Midterm Flashcards
Ito ay isang masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng makabuluhang tunog (_____) na kapag pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makakalikha ng mga salita (____) na bumabagay sa iba pang mga salita (___) upang makabuo ng mga pangungusap.
Wika
Fonema
Morfema
Semantiks
Ito ay may istraktyur (__) na naging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng wika
Pangungusap
sintaks
Pag-aaral ng fonema o ponema
Ponolohiya o fonoloji
Ito ay tawag sa makabuluhan yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika
Fonema
Halimbawa ng fonema
l u m i p a a t
Na kung pagsama-samahin sa makabuluhang ayos ay mabubuo ang salitang [lumipat]
Pag-aaral ng morfema
Morpolohiya o morfoloji
Tawag sa pinamakamaliit na makabuluhang yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika
Morfema
Sa Filipino ang tatlong uri ng morfema ay:
Salitang-ugat
Panlapi
Fonema
Tao, laba, saya, bulaklak, singsing, doktor, dentista
Salitang-ugat
Mag-
- in-
- um-
- an/-han
Panlapi
a
tauhan
maglaba
doktora
Fonema
Pag-aaral ng sintaks
Sintaksis
Tawag sa formasyon ng mga pangungusap sa isang wika
Sintaks
Sa Filipino, maaring mauna ang paksa sa panaguri at posible namang pagbaligtaran ito. Samantalang sa Ingles laging nauuna ang paksa
Sintaks
Hal: Mataas ang puno
Ang puno ay mataas
The tree is tall. (Hindi maaring ‘Tall is the tree o ‘Tall the tree’)
Sintaks
Pag-aaral ng relasyon ng salita sa bawat isa sa iisang pangungusap
Semantiks
ang mga salita sa pagbuo ng pangungusap ay bumabagay sa iba pang salita sa pagbuo ng pangungusap ay bumabagay sa iba pang salita sa pangungusap upang maging malinaw ang nais ipahayag
Semantiks
Halimbawa: Inakyat niya ang puno
Umakyat siya sa puno
Makikita na nang ginamit ang pandiwang [inakyat] ang panghalip ng aktor sa pangungusap at [niya] at ang pantukoy sa paksa ay [ang]. Samantalang sa ikalawang pangungusap ang pandiwa ay napalitan ng [umakyat] kaya nakaapekto ito sa panghalip ng aktor na dati’y [niya] ngayo’y [siya] na. Imbis na pantukoy na [ang] ay napalitan na ang pang-ukol na (sa). Nagkaiba na ang kahulugan ng dalawang pangungusap
Semantiks
Upang magamit nang mabuti ang wika, kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang makalikha ng mga salita (Tingnan ang ponolohiya)
Ang wika ay binubuo ng mga tunog
Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit nito
Ang wika ay arbitraryo
Alam ng mga Ilokano na kapag sinabing [balay], bahay ang tinutukoy nito
Ang wika ay arbitraryo
Sa Chavacano nanan ay [casa] kapag nais tukuyin ang bahay at [bay] naman sa Tausug samantalang [house] sa Ingles
Ang wika ay arbitraryo
Kung sakaling hindi naintindihan ng isang tao ang isang salita o pangungusap ng isang wika, nangangahulugan na hindi siya bahagi ng kasunduang pangkaunawaan.
Ang wika ay arbitraryo
Ngunit kung pag-aaralan at matutunan niya ang wika, nangangahulugang sumasang-ayon siya sa kasunduan ukol sa naturang wika
Ang wika ay arbitraryo
Lahat ng wika ay may sariling set ng palatunungan, lekZikon, at istrukturang panggramatika.
