metelau ac echdynnu metelau Flashcards
beth yw mwynau metelau?
rhai mwynau sydd i’w cael yng nghramen y ddaear yn cynnwys metelau wedi’u cyfuno ag elfennau eraill.
beth yw fformiwla cemegol, enw a symbol y metel sydd ynddo a defnydd y metel haematit?
Fe2O3 - Haearn Fe - Mwyafrif yn cael ei newid yn ddur ar gyfer adeiladu
beth yw fformiwla cemegol, enw a symbol y metel sydd ynddo a defnydd y metel bawcsit?
Al2O3 - Alwminiwm Al - Awyrennau, ffoil coginio, sosbenni, ceblau trydan uwchben.
beth yw fformiwla cemegol, enw a symbol y metel sydd ynddo a defnydd y metel malachit?
CuCO3 - Copr Cu - Pibellau dwr, gwifrau trydan
beth yw eng o fetelau sydd i’w canfod yn naturiol?
aur ac arian
beth ydy metelau sydd yn uwch i fyny’r gyfres adweithedd yn gallu gwneud?
dadleoli metel sydd yn is yn y gyfre adweithedd allan o’i gyfansoddyn- adwaith dadleoli.
beth yw trefn adweithedd o lleiaf adweithiol i mwyaf adweithiol?
aur,copr,haearn,magnesiwm,potasiwm.
beth sy’n digwydd i metelau mwy adweithiol na carbon?
cael ei echdynnu gyda electrolysis (defnyddio ttydan i echdynnu wahanol fathau o metelau).
beth sy’n digwydd i metelau sy’n llai adweithiol na carbon?
cael ei echdynnu drwy rydwythiad cemegol yn defnyddio carbon
beth ydym yn galw sylwedd pan mae’n ennill ocsigen?
ocsidio
beth ydym yn galw sylwedd pan mae’n colli ocsigen?
rydwytho
beth yw adweithiau rhydocs?
rhai adweithiau cemegol- un sylwedd yn cael ei ocsidio, ac un arall yn cael ei rydwytho ar yr un pryd.
beth yw adwaith thermit?
eng o adwaith dadleoli
metel alwminiwm ocsid yn adweithio mewn awaith sy’n ecsothermig iawn.
haearn sy’n ffurio mewn cyflwr tawdd ac yn gallu cael ei defnyddio i weldio cledrau rheilffordd gyda’i gilydd ar drac.
beth yw pwrpas magnesiwm yn adwaith thermit?
gynnu’r adwaith- nid yw’n cymryd rhan yn yr adwait ond yn darparu egni i gychwyn yr adwaith
beth yw hafaliad adwaith thermit?
alwminiwm + haearn ocsid = haearn + alwminiwm ocsid
2Al+Fe2O3->2Fe +Al2O3
alwiniwm yn fwy adweithiol na haearn felly yn dadleoli’r haearn o’r haearn ocsid
beth yw pwrpas y ffwrnais chwyth?
echdynnu haearn o’i fwyn sef haematit (haearn ocsid).
beth yw mwyn haearn?
ffynhonnell o haearn
beth yw golosg?
fel tanwydd ac er mwyn cynhyrchu carbon monocsid ar gyfer broses rydwytho
beth yw calchfaen?
cael gwared ar amhureddau
pryd ydy slag yn ffurfio?
pan fydd y calchfaen yn ymddatod ac yn adweithio gyda thywod o’r cerrig
beth yw aer poeth?
darparu ocsigen fel y gall y golosg llosgi
beth yw prif gamau y proses o echdynnu haearn o’i fwyn?
- mae’r ocsigen yn yr aer poeth yn adweithio gyda’r carbon yn y golosg i ffurfio carbon monocsid mewn adwaith ecsothermig iawn.
- carbon monocsid yn rydwythydd cryf ac wrth iddo syud lan y ffwrnais mae’n adweithio gyda’r haearn ocsid i ffurfio carbon deuocsid a haearn.
calchfaen yn adweithio gyda amhureddau fel tywod i ffurfio slag gyda dwysedd is na haearn felly yn anorfio ar ben yr haearn tawdd a gallu cael ei bibellu i ffwrdd ar wahan.
beth yw hafaiad y golosg (carbon) yn llosgi?
ydy e’n endothermig neu ecsothermig?
beth yw ei tymheredd?
carbon + ocsigen -> carbon monocsid
2C + O2 = 2CO
ecsothermig- rhyddhau gwres u wresogi ffwrnais (2000 celcius)
beth yw hafaliad rhydwytho’r haearn ocsid i ffurfio’r haearn?
haearn ocsid + carbon monocsid -> haearn + carbon deuocsid.
Fe2O3(s) + 3CO(n) -> 2Fe(h) + 3CO2(n).
beth yw hafaliad calchfaen sy’n adweithio gyda amhureddau e.e tywod?
