Makrolidy, Azalidy, Ketolidy, Linkozamidy, Oksazolidynony, Streptograminy Flashcards
Mechanizmy oporności na makrolidy
- Zahamowanie transportu do bakterii lub aktywnym wypompowywaniu leku na zewnątrz (ważne u gram+), paciorkowce, gen mef) 2. Wytwarzanie esteraz rozkładających makrolidy (enterobacteriaceae)
- Modyfikacja miejsca wiążącego leki na rybosomie (metylacja) (gram+) gen erm *odpowiada także za oporność wobec streptogramin oraz linkozamidów
Całkowita oporność krzyżowa (obejmuje tez azalidy)
Charakterystyka makrolidów
Naturalne i półsyntetyczne związki zawierajace w cząsteczce makrocykliczny pierścień laktonowy o 14 (erytromycyna, roksytromycyna, klarytromycyna) lub 16 atomach węgla (spiramycyna).
Wiążą sie z 23S rRNA podjednostki 50S rybosomu i hamują syntezę białek (głownie elongację, trochę inicjację).
Działają bakteriostatycznie, w większych stężeniach i alkalicznym pH bakteriobójcze.
Inaktywowana w kwaśnym pH. Kumulują sie wewnątrz komórek (zwłaszcza makrofagow). Eliminacja z żółcią (erytromycyna, roksytromycyna) lub z moczem (klarytromycyna).
Silnie hamują P450 (=> wzrost stężenia teofiliny, cyklosporyny i metyloprednizolonu). Erytromycyna polepsza wchłanianie digoksyny z pp.
Uznawane za stosunkowo nietoksyczne.
Zakres działania makrolidow
Gram+ (pneumokoki, gronkowce, paciorkowce (20% szczepów oporne), Corynebacterium), mikoplazm, Chlamydia, Legionellla pneumphilia, Helicobacter pylori, Listeria sp., także niektóre prątki atypowe (Mycobacterium kansasii i scrofulaceum)
Niektóre gram- (Neisseria ps., Bordetella pertussis, Bartonella sp.)
Borrelia burgdorferi, Treponema pallidum, Campylobacter
Klarytromycyna jest aktywna wobec Toxoplasma gondii i Mycobacterium leprae
Zastosowanie makrolidow
Zakazenia GDO oraz inne zakazenia pozaszpitalne u chorych z nadwrażliwością na antybiotyki beta-laktamowe, w leczeniu i profilaktyce krztuśca, błonicy, w terapii zakażeń odzębowych, eradykacji Helicobacter, w zakażeniach płatkami atypowymi (Mycobacterium avium intracellulare) oraz w leczeniu legionellozy (w dużych dawkach).
Spiramycyna podawana jest w przypadku toksoplazmozy u kobiet w ciąży.
Działania niepożądane makrolidów
Nudności, wymioty, (erytromycyna ma strukturę podobną do motyliny, moze być wykorzystywana jako lek prokinetyczny w niektórych sytuacjach), biegunka. Niektóre sole erytromycyny (estolan) mogą podwodowac cholestazę i zap wątroby, zaczerwienienie skory, gorączkę i eozynofilie.
Przy podaniu dożylnym często zapalenie żyły.
Azytromycyna
Azalid, mechanizm działania i spektrum identyczne jak makrolidy (nieco bardziej aktywny w stosunku do Haemophilus influenze). Chętniej niż one stosowany w leczeniu nierzeżączkowego zap cewki moczowej. Różni sie od markolidów framakokinetyką. Penetruje do większości tkanek, z wyjątkiem płynu m-r i silnie kumuluje się wewnątrz makrofagów. Jest wolno uwalniany z tkanek, wędruje z makrofagami do miejsc infekcji, gdzie osiąga większe stężenia. Dzięki temu mozna prowadzić trzydniową terapię. Dobrze sie wchłania z pp, nie wpływa na aktywnosc enzymów cyt P450.
Telitromycyna i Cetromycyna
Ketolidy (mają grupę cukrową -> nie stanowią substratu dla pompy wyrzucającej makrolidy z bakterii). Taki sam mechanizm działania jak makrolidy raz podobne spektrum.
Stosowane w ostrym zap zatok, zaostrzeniach PZO, a także pozaszpitalnych zap płuc wywołanych przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenze, Moraxella catarrhalis, Mycoplasma pneumoniae lub Chlamydia pneumoniae.
