Antybiotyki beta-laktamowe, glikopeptydowy i lipopeptydowe + aminoglikozydy

Question 0

Zastosowanie penicylin półsyntetycznych przeciwgronkowcowych

Answer 0

W infekcjach wywołanych przez gronkowce wytwarzające beta-laktamazy, wrażliwe paciorkowce.
Listeria sp., MRSA i enterokoki wykazują oporność

Question 1

Penicyliny półsyntetyczne przeciwgronkowcowe

Answer 1

Oksacylina, kloksacylina (jedyna dostępna w Polsce), flukloksacylina, dikloksacylina

Question 2

Aminopenicyliny

Answer 2

Półsyntetyczne, szerokie spektrum - g+ (zakres jak benzylopenicylina), g- (rodzaj Neisseria, haemophilus, rodzina Enterobacteriacae niewytwarzajaca b-laktamaz)
Doustnie, domięśniowo, dożylnie
Mało toksyczne (tez w ciąży), rzadziej ciężkie reakcje uczuleniowe, mogą powodować dysbakteriozy, mogą podowowac osutki plamowo-grudkowe (u 5-10%, cześciej u osób z hiperurykemia leczonych allopurynolemoraz CLL, typowo po podaniu amoksycyliny choremu z mononukleoza)

Question 3

Amoksycylina

Answer 3

1 ostre zap zatok 2 zap ucha środkowego 3 paciorkowcowe zap gardła 4 pozaszpitalne zap płuc 5 eradykacja Helicobacter (wraz z metronidazolem lub klarytromycyna) 6 ZUM wywołane przez enterokoki 7 zaostrzenie POChP

Question 4

Ampicylina

Answer 4

Dożylnie i doustnie (wchłanianie gorsze niż amoksycyliny, która ją w podaniach doustnych zastąpiła)
Dożylnie w leczeniu Listeria oraz entrokokow, używana często w skojarzeniu z aminoglikozydem
Występuje duży odsetek szczepów opornych wsród Escherichia coli oraz rodzajów Salmonella (-> użycie kontrowersyjne, moze spowodować wytworzeniu bezobjaowoego nosicielstwa) i Shigella
Pseudomonas, Acinetobacter, serratia, proteus, Enterobacter i Klebsiella wykazują oporność na lek

Question 5

Ureidopenicyliny

Answer 5

Leki o bardzo szerokim zakresie działania, większa aktywność wobec g- (zwłaszcza Pśeudomonas i enterokokow -wyjątek enterococcus faecium)
Oporne chlamydie i mykoplazmy
Domięśniowo i dożylnie (często z aminoglikozydami i fluorochinolami) w leczeniu ciężkich zak szpitalnych wywołanych przez Pseudomonas i Klebsiella.
Piperacylina używana w profilaktyce w chirurgii i ginekologii
Większa toksyczność

Question 6

Karboksypenicyliny

Answer 6

Karbenicylina (nieużywana już), tykarcylina

Question 7

Tykarcylina

Answer 7

Karboksypenicylina, podaje sie w skojarzeniu z kwasem klawulanowym, który zwiększa aktywność wobec Xanthomonas maltophilia, H. influenze, Klebsiella sp., St. aureus, Bacteroides fragilis (ale nie wobec Pseudomonas!!!)
W leczeniu ciężkich zakażeń szpitalnych (wskazania podobne jak ureidopenicylin)
Tykarcylina + kwas klawulanowym = timentin

Question 8

Kwas klawulanowy, Sulbaktam, Tazobaktam

Answer 8

Inhibitory beta-laktamaz
Same nie maja właściwości przeciwbakteryjnych, ale ich dodatnie do preparatu rozszerza zakres działania antybiotyku.
Najsilniej blokowane sa enzymy klasy A (u gronkowców, H. Influenze, Neisseria gonorrhoeae, Salmonella sp., Shigella sp., Escherichia coli i Klebsiella pneumoniae
Beta laktamazy klasy C nie sa silnie hamowane (pseudomonas, Serratia, Enterobacter, Citrobacter

Question 9

Augmentin

Answer 9

Dodatek kwasu klawulanowego rozszerza spektrum amoksycyliny głownie o bakterie beztlenowe. Używany w zak GDO (2 rzut), pozaszpitalnym zap płuc, nawracajacym bakteryjnym zap gardła, ZUM (3 rzut, po ko-trymoksazolu i nitrofurantoinie) i innych

