Mga Teoryang Pampanitikan Flashcards
Maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang may kaayusan
Klasismo
Ipakita na ang tao ang sentro ng mundo; binibigyang-tugon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao (talento, talino, atbp.)
Humanismo
Gumamit ng mga imahen na higit na maghahayag sa mga damdamin, kaisipan, ideya, saloobin, at iba pang nais ibabahagi ng may-akda na higit na madaling maunawaan kaysa gumamit lamang ng karaniwang salita
Imahismo
Ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng may-akda sa kanyang lipunan; hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo
Realismo
Magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang pambaae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan
Feminismo
Ipakita ang mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng mga simbolo; ang lahat ng simbolismo ay naaayon sa tema at konseptong ipinapakita ng may-akda sa mga mambabasa
Arkitaypal
Iparating sa mga mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan; walang simbolismo at hindi humihingi ng higit na malalimang pagsusuri’t pang-uunawa
Formalismo/formalistiko
Ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga salik sa pagbuo ng naturang behavior
Sikolohikal/saykolohikal
Ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyag pananatili sa mundo (human existence)
Eksistensiyalismo
Ipinamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa, at mundong kinalakihan
Romantisismo
Ipakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhay sa pagdurusang dulot ng pang-ekonomiyang kahirapan at suliraning o kalagayang panlipunan at pampulitika
Markismo/marxismo
Ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan ng may-akda; pamamaraan ng mga tauhan sa pagsugpo sa suliranin o kalagayan ng lipunan
Sosyolohikal
Ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang tao; mga proposiya o pilosopiyang nagsasaad ng pagkatama o kamalian ng isang kilos o ugali
Moralistiko
Ipamalas ang karanasan o kasaysayan sa buhay ng may-akda; mga bahagi na siyang pinakamasaya, pinakamahirap, atbp.
Bayograpikal
Iangat at pagpantayin sa paningin ng lipunan sa mga homosexual at parte ng LGBTQIA+
Queer
Ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa kasaysayan; ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo
Historikal/historisismo
Ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga hindi nakakaalam; kaugalian, paniniwala, at tradisyon
Kultural
Ilantad ang iba’t ibang paraan ng kababaihan sa pagtugon sa suliraning kanyang kinakaharap
Feminismo-Marxismo
Ipakita ang iba’t ibang aspeto na bumubuo ng mundo at sa tao; walang iisang teorya/pananaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat kundi ang pinaghalu-halong pananaw
Dekonstruksyon
Nakaugat sa paniniwalang ang kahulugan ay maaari lamang mapalitaw kapag ito ay tinitingnan mula sa mas malawak na estruktura
Estrukturalismo
Walang isang salita na nakakatayo na mayroong kahulugan
“arbitrary” na kahulugan ng salita
Ang kahulugan ay malilikha lamang sa pamamagitan ng wika; hindi buo ang teksto at ito ay walang sentro
Post-estrukturalismo
Dalawang uri ng teksto:
“readerly” at “writerly”
Tumutukoy sa tekstong “buo na” at hindi na nangangailangan ng partisipasyon ng mambabasa sa proseso ng paglikha ng kahulugan
“readerly”
Humihingi ng aktibong partisipasyon sa pagbuo ng akda at gayundin ng paglikha ng kahulugan
“writerly”
Lumitaw dahil sa kailangan nang bigyan pangalan ang iba’t ibang teksto na mahirap ikahon ang porma at nilalaman; sineselebra ang kawalan ng kaisahan ng teksto at kawalan ng sentro; nagpapamukha ng naturalismo
Postmodernismo
Ayon sa kanya, ang postmodernismo ay tumatahak sa direksyon ng paglikha ng ‘mininarratives’ at hindi ‘metanarratives’.
Francois Lyotard
Yaong mga temporaryo, relatibo, at makahulugan lamang sa isang ispesipikong grupo
‘mininarrative’
Yaong awtorotibo, mapanakop at mapamuo na teksyo tulad ng “nasyonalismo” at “imperyalismo” na teksto
‘metanarrative’
Isa sa mga tagapagsulong ng ‘moderno’ ng Times Magazine
Sigmund Freud
Sentral na ideya ang pag-alam ng interaksyon ng malay at di-malay na isipan ng isang tao/karakter; naggamit sa mga bansang nagkaroon ng kasaysayan ng kolonisasyon kung saan maraming aspeto ng kultura ang nayupi
Sikoanalitiko
Isang uri ng pagbasa ng akdang pampanitikan na binibigyang halaga ang paggamit ng mga di-pampanitikang teksto; ang kasaysayan sa ‘privileged’ na posisyon; kasayayan bilang ‘sulat’ na lamang; kontra-estado; siniselebra ang pagkakaiba at pagiging kakatawa
Bagong historisismo
Mas malapit sa kasaysayan kesa sa panitikan; tinatawag na ‘politicized form of historiagraphy’; nakasandal sa kasaysayan at pag-analisa ng mga dokumentong pangkasaysayan; hindi nakatali sa pang-indibidwal na layon at isinusulong ang marxismong konsepto
Materyalismong kultural
Ekstensiyon ng kritisismong post-estruktural at materyalismong kultural; impluwensiya ni Derrida at Foucault; nakatuon sa pagpahina at pagtumba ng unibersalismong pananaw ng liberal na humansimo sa paniniwalang ginagamit ang humaismo para lupigin ang mga kolonisadong mamamayan
Postkolonyalismo
Pag-aaral ng estruktura ng kuwento o paanong ang estrukturang ito ay nakapagbigay-kahulugan a teksto ng kuwento; layon nitong pag-aralan ang kalikasan ng kuwento bilang nakasanayang praktis; linyar at kronolohikal ang kanyang anda at kailangang sumunod sa balangkas; nagsimula kay Aristotle; bahagi ng estrukturalistang pananaw subalit nakabuo ng sariling bokabularyo
Naratolohiya
Buhay ay marumi, mabangis at walang-awang kagubatan; tao ay produkto ng kanyang paligid; pesimista ang tao
Naturalismo
