Materiały biologiczne - pobieranie do badań laboratoryjnych Flashcards
1
Q
Elementy morfotyczne krwi to:
A
◼ Krwinki czerwone (erytrocyty) RBC
◼ Krwinki białe (leukocyty) WBC
◼ Krwinki płytkowe (trombocyty, płytki krwi)
PLT
2
Q
co to RBC
A
erytrocyty
3
Q
co to WBC
A
leukocyty
4
Q
co to PLT
A
trombocyty, płytki krwi
5
Q
skład osocza
A
Zawiera 91% wody,
8% związków organicznych, w tym białek,
węglowodanów, witamin, enzymów oraz 1%
związków nieorganicznych, utrzymujących
równowagę kwasowo - zasadową ustroju.
6
Q
jaki odsetek krwi to osocze
A
55%
7
Q
Surowica (łac. serum)
A
To część osocza krwi pozbawiona
fibrynogenu. Składa się z wody (90%), białek
(7%), soli mineralnych i innych związków
organicznych i nieorganicznych (3%).
8
Q
czym się różni osocze od surowicy
A
w osoczu jest fibrynogen
9
Q
zabarwienie osocza na ogół
A
słomkowe
10
Q
zabarwienie osocza zielone
A
u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną
11
Q
zabarwienie osocza brązowe
A
w przypadku chorób wątroby
12
Q
zabarwienie osocza żółte
A
w przypadku spożycia dużej ilości tłuszczów
13
Q
na jakie warstwy rozdziela się krew po wirowaniu
A
- osocze
- leukocyty z płytkami krwi (tworzą tzw kożuszek)
- erytrocyty
14
Q
rodzaje antykoagulantów występujących w probówkach na krew pełną
A
wersenian dwupotasowy
cytrynian sodu
heparyna
15
Q
zastosowanie wersenianu dwupotasowego w badaniach krwi pełnej
A
morfologia, OB, BNP, nt-proBNP, HbA1c, grupa krwi, przeciwciała
16
Q
zastosowanie cytrynianu sodu w badaniach krwi pełnej
A
koagulologia, OB
17
Q
zastosowanie heparyny w badaniach krwi pełnej
A
oporność osmotyczna, RKZ, AcP
18
Q
co to OB
A
odczyn Biernackiego lub wskaźnik opadania erytrocytów w ciągu 1 h [mm/h]
19
Q
co to BNP
A
Peptyd natriuretyczny typu B to neurohormon, którego zadaniem jest normalizacja wartości ciśnienia tętniczego i objętości krwi krążącej. Badanie na stężenie peptydu BNP wykonywane jest w celu diagnostyki niewydolności serca.
20
Q
co to nt-pro BNP
A
N-końcowy fragment propeptydu natriuretycznego typu B
21
Q
co to HbA1c
A
Hemoglobina glikowana; powstaje wskutek glikacji globiny, która jest podstawowym składnikiem budowy hemoglobiny. Istnieją różne frakcje hemoglobiny glikowanej, jednak wyłącznie frakcja HbA1C znalazła zastosowanie w diagnostyce cukrzycy. Zawartość na poziomie 6,5% jest równoznaczne z rozpoznaniem cukrzycy.
22
Q
w jakiej odległości od miejsca wkłucia założyć stazę przy pobieraniu krwi
A
7-10 cm
23
Q
jakie są granice czasowe zaciśnięcia stazy w których nie zajdą zmiany pobieranej krwi?