Question 10

Benzylopenicylina (penicylina g)

Answer 10

W postaci soli sodowej lub potasowej (-> przeciążenie pacjenta Na lub K, gdy K - uwaga na niewydolność nerek lub Na - krazenia ), do stosowania dożylnego bądź domiesniowego, silnie wiąże sie z białkami osocza i dobrze penetruje do wszystkich tkanek (wyjątki: oun, ciecz wodnista oka, płód, pokarm kobiecy), t1/2 = 30 minut, musi być podawana 4-6 razy na dobę, metabolizowana do kwasu penicylojowego, wydalana przez nerki (wydalanie moze zmienjszyc probenecyd i trochę nlpz), in vitro inaktywuje aminoglikozydy (nie podawać w jednym roztworze) in vivo wykazuje z nimi działanie synegistyczne

Question 11

Benzylopenicylina prokainowa

Answer 11

Wyłącznie domięśniowo (po omyłkowym zastosowaniu dożylnym - zespół hoigne), przed zastosowanie wskazana próba uczuleniowa (podanie testarpenu i prokainy), jest wolno rozkładana (->2dawki dobowe)

Question 12

Zespół hoigne

Answer 12

Zaczerwienienie, wzrost ctk, niepokój, splątanie, drgawki, objawy ogniskowe z ounu, np po wstrzyknięciu benzylopenicyliny prokainowej

Question 13

Zakres działania naturalnych penicylin

Answer 13

Paciorkowce (streptococcus pyogenes), paciorkowce hrmolizujace grupy B, C i G, wrażliwe pneumokoki, actinomyces spp., Listeria monocytogenes, Neisseria meningitidis, Treponema pallidum, Bacillus anthracis, beztlenowe: Clostridum sp., Bacteroides (bez Bacteroides fragilis)

Question 14

Fenoksymetylopenicylina (penicylina v)

Answer 14

Kwasooporna sól penicyliny naturalnej, przeznaczona do podawania doustnego (jako jedyna naturalna) 2-4 razy na dobę, wchłanianie z pp niecałkowite, głownie w leczeniu plonicy i zakażeń GDO

Question 15

Benzylopenicylina benzatynowa

Answer 15

Domięśniowo, powolne uwalnianie -> raz na 2-4 tygodni, rzadko, w profilaktyce choroby reumatycznej u dzieci

Question 16

Działanie antybiotyków beta-laktamowych

Answer 16

Bakteriobójcze (wyjątek: benzylopenicylina działa bakteriostatyczne na Enterococcus faecalis). Do rozwoju aktywności wymagają wzrostu i rozmnażania sie bakterii (=nie działają w obecności leków bakteriostatycznych). Efekt działania zależy od czasu (-> stosowane 2-4 razy na dobę)

Question 17

Mechanizmy oporność na antybiotyki beta-laktamowe

Answer 17

1 wytwarzanie beta laktamaz, 2 mutacja białek PBP (typowo MRSA, paciorkowce i enterokoki) 3 zaburzenie przedostawania sie leku do PBP (jedynie G-, bardzo ważne w przypadku Pseudomonas aeruginosa - karbapenemy dostają sie wyłącznie przez porynę oprD) 4 aktywne wypompowywanie leku z drobnoustroju

Question 18

Cefamycyny

Answer 18

Cefoksytyna, cefotetan, cefmetazol

Większa aktywność wobec bakterii gram-

Question 19

Charakterystyka cefalosporyn

Answer 19

Względnie odporne na działanie części beta-laktamaz, ale ESBL i KLC, cefalosporynaza AmpC oraz metalo-beta-laktamaza rozkładają większość cefalosporyn.
Nie wykazują aktywności wobec enterokokow oraz Listeria monocytogenes.
Mało toksyczne, ale więcej działań niepożądanych niż penicyliny półsyntetyczne, rzadziej uczulenie niż w przypadku penicylin.
5-10% pacjentów uczulonych na penicyliny jest rownież uczulona na cefalosporyny

Question 20

Działania niepożądane cefalosporyn

Answer 20

1 podrażnienie i ból w miejscu wstrzyknięcia
2nefrotoksycznosc (szczególnie cefalorydyna, nasila sie przy jednoczesnym podaniu aminoglikozydow i innych nefrotoksycznych)
3 reakcja disulfiramowa (cefamandol, cefcefotetan, cefmetazol, cefoperazon, moksolaktam - zawierają pierścień metylotiotetrazolowy)
4 hipoprotrombinemia (jak wyżej)
5 dysbakteriozy

