają tam żyła międzyzrazikowa, tętnica międzyzrazikowa, przewód żółciowy międzyzrazikowy (triada wątrobowa)
- zraziki są zbudowane z hepatocytów promieniście układających się blaszki
- między blaszkami biegną naczynia zatokowe
> gronko wątrobowe
- część miąższu wątroby unaczyniona przez końcowe odgałęzienie triady wątrobowej, czyli naczynie okołozrazikowe
- stanowi zespół dwóch sąsiadujących ze sobą zrazików klasycznych
- ma kształt rombu, które opierają się na dwóch żyłach centralnych i dwóch przestrzeniach wrotno- żółciowych
> zrazik portalny
- część miąższu wątroby, z której żółć odprowadzana jest do jednego przewodu międzyzrazikowego - składa się z trzech sąsiadujących ze sobą zrazików klasycznych
- w jego środku przestrzeń wrotno-żółciowa a w narożach żyły centralne
WĄTROBA LUDZKA (Met. Mallory):
− Brak przegród łącznotkankowych (ludzka!),
− Triada (żyła międzyzrazikowa, tętnica międzyzrazikowa, przewód
żółciowy wyprowadzający,
− Przestrzeń bramnożółciowa (pomiędzy 3 zrazikami),
− Zraziki zbudowane z hepatocytów,
− Żyła centralna,
− Met. Malloryego – tkanka łączna (kolagen) – brak przegród – wskazuje na wątrobę ludzką,
O preparacie:
- triada wątrobowa: przewód żółciowy (pojedyncza warstwa komórek), żyła (niebieskie pasma włókien, światło wypełnione erytrocytami), tętnica (niebiesko-czerwone pasma włókien)
- tkanka łączna (między zrazikami praktycznie niewidoczna)
- zrazik, blaszki hepatocytów, żyła centralna, naczynia zatokowe (jasne przestrzenie)
Metoda Mallory’ego umożliwia łatwiejsze rozróżnienie wątroby ludzkiej od zwierzęcej ze względu na lepsze wybarwienie tkanki łącznej.
Ogólnie o wątrobie (c.d.):
Unaczynienie (wchodzi poprzez wnękę wątroby):
> czynnościowe: żyła wrotna → żyły międzypłatowe → żyły międzyzrazikowe → żyły okołozrazikowe
Krew o mniejszej zawartości tlenu, jednakże jest jej więcej = żyła wrotna dostarcza więcej tlenu niż tętnica wątrobowa właściwa > odżywcze: tętnica wątrobowa → tętnice międzypłatowe → tętnice międzyzrazikowe → tętnice okołozrazikowe
> do zatok wątrobowych → żyły centralne → żyły podzrazikowe → żyły wątrobowe → żyła główna dolna
WĄTROBA Zwierzęca (H+E):
− przegrodt łącznotkankowe - zraziki b. wyraźne bo jest więcej tk. łącznej
− Triada (żyła międzyzrazikowa, tętnica międzyzrazikowa,
przewód żółciowy wyprowadzający,
− Przestrzeń bramnożółciowa (pomiędzy 3 zrazikami),
− Zraziki zbudowane z hepatocytów,
− Żyła centralna,
WĄTROBA ZWIERZĘCA (Met. Mallory):
− Przegroda łącznotkankowa, naczynia międzyzrazikowe
− Triada wątrobowa (żyła, tętnica, przewód żółciowy),
− Zraziki - klasyczny, portalny (Malla) , gronko (Rappaporta)
− Przestrzeń bramnożółciowa (pomiędzy 3 zrazikami/
tkanka łączna),
− Żyła centralna,
− Zatoki wątrobowe (nie zawsze widoczne),
− Met. Malloryego – tkanka łączna (kolagen) – przegrody
– wskazuje na wątrobę zwierzęcą,
Wątroba ssaka H+E
WĄTROBA LUDZKA (Met. Błękit Trypanu):
− Makrofagi = kom. Browicza-Kuppfera (niebieskie plamki),
− Hepatocyty tworzące zrąb gruczołu,
− Żyła centralna,
− W tym barwieniu nie widać przegród łącznotkankowych ani
triad wątrobowych,
WĄTROBA LUDZKA (Met. Mallory):
− Brak przegród łącznotkankowych (ludzka!),
− Triada (żyła międzyzrazikowa, tętnica międzyzrazikowa, przewód
żółciowy wyprowadzający,
− Przestrzeń bramnożółciowa (pomiędzy 3 zrazikami),
− Zraziki zbudowane z hepatocytów,
− Żyła centralna,
− Met. Malloryego – tkanka łączna (kolagen) – brak przegród –
wskazuje na wątrobę ludzką,
TRZUSTKA (H+E):
− Komórki dwubarwliwe – pęcherzyki surowicze = część
zewnątrzwydzielnicza,
− Budowa zrazikowa,
− Przegrody łącznotkankowe,
− Wyspy Langerhansa = część wewnątrzwydzielnicza – produkcja
hormonów (jasnofioletowe plamy),
− Przewody wyprowadzjące i wstawki,
− Naczynia zatokowe,
- *O preparacie:**
- “zaciśnięta pięść z wyciągniętym wskazującym palcem”
- pęcherzyki (dwubarwliwe – część przypodstawna ciemniejsza oraz część przyszczytowa jaśniejsza ze względu na obecne ziarna zymogenu)
- komórka śródpęcherzykowa
- wstawka
- przewód międzyzrazikowy
- tkanka łączna
- wyspa Langerhansa
- naczynia krwionośne
Ogólnie o trzustce:
- gruczoł leżący w jamie brzusznej, pokryty tkanką tłuszczową, która nadaje mu żółtawe zabarwienie
- ma budowę zrazikową, zraziki są tworzone przez pęcherzyki trzustkowe
- składa się z głowy, szyjki, trzonu i z ogona
- dzieli się na część zewnątrzwydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą
- czynność regulowana przywspółczulnie i przez sekretynę (wydzielanie dwuwęglanów) oraz cholecystokininę (produkcja enzymów)
> część wewnątrzwydzielnicza trzustki (endokrynowa)
- wyspy Langerhansa, które produkują hormony, jest ich nawet 2 miliony, zbudowane są z czterech typów komórek:
- komórki A (25%) - produkują glukagon, który podwyższa stężenie glukozy we krwi, położone bardziej na obwodzie wyspy
- komórki B (60%) - produkują insulinę, która obniża stężenie glukozy we krwi, położone w centrum wyspy
- komórki D (10%) - produkują somatostatynę, która hamuje działanie pęcherzyków trzustkowych
- komórki F/PP (5%) - produkują polipeptyd trzustkowy hamujący działanie gastryny i sekretyny
> część zewnątrzwydzielnicza trzustki (c.d.)
