Melting

Question 1

Hvað er meltingarvegurinn?

Answer 1

Rör sem nær frá munni að endaþarmi

Meltingarvegurinn er leið fæðunnar í líkamanum.

Question 2

Hvað er peristalsis?

Answer 2

Vöðvahreyfingar sem flytja fæðuna niður meltingarveginn

Question 3

Hvað kallast kirtlar sem losa framleiðslu sína út í meltingarveg?

Answer 3

Útkirtlar (exocrine glands)

Question 4

Hverjir eru stærstu kirtlarnir í meltingarfærum?

Answer 4

Lifur og bris

Question 5

Hvar fer aðal frásog fæðunnar fram?

Answer 5

Í smáþörmum (90%)

Question 6

Hver eru hjálparlíffæri fyrir meltingu?

Answer 6

• Tennur
• Tunga
• Munnvatnskirtlar
• Lifur
• Gallblaðra
• Bris

Question 7

Hvað er mucosa?

Answer 7

Slímhúð sem klæðir meltingarveginn að innan

Question 8

Hver eru helstu hlutverk meltingarvegarins?

Answer 8

• Melting
• Hreyfanleiki
• Upptaka
• Seytun

Question 9

Hvað er tónískur samdráttur?

Answer 9

Langvarandi stöðugur samdráttur, dæmigert fyrir hringvöðva

Question 10

Hvað er fasabundinn samdráttur?

Answer 10

Varir í nokkrar sekúndur

Question 11

Hvað er seytt í meltingarveginum?

Answer 11

• Meltingarensímum
• Vatni
• Jónum
• Sýru
• Slími
• Gallsöltum

Question 12

Hverjar eru 3 fasa meltingar?

Answer 12

• Höfuðfasa
• Magafasa
• Smáþarfmafasa

Question 13

Hvað gerist í höfuðfasanum?

Answer 13

Kemísk og mekanísk melting byrjar í munnholi

Question 14

Hvernig hefst kynging?

Answer 14

Tungan flyst upp og aftur að gómnum

Question 15

Hverjir eru 3 stig kyngingar?

Answer 15

• Viljabundið stig
• Kok stig
• Vélinda stig

Question 16

Hvað er fæðumauk (chyme)?

Answer 16

Fæðan blönduð við magasafa í maga

Question 17

Hvað seyta mucous cells?

Answer 17

Slími

Question 18

Hvað er seytun saltsýru örvuð af?

Answer 18

• Ach
• Histamín
• Gastrín

Question 19

Hver eru hlutverk brisins?

Answer 19

• Framleiðir brissafa
• Seytir meltingarensímum
• Hlutleysir magasýrur

Question 20

Hvað er gall samsett úr?

Answer 20

• Kólesteróli
• Bíkarbónati
• Fosfólípíðum
• Bilirúbíni
• Gallsöltum

Question 21

Hvað gerist við gall þegar fita berst niður í skeifugörn?

Answer 21

Gall losnar út í meltingarveginn

Question 22

Hverjir eru 3 hlutar smáþarma?

Answer 22

• Skeifugörn
• Ásgörn
• Dausgörn

Question 23

Hvað er frásog (absorption)?

Answer 23

Flutningur sameinda úr meltingarvegi í blóðrásina

Question 24

Hvernig fer melting kolvetna fram?

Answer 24

Með amýlasa í munni og brisi

Question 25

Hvernig fer melting fitu fram?

Answer 25

Fosfólípíð og gallsölt þeyta fituna niður í fitukirni

Question 26

Hvernig eru prótín brotin niður?

Answer 26

Með pepsíni í maga og trypsíni í smáþörmum

Question 27

Hvernig eru kjarnsýrur brotnar niður?

Answer 27

Í niturbasa og einsykrur

Question 28

Hvernig er stjórn meltingar?

Answer 28

Áreitið er magn og samsetning efna í meltingarveginum

Question 29

Hvað er gastrin?

Answer 29

Hormón losað í maga við parasympatíska örvun

Question 30

Hvað eru áreiti sem hafa áhrif á slétta vöðva eða útkirtla í meltingarvegi?

Answer 30

Magn og samsetning þess sem er í meltingarveginum. ## Footnote Áreitin eru togi, osmó og efna.