A
mniej niż 1 minuta
24
Q
z jakich miejsc można pobierać krew włośniczkową
A
płatek ucha, piętka, palec
25
jaki rodzaj znieczulenia podczas pobierania szpiku kostnego u dorosłych i dzieci
dorośli miejscowe, dzieci ogólne
26
różnica pomiędzy biopsją aspiracyjną i trepanobiopsją
pobierana jest próbka krwi
szpikowej (biopsja aspiracyjna) lub fragment
kości i szpiku (trepanobiopsja)
27
miejsca pobierania szpiku kostnego
mostek, grzebienie biodrowe
28
z czego można pobrać trepanobioptat oraz aspirat krwi szpikowej
grzebienie kości biodrowych
29
czy można pobrać trepanobioptat z mostka
nie, można jedynie pobrać aspirat krwi szpikowej
30
do czego można wykorzystać szpik kostny (jakie badania/procedury)
◼ Ocena makroskopowa – obecność grudek
w pobranej próbce krwi szpikowej
◼ Wykonanie preparatów
◼ Barwienie MGG
◼ Ocena mikroskopowa
◼ Badanie cytometryczne (cytometria
przepływowa)
◼ Badania genetyczne
31
co to MGG
barwienie barwnikiem giemsy metodą pappenheima
32
jakie rodzaje niedokrwistości są wskazaniem do pobrania szpiku kostnego
z niedoboru żelaza/i kwasu foliowego
tarczowatokrwinkowa
chorób przewlekłych
hemolityczna o etiologii zewnątrz- i wewnątrzkrwinkowej
33
pozostałe wskazania do pobrania szpiku kostnego
Białaczki chłoniaki gammapatie
Małopłytkowość nadpłytkowosc
Zaburzenia ilościowe krwinek białych
Toksyczne uszkodzenie szpiku
Podejrzenie przerzutów
◼ Zaburzenia ilościowe krwinek białych
◼ Zespoły mielodysplastyczne
◼ Białaczki ostre szpikowe
◼ Białaczki ostre limfoblastyczne
◼ Chłoniaki ziarnicze
◼ Chłoniaki nieziarnicze złośliwe
◼ Gammapatie monoklonalne
◼ Gammapatie monoklonalne o nieustalonym
znaczeniu
Biopsja aspiracyjna -
wskazania
◼ Gammapatie poliklonalne
◼ Nowotwory mieloproliferacyjne
◼ Małopłytkowość
◼ Nadpłytkowość
◼ Toksyczne uszkodzenie szpiku
◼ Podejrzenie przerzutów w strefie szpiku
kostnego
34
przeciwwskazania do wykonania biopsji szpiku kostnego
Brak zgody pacjenta (pacjent dorosły)
◼ Brak współpracy z pacjentem podczas
wykonywania zabiegu (znieczulenie ogólne)
◼ Zmiany chorobowe skóry i przydatków
okolicy miejsca wkłucia
◼ Zmiany chorobowe skóry i tkanki podskórnej
◼ Radioterapia okolicy wkłucia igły biopsyjnej
(zmiana miejsca pobrania szpiku)
35
przygotowanie pacjenta do badania ogólnego moczu
Mocz pobiera się do jednorazowego pojemnika,
po wykonaniu toalety narządów moczowopłciowych.
Materiał powinien być pobrany po spoczynku
nocnym, ze środkowego strumienia.
Czas od ostatniej mikcji nie powinien być krótszy
niż 4 godziny.
36
najczęstsze badanie moczu to
badanie ogólne
37
do jakich badań są pierwsza i druga poranna próbka moczu
◼ Pierwsza poranna próbka moczu (badanie
ogólne, posiew moczu
◼ Druga poranna próbka moczu (badanie
cytologiczne, specjalistyczna diagnostyka
białkomoczu
38
dobowa zbiórka moczu - do jakich badań
◼ Dobowa zbiórka moczu:
- klirens kreatyniny
- mikroalbuminuria
- białkomocz dobowy
- dobowe wydalanie: sodu, potasu, chlorków,
mocznika, kreatyniny, kwasu moczowego,
wapnia, fosforanów, VMA, 17–OHKS, KS
39
jakie ciekawe substancje można wykryć w moczu
narkotyki, barbiturany
40
jaka jest metoda z wyboru pobrania moczu u
dzieci gorączkujących z powodu zakażenia dróg
moczowych
punkcja nadłonowa
41
jak pobrać mocz z urostomii
odrzucić pierwszą próbkę
pobranego moczu, kolejną porcję przeznaczyć
do badania
42
Fizjologicznie zawierają minimalną ilość płynów.