TRZUSTKA (Met. Brachet):
− Komórki dwubarwliwe – pęcherzyki surowicze = część
zewnątrzwydzielnicza,
− Budowa zrazikowa,
− Przegrody łącznotkankowe,
− Wyspy Langerhansa = część wewnątrzwydzielnicza (produkcja
hormonów) (jasnoróżowe plamy z ciemnymi kropkami),
− Przewody wyprowadzjące i wstawki,
− Naczynia zatokowe (np. Żyła z erytrocytami),
− Metoda Bracheta wybarwia RNA obecne np. w rybosomach, rybosomy obecne są w siateczne
śródplazmatycznej szorstkiej = wybarwienie komórek o silnie rozbudowanym RER wskazuje
na dużą aktywność wydzielniczą kom. o charakterze białkowym (amylaza, lipaza, proteaza),
O preparacie:
- jądra komórek zymogenowych
- pęcherzyk wydzielniczy
- wyspy Langerhansa
- erytrocyty (“perełki”)
Metoda Brachet ukazuje polaryzację komórek pęcherzykowych - w części podstawnej obecne jądra komórkowe oraz RER, w części szczytowej obecne ziarna zymogenowe z proenzymami. Metoda wybarwia RNA w jądrze komórkowym i siateczce szorstkiej (+rybosomy)
Ogólnie o trzustce (c.d.):
> część zewnątrzwydzielnicza trzustki (egzokrynowa)
- tworzą ją pęcherzyki trzustkowe (surowicze), zbudowane z komórek pęcherzykowych trzustki > komórki pęcherzykowe mają piramidalny kształt, mikrokosmki, osadzone na błonie podstawnej, są spolaryzowane:
- jądra komórkowe i RER położone przypodstawnie - barwią się zasadochłonnie
- nad jądrem aparat Golgiego i ziarna zymogenu z prekursorami enzymów proteolitycznych (zabezpieczenie przed samostrawieniem)
- trypsynogen trypsyna, chymotrypsynogen chymotrypsyna, prokarboksypeptydazy, elastazy, nukleazy
- komórki śródpęcherzykowe - tworzą początkowy odcinek wstawek
- wstawki (jedyne przewody na terenie zrazików) - ich sześcienne komórki produkują płyn alkaliczny z dwuwęglanami, łączą się w przewody międzyzrazikowe
- przewody międzyzrazikowe przebiegają w łącznotkankowych przegrodach, budują je komórki walcowate i kubkowe, przechodzą w przewód główny
- przewód główny (Wirsunga)
WORECZEK ŻÓŁCIOWY (H+E):
− Fałdy śluzówki,
− Błona śluzowa wysłana nabłonkiem walcowatym,
− Przekroje poprzeczne przez śluzówkę mogą przypominać gruczoły lub
przewody wyprowadzające gruczołów ale ich tam nie ma!!!,
− 3 warstwy (błona śluzowa, błona mięśniowa i przydanka – brak
podśluzówki),
− Błona zewnętrzna z mezothelium,
− Grudki chłonne w śluzówce,
O preparacie:
- wygląda jak bekon
- błona śluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza
- naciek limfatyczny (grudka chłonna)
Ogólnie o pęcherzyku żółciowym:
- nabłonek jednowarstwowy płaski z mikrokosmkami (wchłanianie elektrolitów), tworzy fałdy które znikają przy jego wypełnieniu
- między fałdami są cewkowate zachyłki (krypty) Luschki
- brak błony podśluzowej
- cienka błona mięśniowa, nie tworzy rozgraniczonych warstw
- kurczy się pod wpływem cholecystokininy wydzielanej przez komórki wewnątrzwydzielnicze dwunastnicy i jelita czczego
trzystka ssaka