Question 21

I generacja cefalosporyn

Answer 21

Cefadroksyl, cefazolina, cefradyna, cefpiryna, cefalotyna, cefaleksyna

Question 22

Charakterystyka cefalosporyn I generacji

Answer 22

Silnie działają na gram+ (gronkowce - bez MRSA, paciorkowce) słabiej na gram- (Escherichia, Klebsiella, Proteus) aktywne wobec ziarenkowcow beztlenowych (z wyjątkiem Bacteroides fragilis)

Question 23

Cefazolina

Answer 23

W profilaktyce w chirurgii i rzadziej w leczeniu zakażeń wywołanych przez Stapylococcus aureus

Question 24

Cefradyna, cefaleksyna, cefadroksyl

Answer 24

Pozaszpitalne GDO i ZUM i tkanka podskórna

Question 25

Cefadroksyl

Answer 25

Angina paciorkowcowa

Question 26

Cefalosporyny II generacji

Answer 26

Cefaklor, cefuroksym, cefamandol, cefprozyl, ceforanid, cefonicyd, lorakarbef, cefoksytyna, cefotetan, cefmetazol

Question 27

Charakterystyka cefalosporyn II generacji

Answer 27

Wykazują aktywność leków z I generacji z poszerzonym spektrum działania na droboustroje gram-
Cefoksytyna, cefotetan, cefmetazol oddziaływują na bakterie beztlenowe (łącznie z Bacteroides fragilis)
Brak aktywności wobec Pseudomonas i enterokokow

Question 28

Cefalosporyny drugiej generacji stosowane doustnie

Answer 28

Cefaklor, cefuroksym, cefprozyl, lorakarbef

Question 29

Cefaklor i cefprozyl - stosowanie

Answer 29

Pozaszpitalne GDO i ZUM (leki drugiego rzutu)

Question 30

Cefuroksym

Answer 30

1 zap ucha środkowego lub zatok przynosowych (2 rzut)
2 pozaszpitalne zap płuc
3 zaostrzenia POChP
4 ZUM
5 wczesne stadia boreliozy z Lyme

Question 31

III generacja cefalosporyn

Answer 31

Cefoperazon, cefotaksym, ceftazydym, ceftriakson, cefpodoksym, ceftybuten, cefiksym, ceftyzoksym, cefdynir, cefdytoren, moksolaktam

Question 32

Charakterystyka cefalosporyn III generacji

Answer 32

W porównaniu do II maja porzerzone spektrum działania w kierunku trudnych bakterii gram- (Citrobacter, Serratia, Providencia)

Question 33

Cefalosporyny III generacji aktywne wobec Pseudomonas

Answer 33

Ceftazydym, cefoperazon

Question 34

Cefalosporyny III generacji aktywne wobec Bacteroides fragilis

Answer 34

Ceftyzoksym, moksolaktam

Question 35

Cefalosporyny III generacji podawane doustnie

Answer 35

Cefiksym, ceftybuten, cefpodoksym, cefdynir

Question 36

Ceftriakson

Answer 36

Zak dróg żółciowych (ale tez niebezpieczeństwo wystąpienia kamicy żółciowej)

Question 37

Cefotaksym, ceftriakson - zastosowanie

Answer 37

1 ciężkie szpitalne zap płuc pozaOIT
2 ciężkie pozaszpitalne
3 zap opon m-r
4 zak Neisseria gonorrhoeae
5 zap wsierdzia
6 posocznica bakteryjna
7 profilaktyka posocznicy meningokokowej (zwłaszcza u ciężarnych)

Question 38

IV generacja cefalosporyn

Answer 38

Cefepim, cefpirom

Question 39

Cefepim, cefpirom

Answer 39

Bardzo szerokie spektrum działania, aktywność wobec Pseudomonas, Enterobacter, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Neisseria, Haemophilus.
Pozajelitowo, dobrze penetrują do OUN, do ciężkich zakażeń szpitalnych

Question 40

Cefalosporyny V generacji

Answer 40

Ceftobiprol, ceftarolina
W porównaniu do IV zakres porzerzone o MRSA i oporne enterokoki
Ceftobiprol działa na gram- tak jak leki IV generacji, ceftarolina jest mniej aktywna

Question 41

Karbapenemy - charakterystyka

Answer 41

Imipenem, ertapenem, meropenem, faropenem, dorypenem.
Duża odpornośc na rozkład przez większość beta-laktamaz (rozkładane przez karbapenemazy i metalo-beta-laktamazy.
W grupie karbapenemow występuje oporność krzyżowa.
Dobrze penetrują do tkanek (tez do OUNu), wydalane są przez nerki.
! Pomiędzy penicylinami i karbapenemami występuje alergia krzyżowa!