CaCO3(s)-> CaO +O2
CaO(s)+SiO2(s)->CaSiO3(h)
sut gallwch lleihau cost y broses?
broses yn parhaus gyda’r defnyddiau crai yn cael eu hychwanegu’n gyson a’r haearn a’r slag yn cael eu tynnu i fwwrd yn gyson. hyn yn arbed twymo lan y ffwrnais yn rheolaidd felly lleihau costiau egni
slag yn cael ei werthu i gwmniau ar gyfer deunydd ynysu ar gyfer adeiladu neu i wneud heolydd
beth yw effeithiau amgylcheddol y broses?
nwyon gwastraff yn cynnwys CO2 cyrannu at gynhesu byd eaeng
beth yw electrolysis?
dadelfeniad electrolyt trwy basio cerrynt trydanol trwyddo- rhaid i’r cyfansoddyn fod ar ffurf hylif er mwyn i’r ionau fod yn rhydd i symud.
beth yw electrolyt?
cyfansoddyn ionig ar ffurf ymdoddiant neu hydoddiant sydd yn dadelfennu ar yr electrodau.
beth yw electrod?
rhoden graffit neu platniwm sydd yn cael ei osod yn yr electrolyt.
beth yw anod?
yr electrod positif
beth yw catod?
yr electrod negatif
beth yw dadelfennu?
pan mae cyfansoddyn yn ymhollti mewn i’w elfennau gyfansoddol.
esboniad electrolysis?
pan rydych yn hydoddi neu ymdoddi cyfansoddion ionig, rydych yn galluiogi i’r ionau i symud.
ionau positif yn symud at y catod - ennill electronau i ffurfio atomau
ionau negatif yn symud at yr anod ble maent yn colli electronau i ffurfio atomau
OIL RIG
Oxidation Is Loss of electrons, Reduction Is Gain of electrons
beth sy’n digwydd ar y catod mewn prawf elecrolysis plwm bromid?
ionau Pb2+ yn derbyn 2 electron i ffurfio atomu PB - Pb2+ + 2e- -> Pb
beth sy’n digwydd ar yr anod mewn prawf elecrolysis plwm bromid?
ionau Br yn rhyddhau electron i ffurfio atomau Br- wedyn mae dau atom Br yn cyfuno i ffurfio moleciwl Br2 (Ocsidio).
2Br- -> Br2+2e-.
beth yw’r hafaliad llawn mewn prawf elecrolysis plwm bromid?
PbBr2-> Pb + Br2.
beth fyddech yn arsylwi mewn prawf elecrolysis plwm bromid?
metel tawdd lliw arian yn casglu o dan y catod a swigod o nwy brown-oren yn yr anod.
beth yw hafaliad echdynnu alwminiwm o’i fwyn?
2Al2O3-> 4Al + 3O2
Alwminiwm ocsid -> Alwminiwm +ocsigen
beth yw electrolyt echdynnu alwiniwm o’i fwyn?
alwminiwm ocsid tawdd (950 degrees)
beth yw electroadau echdynnu alwminiwm o’i fwyn?
carbon
beth sy’n digwydd mewn prawf echdynnu alwminiwm o’i fwyn?
alwminiwm yn cael ei hydoddi mewn cryolit tawdd i leihau’r ymdoddbwynt
beth sy’n digwydd ar y catod mewn prawf echdynnu alwminiwm o’i fwyn?
ionau alwminiwm yn ennill electronau (rhydwytho)
Al3+ + 3e- -> Al
atomau alwmniwm yn digyn i waelod y gell fel metel tawdd (tym uchel).
beth sy’n digwydd ar yr anod mewn prawf echdynnu alwminiwm o’i fwyn?
ionau ocsid yn colli electronau (ocsidio)
2O2- -> O2 + 4e-
nwy ocsigen yn byrlymu yn yr anod- ymosod ar yr anodau graffit i ffurfio nwy carbon deuocsid- newid o bryd i’w gilydd
beth yw rhai ffactorau sy’n effeithio ar hyfwydra economaidd prosesau echdynnu?
safle nad yw’n agos i ardaloedd adeiledig
tref neu ddinas o fewn pellter cymudo ar gyfer y gweithlu
cysylltiadau trafnidiaeth da er mwyn clduo ‘r cynnyrch i’r prynwyr.
angen llawer o egni trydanol
beth yw priodwddau a defnydd haearn?
caled a cryf
i greu dur
beth yw priodwddau a defnydd copr?
cryf, dwysedd isel, drgludo gwres a thrydan da
pibellau dwr/nwy, gwifrau trydanol, sosbenni a gemwaith.
beth yw priodwddau a defnydd titaniwm?
caled, cryf, dwysedd isel, gwrth gyrydol, ymdodd uchel
cydrannau awyrennau, mewnblaniad meddygol, cerbydau modur.
beth yw metelau trosiannol?
metelau mwyaf nodweddiadol y tabl cyfnodol yng nghanol y tabl cyfnodol
beth yw priodweddau metelau trosiannol?
hydrin
ymdodd uchel ond am mercwri
dargludo trydan a gwres da
gatalyddion defnyddiol (haearn)
ffurfio mwy nag un math o ion
hafaliad ionig cu2+
cu2+(dy) + 2OH-(dy)-> Cu(OH)2(s) - gwaddod glas gelaidd
hafaliad ionig Fe2+
Fe2+(dy) + 2OH-(dy)-> Fe(OH)2(s) - gwaddod gwyrdd gelaidd
hafaliad ionig Fe3+
Fe3+(dy) + 3OH-(dy)-> Fe(OH)3(s) - brown lliw rhwd gelaidd
beth yw aloi?
cymysgedd o fetelau
aloi dur gwrthstaen?
70% haearn, 20% cromiwm, 10% nicel
ddim yn cyrydu
defnyddio yn sinc y gegin, cyllyll a ffyrc a cydrannau ceir
aloi pres?
70% copr, 30% nicel
caletach na chopr a ddim yn cyrydu
defnyddio yn offerynnau cerdd