Działania niepożądane telitromycyny i cetromycyny
Zaburzenia widzenia, dolegliwości ze strony pp, uszkodzenia wątroby. Hamują CYP3A4 i mogą wydłużać odstęp QT
Linkozamidy - charakterystyka
Linkomycyna (wytwarzana przez Streptomyces lincolnesis) i klindamycyna (chlorowcowa pochodna linkomycyny).
Identyczny mech działania jak makrolidy.
Aktywnosc wobec bakterii beztlenowych (Bacteroides sp.) oraz tlenowych gram+.
Tlenowe gram- i enterokoki są pierwotnie oporne na te leki.
Lepszą farmakokinetykę ma klindamycyna, penetruje ona do wszystkich tkanek, z wyjątkiem OUNu, w tym do ropni i kości.
Działania niepożądane linkozamidów
Dysbakteriozy (biegunka, zak grzybicze jamy ustnej i narządów płciowych), nudności i wymioty, zmiany skórne. Rzadziej uszkodzenia wątroby i neutropenia.
Klindamycyna
Ogólnie i miejscowo w leczeniu:
1 zakażeń skory i tkanki podskórnej paciorkowcami, gronkowcami, beztlenowcami lub florą mieszaną ( tu w skojarzeniu z aminoglikozydem)
2 nawracających zak gardła
3 paciorkowcowego wstrząsu septycznego (z penicylina)
4 zakażeń kości i szpiku kostnego przez St. aureus
5 zakażeń Pneumocystis jiroveci u pacjentów z AIDS (jako alternatywa biseptolu, w połączeniu z Prymachiną)
6 tez u chorych z AIDS w przypadku toksoplazmozy mózgu
Oksazolidynony
Linezolid i Eperezolid.
Wiążą sie z 23S r RNA (w nieco innym miejscu niż makrolidy, linkozamidy czy streptograminy) i zaburzają wejście w etap inicjacji translacji. Nie konkurują o miejsce wiązania z innymi lekami łączącymi sie z podjednostką 50S.
Działają bakteriostatycznie (z wyjątkiem paciorkowców dla których sa bakteriobójcze).
Oporność zależ od mutacji w określonych miejscach 23S.
Aktywnosc głownie wobec gram+ (paciorkowców, gronkowców, enterokokow, Corynebacterium sp., Listeria monocytogenes.
In vitro hamują wzrost Mycobacterium tuberculosis.
Doustnie i dożylnie w zakażeniach szpitalnych wywołanych przez wielooporne szczep VRE, MRSA lub St. pneumoniae oporne na penicyliny.
Działania niepożądane linezolidu i eperezolidu
Zaburzenia hematologiczne (mielosupresja), nudności i wymioty, kwasica mleczanowa, neuropatia obwodowa i wzrokowa. Nie stosować dłużej niż 4 tygodnie.
Streptograminy - charakterystyka
Chinuprystyna i dalfoprystyna.
Makrocykliczne antybiotyki łączące sie z rybosomami bakteryjnym, destabilizujące go i hamujące syntezę białek.
Stosowane pojedynczo maja właściwości bakteriostatyczne, zaś połączone w stosunku 30:70 (chinuprystyna:dalfoprystyna) szybkie bakteriobójcze wobec większości bakterii (tylko Enterococcus faecium wolno ginie :( ).
Wykazują efekt postantybiotykowy.
Oporność wynika z mutacji miejsca wiążącego dalfoprystynę na rybosomie (typ MLS-B), pojawienia sie enzymów rozkładających dalfoprystynę lub pompy wyrzucającej leki.
Spektrum działania streptogramin
Tlenowe gram-, np Enterococcus faecium (faecalis jest pierwotnie oporny), Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae. Tez enterobacteriaceae, Pseudomonas aeruginosa, Legionellla sp., Haemophilus influenze, Clostridium perfringens, Chlamydia sp i mikoplazmy (z wyjątkiem Mycoplasma hominis).
Podawane dożylnie jedynie w leczeniu zakażeń wieloopornymi szczepami bakterii (MRSA, VISA, VRSA, Streptococcus pneumoniae oporne na penicyliny czy Enterococcus faecium oporne na wankomycynę)