W stanach patologii ilość płynów .......
wzrasta
43
jakie płyny są w jamach ciała
- surowicze
- surowiczo-włóknikowe
- włóknikowe
- krwiste
- ropne
- gnilne
- chłonkowe
44
podział płynów jam ciała
- przesięki (transsudatum)
- wysięki (exudatum)
- wysięki nowotworowe
45
co to transsudatum
przesięki
46
co to exudatum
wysięki
47
definicja przesięków
Płyny przedostające się do jam ciała z łożyska
naczyniowego przez jego nieuszkodzoną ścianę
na skutek wzmożonego ciśnienia
hydrostatycznego lub obniżonego ciśnienia
onkotycznego.
48
definicja wysięków
Płyny w jamach ciała, nagromadzone na skutek
zmiany przepuszczalności naczyń krwionośnych
lub chłonnych
49
jakie badania są przeprowadzane na płynach z jam ciała
ogólne, biochemiczne, rozmaz z osadu
50
parametry oceniane w badaniu ogólnym płynów jam ciała
- Barwa
- Gęstość względna
- Liczba krwinek białych
- Liczba krwinek czerwonych
51
parametry oceniane w badaniu ogólnym biochemicznym jam ciała
- stężenie białka w płynie i surowicy
- aktywność LDH w płynie i surowicy
52
co to LDH
dehydrogenaza mleczanowa, pomaga odróżnić przesięk od wysięku
53
rozmaz z osadu płynu jam ciała elementy badania:
- ocena morfotyczna krwinek białych
- ocena morfologiczna innych elementów
komórkowych
- poszukiwanie komórek nowotworowych
54
jaki kolor mają przesięki i wysięki
przesięki bursztynowy, wysięki ciemożółty krwisty mleczny brunatny
55
przejrzystość przesięków i wysięków
przesięki są klarowne a wysięki mętne
56
zwiększono ciężar własciwy,
podwyższone białko pow 30g/l/
podwyższony stosunek ldh to tego w surowicy powyzej 0,6
- to opis właściwości przesięku czy wysięku
wysięku
57
brak fibrynogenu
il rbc=0
glukoza jak w surowicy
- to opis właściwości przesięku czy wysięku
przesięku
58
liczba krwinek białych powyżej 1000komórek / 1ul
liczba granulocytów powyżej 50%
liczba monocytów jednojądrzastych poniżej 50%
- to opis właściwości przesięku czy wysięku
wysięku
59
glukoza niższa niż w surowicy
RBC 1 x 105
- to opis przesięku czy wysięku
wysięku
60
LDH poniżej 200 U/l
- to opis przesięku czy wysięku
przesięk
61
wszystkie właściwości przesięku:
barwa
przejrzystość
ciężar właściwy
białko całkowite
LDH
fibrynogen
glukoza
liczba RBC
liczba WBC
liczba granulocytów
mononukleary
stosunek ldh do tego w osoczu
stosunek białka do tego w osoczu
barwa - bursztynowa
przejrzystość - klarowna
ciężar właściwy - poniżej 1,016
białko całkowite - poniżej 30g/l
LDH - poniżej 200 U/l
fibrynogen - brak
glukoza - jak w surowicy
liczba RBC - brak
liczba WBC - poniżej 100 komórek/ul
liczba granulocytów - poniżej 50%
mononukleary - powyżej 50%
stosunek ldh do tego w osoczu - poniżej 0,6
stosunek białka do tego w osoczu - poniżej 0,5
62
wszystkie właściwości wysięku
barwa
przejrzystość
ciężar właściwy
białko całkowite
LDH
fibrynogen
glukoza
liczba RBC
liczba WBC
liczba granulocytów
mononukleary
stosunek ldh do tego w osoczu