Question 31

Hvar eru innkirtilfrumur flestar staðsettar í meltingarvegi?

Answer 31

Í maga og smáþörmum. ## Footnote Þessar frumur bregðast við efnum í næringarmaukinu.

Question 32

Hvað örvar sýrulosun og hreyfingu magans?

Answer 32

Gastín. ## Footnote Gastín er losað í maga við parasympatíska örvun eða amínósýrur.

Question 33

Hvað gerist þegar sekretín er losað í smáþörmum?

Answer 33

Hamlar sýrumyndun og hreyfingum í maga; örvar bíkarbónat-losun úr brisi og lifur. ## Footnote Sekretín er losað þegar sýra kemur inn í smáþarmana.

Question 34

Hvað gerir cholecystokinin (CCK) í smáþörmum?

Answer 34

Hamlar sýrumyndun og hreyfingum magans; eykur ensímlosun úr brisi og örvar samdrátt gallblöðru. ## Footnote CCK er losað þegar amínósýrur eða fitusýrur koma inn í smáþarmana.

Question 35

Hvað er Gastrin inhibitory polypeptide (GIP) og hvaða hlutverki gegnir það?

Answer 35

GIP er losað úr smáþörmum og örvar insúlín-losun ef glúkósi og fita eru til staðar. ## Footnote Þetta hjálpar við að stjórna blóðsykri.

Question 36

Hver eru helstu hlutverk ristilsins?

Answer 36

Frásog næringarefna, myndun hægða, vinnsla efna með bakteríum. ## Footnote Ristillinn skiptist í botnristil, ristil, endaþarm og endaþarmsgöng.

Question 37

Hvað eru þrjú stig meltingar?

Answer 37

* Höfuðfasi (cephalic phase) * Magafasi (gastric phase) * Smáþarmafasi (intestinal phase) ## Footnote Þessi stig lýsa ferlum meltingarinnar frá skynjun til frásogs.

Question 38

Hvað er hlutverk brisið?

Answer 38

Brisið er bæði innkirtill og útkirtill; framleiðir meltingarensím og bíkarbónat. ## Footnote Þetta hjálpar til við að brjóta niður prótein og fitu.

Question 39

Hvernig er seytun brissafa stjórnað?

Answer 39

Með sekretín og CCK þegar fita eða sýra berast niður skeifugörn. ## Footnote CCK örvar seytun á ensím ríkum brissafa.

Question 40

Hvað er gall og hvaða efni inniheldur það?

Answer 40

* Kólesteról * Bíkarbónat * Fosfólípíð * Bilirúbín * Gallsölt ## Footnote Gall leysir upp fituna í fæðunni.

Question 41

Hvað gerist við losun galls?

Answer 41

Sekretín og CCK losna þegar fita eða sýra berast niður skeifugörn. ## Footnote CCK veldur samdrætti í gallblöðru.

Question 42

Hvað eru smáþarmar og hver er bygging þeirra?

Answer 42

Smáþarmar eru um 2,5 cm að þvermáli og 3 m að lengd; skiptast í skeifugörn, ásgörn, og dausgörn. ## Footnote Þeir hafa mikið yfirborð sem hjálpar við frásog.

Question 43

Hvað er tónískur samdráttur?

Answer 43

Langvarandi og stöðugur samdráttur. ## Footnote Dæmigert fyrir hringvöðva (sphincters).

Question 44

Hvað er fasabundinn samdráttur?

Answer 44

Varir í nokkrar sekúndur og felur í sér bylgjuhreyfingar. ## Footnote Bútun (segmentation) á sér stað í smáþörmunum.

Question 45

Hverjar eru þrjár gerðir frumna í magaveggnum?

Answer 45

* Mucous cells - seyta slími * Parietal cells - seyta hydrochloric sýru og intrinsic factor * Chief cells - losa pepsinogen ## Footnote Þessar frumur vinna saman að meltingu.

Question 46

Hvað kemur í veg fyrir að maginn melti sjálfan sig?

Answer 46

* Basískt og próteinríkt slím * Þekjufrumur * Ör endurnýjun þeirra ## Footnote Þetta er nauðsynlegt til að vernda magavegginn.

Question 47

Hvað örvar seytun HCl í maga?

Answer 47

* Ach * Histamín * Gastrín ## Footnote Somatostatin hindrar seytun HCl.