Ang wika ay may kakanyahan
Atanipena (magugustuhan niya ako)
Wikang Swalihi
Ang wika ay may kakanyahan
Po, opo
Wikang Filipino
Ang wika ay may kakanyahan
Gmangga (mangga)
Wikang Subanon
Ang wika ay may kakanyahan
Girl/girls (Batang babae/mga batang babae)
Wikang Ingles
Ang wika ay may kakanyahan
Tibua (hampasin mo), pugaa (pigain mo)
Wikang Tausug
Ang wika ay may kakanyahan
Francois (pangalan/fransh-wa)
Wikang French
Ang wika ay may kakanyahan
Patuloy na nagbabago at yumayaman ang wika
Ang wika ay buhay o dinamiko
Nagbabagu-bago ang kahulugan ng isang salita na dumaragdag naman sa leksikon ng wika
Ang wika ay buhay o dinamiko
Halombawa: BOMBA
Kahulugan:
A. Pampasabog B. Igipan ng tubig C. Kagamitan sa palalagay ng hangin D. Bansag sa malalaswa at mapanghalay na larawan at pelikula E. Sikreto o baho ng mga kilalang tao
Ang wika ay buhay o dinamiko
Humihiram ang wika ng fonema at morfema mula sa ibang wika kaya’t ito’y patuloy na umuunlad
Lagat ng wika ay nanghihiram
Gaya sa Chavacano, binibigkas na ako ‘ka’ na hiniram sa Visaya bilang kapalit ng ‘tu’ at ‘bo’
Lahat ng wika ay nanghihiram
Ang Filipino ay madalas manghiram gaya ng paghiram sa mga salitang (jip, jus at edukasyon) na mula sa Ingles na [juice], [jip] at Kastilanh [educacion]
Lahat ng wika ay nanghihiram
Maraming salita na hindi maisalin sapagkat wala silang katumbas sa ibang wika
Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaring paghiwalayin
Dahil sa ganitong pagkakataon, napipilitang humiram ng salita mula sa isang wika sapagkat hindi komon ang salita sa kultura ng wikang patutunguhan
Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaring paghiwalayin
Halimbawa, walang katumbas ang Malongmsa Tagalog sapagkathimdi bahagi ng kultura ng mga Tagqlog ang salitang ito
Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaring paghiwalayin
Ang lamaw naman ng Cebuano ay hindi rin matutumbasan sapagkat iba ang paraan ng paghahanda ng buko ng mga Cebuano sa iba pang komunidad sa bansa
Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaring paghiwalayin
Wa komunikasyon ng mga pipi, hindi wika ang kanilanh ginagamit kundi mga kilos
Ang wika ay bahagi ng karamihang anyo/uri ng komunikasyon
Hindi wika ang kanilang midyum sapagkat hindi nito taglay ang katangian ng isang ganap na wika
Ang wika ay bahagi ng karamihang anyo/uri ng komunikasyon
Hbawat tunog ay sinasagisag ng mga titik o letra ng alfabeto
Nasusulat ang wika
Ang tunog na “bi” ay sinasagisag ng titik na ‘b’. Ang simbolong ‘m’ ay sumasagisag sa tunog na “em”
Nasusulat ang wika
Kahalagahan ng Wikang Filipino
Instrumento ng Komunikasyon
Nag-iingat at Nagpapalaganap ng kaalaman
Nagbubuklod ng bansa
Lumilinang malikhaing pag-iisip
Mga Tungkulin at Gamit ng wika
Interaksyonal Instrumental Regulatori Personal Imahinatibo Heuristik
Ginagamit ng tao ang wika sa pagpapahayag ng damdamin at kaisipan
Instrumento ng komunikasyon
Kung minsan, hindi kinakailangan ang isang tao ay magkakaroon ng mataas na kaalaman sa isang wika upang maipahayag nya angkanyang saloobin
Instrumento ng Komunikasyon
Ang kawastuang gramatika ay hindi na gaanong pinapansin lalo na kung ang nag-uusap ay may magkaibang wika. Sapat nang maipahayag ng bawat isa sa konseptong nais nilang iparating sa wikanh pareho nilang mauunawaan. Ang mahalaga sa komunikasyon ay pagkakaunawaan
Intrumento ng Komunikasyon
Maraming kaalaman ang naisasalin sa bawat saling-lahisa pamamagitan ng wika
Nag-iingat at Nagpapalaganap ng kaalaman
Kung ang isang tao ay nakatuklas ng isang mahalagang kaalaman, ang kaalamang ito ay sinusulat niya o kaya’y sinasabi sa isang kakilala. Dahil dito ang kaalamang kanyang natuklasan ay hindi kasamanh nalilibing kapag ang taong nakatuklas ay namatay na
Nag-iingat at Nagpapalaganap ng kaalaman
Kung sakaling matapos matuklasan ni Benjamin Franklin ang kuryente, siya ay namatay nang hindi man lang nya ito nasulat o hindi man lamang nasabi sa isang kakilala, marahil ay wala pa tayong kuryente ngayon
Nag-iingat at nagpapalaganap ng kaalaman
Sa ganitong pagkakataon masasabi nating ang wika ay gumaganap ng tungkuling pag-iingat sa kaalaman
Nag-iingat at nagpapalaganap ng kaalaman
Sa pananagitan ng wika ang kaalaman ay nanatili o napangangalagaan.
Nag-iingat at nagpapalaganap ng kaalaman
Wika rin ang ginagamit na midyum upang ang nabanggit na kaalaman ay mapalaganap
Nag-iingat at nagpapalaganap ng kaalaman
Manisang gamitin ang wika sa pagtuturo sa pagpapalagabap ng kaalaman sa loob at labas ng paaralan
Nag-iingat at nagpapalaganap ng kaalaman
Ang pagkakaroon ng isang pambanaang wika ay mahalaga upang magkaisa at mabuklod ang mga mamayan nito
Nagbubuklod ng Bansa
Kung titingnan nating ang mga bansang kalapit natin, mapapansing lahat sila ay nagsisikap na malinang ang kanilang pambansang wika
Nagbubuklod ng Bansa
Ang China na siyang pinakamalaking bansa sa daigdig ay may isang pambansang wika, ang Mandarin
Nagbubuklod ng Bansa
Ang mga Indonesyan, noong sila ay nakikipaghamok sa nga Olandes upang makamit ang kalayaan ay sumisigaw ng “Satu Bangsa! Satu Bahasa! Satu Tuna-ir!” (Isang Bansa, Isang Wika, Isang Inang-Bayan)
Nagbubuklod ng Bansa