stosunek białka do tego w osoczu
barwa - ciemnożółtya, mleczna, brunatna
przejrzystość - mętny
ciężar właściwy - powyżej 1,016
białko całkowite - powyżej 30g/l
LDH - powyżej 200 U/l
fibrynogen - występuje
glukoza - niższa niż w osoczu
liczba RBC - powyżej 1 x 10^5
liczba WBC - powyżej 100 tys komórek/ul
liczba granulocytów - niższa niż 50%
mononukleary - wyższa niż 50%
stosunek ldh do tego w osoczu - powyżej 0,6
stosunek białka do tego w osoczu - powyżej 0,5
63
po co robić badania płynów jam ciała
w celach
prognostycznych
kontrolnych
różnicujących(rodzaj płynu)
dla potwierdzenia rozpoznania klinicznego
64
co dokładnie można skontrolować robiąc badania płynów jam ciała
1. ocena po radioterapii, czy się powiodło
2. ocena czy proces nowotworowy się rozprzestrzenił na błony surowicze (świadczyło by to o znacznym rozprzestrzenieniu choroby)
3. ocena stanu po opereracji w celu stwierdzenia wznowy procesu nowotworowego
4. ocean stanu pacjenta i zmian patologicznych
65
jaki jest zasadniczy element diagnozy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
pobranie i zbadanie płynu mózgowo-rdzeniowego
66
wskazania do pobrania płynu MR
stany zapalne OUNu
podejrzenia naciekania na OUN
wylewy podpajęczynówkowe
choroby autoimmunologiczne
urazy
epilepsja idiopatyczna
67
przeciwwskazania do pobrania płynu MR
niestabilność hemodynamiczna
zmiany zapalne w miejscu wkłucia
zwiększone ciśnienie śródczaszkowe
podejrzenie hiv
skaza krwotoczna lub choroby wątroby
objawy móżdżkowe i porażenne nerwów czaszkowych
68
wskazania terapeutyczne to nakłucia lędźwiowego
1. podanie leków (antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych,
cytostatyków, spazmolityków, leków przeciwbólowych i znieczulających)
2. doraźne zmniejszenie ciśnienia PMR np w wodogłowiu
69
miejsca pobrania PMR
1. L3-L4 lub L4-L5
2. wkłucie podpotyliczne, jeśli w odc lędźwiowym są zmiany
3. u noworodków z niezrośniętym ciemiączkiem przednim z komór bocznych mózgu
70
jaką objętość płynu MR pobrać i do ilu probówek
po 2 ml do 3 lub 4 probówek u dorosłych, u dzieci 1,5 - 2 ml całkowitej obj
71
badanie laboratoryjne (ogólne) PMR obejmuje
badanie biochemiczne i cytologiczne, ocena właściwości fizycznych
72
jakie parametry są badane w badaniu biochemicznym PMR
białko, glukoza, chlorki i mleczany
73
jak wygląda płyn MR w stanie fizjologii
jest bezbarwny i przejrzysty, można go łatwo pomylić z wodą
74
co oznacza ksantochromiczny kolor płynu MR
obecna bilirubina i domieszka krwi co świadzczy o wylewie krwi do przestrzeni podpajęczynówkowej;
znaczna hiperbilirubinemia
75
co oznacza opalizujący kolor płynu MR
il komórek powyżej1 x 10^3, domieszka krwi
76
co oznacza mętny kolor płynu MR
bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
77
co oznacza krwisto-mętny kolor płynu MR
duża domieszka krwi, wymagana dalsza diagnostyka
78
co nam daje ocena ilości białka w PMR?
