Nowotwory Flashcards
Najczęstsze nowotwory u mężczyzn
najczęstszy oskrzeli i płuc
jelita grubego
prostaty
Najczęstsze nowotwory u kobiet
najczęstszy oskrzeli i płuc
piersi
jelita grubego
Co jest krytyczną makromolekułą w procesie karcynogenezy
DNA
Przyczyny nowotworów
10-15% genetyczne
80% środowiskowe
Czynniki środowiskowe działające karcynogennie dzielimy na
1) FIZYCZNE - promieniowanie jonizujące, UV
2) CHEMICZNE - kwas azotawy i jego sole, pochodne nitrozoamin, chlorek winylu, aflatoksyna B1, bromek etydyny
3) BIOLOGICZNE - wirusy DNA i RNA
W wyniku działania czynników fizycznych
- promieniowanie jonizujące → RFT (OH•) - np. 8-oksoguanina łączy się z adeniną
- promieniowanie jonizujące → depurynacje - np. utrata puryny z jednego łańcucha, główny łańcuch cukrowo-fosforanowy pozostaje nienaruszony
- promieniowanie UV - np. tworzenie dimeru pirymidyn = struktura cyklobutanu
W wyniku działania czynników chemicznych
- kwas azotawy i jego sole → deaminacje
- pochodne nitrozoamin → alkilacje
- bromek etydyny - interkalacje
- tworzenie adduktów
Skutki działania czynników karcynogennych
złe parowanie,
brak możliwości kontynuowania replikacji
depurynacje
przerywanie ciągłości jednej lub obu nici DNA
8-oksyguanina powstała na wskutek działania RFT łączy się z
adeniną 2 wiązaniami
Dimery pirymidyn powstają na wskutek działania
UV
Nieorganiczne kancerogeny to np.:
azbest
arsen
beryl
Kancerogeny są często
elektrofilami
Do bezpośrednio działających kancerogenów należą
β-propionylolakton czynniki alkilujące (metylacja) - etylosiarczan metanu (EMS) - dimetylosiarczan (DMS) - iperyt azotowy - metylonitrozomocznik (MNU) - N-metylo-N'-nitro-N-nitrozoguanidyna (MNNG) - cis-dwuaminodwuchloroplatyna nitrozoaminy (deaminacja) - metylonitrozomocznik (MNU)
W adduktach wiązanie
kowalencyjne
Do potencjalnych kancerogenów należą
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) - benzo(α)piren - dibenzoantracen - naftyloamina nitrozoaminy - dimetylonitrozoamina chlorek winylu aflatoksyna B1
Deaminacje zachodzą pod wpływem
kwasu azotowego (III) i jego soli
Cytozyna pod wpływem HNO2 zmienia się w
uracyl
Adenina pod wpływem HNO2 zmienia się w
hipoksantyna
Guanina pod wpływem HNO2 zmienia się w
ksantyna
Deaminacje pod wpływem HNO2
cytozyna → uracyl
adenina → hipoksantyna
guanina → ksantyna
Do czynników alkilujących należą
metylonitrozomocznik (MNU)
etylosiarczan metanu (EMS)
N-metylo-N’-nitro-N-nitrozoguanidyna (MNNG)
cis-dwuaminodwuchloroplatyna - dwufunkcyjny czynnik alkilujący
metylosulfonian metylu
etylonitrozomocznik
Interkalacje pomiędzy płaszczyznami zasad są powodowane przez
bromek etydyny
proflawinę
oranż akrydynowy
ICR-191
Addukt to
połączenie kowalencyjne kancerogenu z DNA
Dym tytoniowy zawiera kancerogenny
benzopiren
Mechanizm kancerogennego działania prokancerogenów
Prokancerogeny → ich epoksypochodne → tworzą addukty z DNA → mutacje → kancerogeneza
Wspólne cechy komórek nowotworowych
zdolność do niekontrolowanych proliferacji
stopniowo wzrastający stopień zezłośliwienia - odróżnicowanie się komórek
zdolność do przerzutowania - metastazy
nieodwracalność procesu progresji nowotworu
Zamiana komórek w komórki nowotworowe
komórki euploidalne
↓
nieinwazyjne komórki nowotworowe (niestabilność genomowa)
↓
inwazyjne komórki (narastająca aneuploidia)
↓
metastatyczne komórki
Zmiany morfologiczne komórek nowotworowych
bardziej okrągły kształt, warstwowy wzrost, migracja
utrata kontaktowego hamowania wzrostu
utrata zależności wzrostu od zakotwiczenia się
utrata hamowania migracji
zmiany w organizacji cytoszkieletu
Zmiany biochemiczne komórek nowotworowych
zwiększona szybkość glikolizy
zmniejszone wymagania co do czynników wzrostowych
zwiększona synteza i wydzielanie własnych czynników wzrostowych
zmiany w strukturze cytoszkieletu
zmiany powierzchni komórki (glikoproteiny, glikolipidy)
wydzielanie do środowiska niektórych metaloproteinaz
Efekt Warburga
proces metabolizowania glukozy do mleczanu przez komórki nowotworowe,
w warunkach tlenowych redukcja pirogronianu do mleczanu
Zmiany na powierzchni komórek nowotworowych
Zwiększony ładunek ujemny
zmniejszona (zmieniona) adhezja
pojawianie się nowych antygenów - utrata typowych na rzecz nowych, zmienionych
zmiany w profilu glikozylacji białek i lipidów - zwiększona zdolność do aglutynacji
zmiany w przepuszczalności błony i zdolnościach transportowych
Zmiany biochemiczne towarzyszące nowotworom
zwiększona szybkość glikolizy
zwiększona akt. reduktazy rybonukleotydów
nasilona synteza RNA i DNA
zmniejszony katabolizm pirymidyn
synteza białek onkofetalnych (antygen karcynoembrionalny)
utrata funkcji (specjalizacji)
niewłaściwa synteza czynników wzrostu i hormonów (transdukcja sygnału)