białko jest wskaźnikiem działania bariery krew-mózg, jego wzrost wskazuje na choroby OUNu
79
wartości referencyjne białka w PMR
0,15 – 0,45 g/l
(15 - 45 mg/dl)
80
odczyny białkowe PMR
1. nonne-appelta (zmiany globulin)
2. odczyn pandy'ego - białko całkowite poniżej 0,15 lub powyżej 0,45 g/l
81
podwyższone białko w PMR może oznaczać:
choroby demielizacyjne, neurodegeneracyjne
guzy oun, urazy głowy
polineuropatie
bakteryjne zapalenie opon mr
obecność białek poliklonalnych - szpiczak, chłoniak
82
jaka jest prawidłowa ilość albuminy w pmr (wskaźnik albuminowy)
5 - 8 x 10^-3
83
dlaczego do oceny bariery krew-płyn mr jest używany wskaźnik albuminowy
ponieważ w warunkach fizjologicznych albumina nie pochodzi z OUN-u, przenika do niego na drodze dyfuzji prostej
84
co to znaczy śródtekalny
śródpłynowy
85
do czego służy ocena śródtekalna
do oceny syntezy immunoglobulin; IgG, IgM, IgA, oraz ich stosunku do albumin na odpowiednim wykresie hiperbolicznym
86
co to są prążki oligoklonalne
są oznaczane w celu oceny jakościowej wewnątrzoponowej
syntezy IgG, w stwardnieniu rozsianym i innych chorobach zapalnych mózgu są obecne wraz z podniesionym IgG
87
jakie są badane specyficzne markery Stwardnienia Rozsianego w płynie MR
LINGO-1, NOGO-A
88
do czego odnosi się pelocytoza w płynie mr
pojęcie pleocytozy w płynie mr jest odpowiednikiem limfocytozy czy neutrofilii w krwi; jest to zwiększenie ilości komórek danego rodzaju.
w płynie mr znajdują się kom jednojądrzaste - limfocyty 70% i monocyty 30%. w normie w 1 ul płynu mr znajduje się 0 - 5 komórek, u noworodków tak liczba jest zwiększona
89
wartości referencyjne pleocytozy
0 - 5 komórek /ul norma
pleocytoza niska - 5- 10 okmórek/ul
pleocytoza średnia - 10-25 komórek/ul
pleocytoza wysoka powyżej 50 komórek/ul
90
w jakich przypadkach występuje wzrost ilości komórek wielojądrzastych w płynie MR
1. guzy mózgu
2. infekcje bakteryjne, głównie ropne
91
w jakich przypadkach występuje wzrost ilości komórek jednojądrzastych w płynie MR
zapalenie wirusowe
późna faza infekcji bakteryjnej
neurobolerioza
gruźlicze / kiłowe zapalenie opon mr
92
co robimy w przypadku przewagi limfocytów B w płynie mr
pogłębiamy diagnostykę w kierunku chłoniaka OUN
93
wartości referencyjne stężenia chlorków w płynie mr
122 - 130 mmol/l (większe niż w surowicy)
94
w jakich sytuacjach jest podniesione stężenie chlorków w płynie mr
zapalenie mózgu
guzy mózgu
zapalenie rdzenia kręgowego
95
w jakich sytuacjach mamy obniżone stężenie chlorków w płynie mr
1. bakteryjne/gruźlicze zapalenie opon mr
2. kiła oun
3. pląsawica
96
wartości referencyjne glukozy w płynie mr
2,22 - 4,16 mmol/l
97
podniesione stężenie glukozy w płynie mr - co może być pacjentowi
otóż może być uraz głowy, udar mózgu, cukrzyca
98
kiedy jest obniżone stężenie glukozy w płynie mr
gruźlicze zapalenie opon
grzybica oun
hipoglikemia
białaczka
99
wartości referencyjne stężenia mleczanów w płynie mr
poniżej 2,29 mmol/l
100
co jest prawdopodobne jeśli pacjent ma podniesione stężenie mleczanów w płynie mr
zapalenie o etiologii bakteryjnej
padaczka
urazy czaszkowe
wylew śródczaszkowy
101
różnicowanie bakteryjnego i wirusowego zapalenia opon mr
wirusowe:
białko całkowite - nieznacznie podniesione
CRP - mniej niż 5 mg/l
glukoza - bez zmian
chlorki - podniesione
komórki - limfocyty
bakteryjne:
białko całkowite - wielokrotnie podwyższone
CRP - powyżej 5 mg/l
glukoza - obniżona
chlorki - obniżone
komórki - granulocyty obpojętnochłonne
102
jakie badania z użyciem kału
badanie ogólne
na krew utajoną
parazytologiczne
sporologiczne
103
jakie badanie z użyciem potu
chlorki potu, u pacjentów z podejrzeniem mukowiscydozy