Question 42

Zakres działania karbapenemow

Answer 42

Bardzo szeroki! Wiele gram- (w tym Pseudomonas), gram+ i beztlenowych.
Enterococcus, MRSA Clostridum difficile, Burkholderia cepacia oraz Xanthomonas maltophilia.
Jako leki 2 lub 3 rzutu w ciężkich zak szpitalnych.
Niekiedy stosowane w skojarzeniu z aminoglikozydami

Question 43

Monobaktam - Aztreonam

Answer 43

Wąskie spektrum działania - gram- (tez Pseudomonas i Serratia).
Brak aktywności wobec gram+ i beztlenowych.
Rzadko stosowany, dożylnie lub domięśniowo.
Postać wziewna w leczeniu mukowiscydozy.
Stosowany czasem w skojarzeniu z metronidazolem, klindamycyna, amikacyną i wankomycyną.
Uczuleni na penicyliny nie wykazują alergii na aztreonam

Question 44

Antybiotyki aminoglikozydowe - charakterystyka

Answer 44

Dobrze rozpuszczalne w wodzie, bardzo stabilne, wykazują aktywność w alkalicznym pH i praktycznie nie wchłaniają sie po podaniu doustnym (działają tylko w świetle pp). Słabo przenikają do płuc i OUNu.
Są nieodwracalnymi inhibitorami syntezy białek w bakteriach.
Dysfunkcja biernie przez poryny, a następnie są transportowane aktywnie do wnętrza bakterii (proces krytycznie sprzężony jest z łańcuchem oddechowym) . Powodują one błędy w translacji i rozpad polirybosomow oraz hamują inicjację translacji. Łącza sie z 30S. Bakteriobójcze, silny efekt postantybiotykowy.
Antybiotyki beta-laktamowe i wankomycyna działają synergistycznie.
Bardzo stabilne i trudne do rozkładu. Oporność polega na wytwarzaniu enzymów dołączających do leku rożne grupy funkcyjne , co zaburza wiązanie sie z rybosomem, mutacji poryn a także zmiany w miejscu wiążącym leki na rybosomie.

Question 45

Streptomycyna

Answer 45

Głownie w leczeniu gruźlicy jako lek 2 rzutu. Powinna być stosowana tylko w skojarzeniu z innymi lekami (szybko narasta oporność na streptomycyne stosowaną w monoterapii)
Używana tez w leczeniu dżumy, tularemii, brucelozy.
W odróżnieniu od innych aminoglikozydow często wywołuje reakcje uczuleniowe.

Question 46

Neomycyna, kanamycyna, paromomycyna

Answer 46

Oprócz działania na tlenowe gram-, wykazują aktywność wobec niektórych pratków.
Stosowane w oczyszczaniu pp oraz miejscowo na skórę, do oka i ucha.
Długotrwale neomycyna - skórne reakcje uczuleniowe

Question 47

Tobramycyna

Answer 47

Podobne spektrum do gentamycyny (ale większa aktywność wobec Pseudomonas, mniejsza wobec Serratia, Enterococcus faecium.
Mogą występować szczepy oporne na gentamycyne. A wrażliwe na tobramycynę.
Moze być używany w inhalacjach w leczeniu Pseudomonas w przebiegu mukowiscydozy.

Question 48

Netylomycyna

Answer 48

Dodatek grupy etylowej zmniejsza podatność na rozkład i modyfikację, mozna stosować wobec szczepów opornych na gentamycynę i tobramycynę.

Question 49

Amikacyna

Answer 49

Mniej toksyczna niż kanamycyna (od której pochodzi). Nie jest inaktywowana przez enzymy unieczynniajace gentamycynę i tobramycynę i wykazuje aktywność wobec szczepów opornych na te antybiotyki.
Działa na szczepy wielooporne Mycobacterium tuberculosis.

Question 50

Sepamycyna

Answer 50

Nowszy, podobny do amikacyny, wykazuje większą aktywność wobec szczepów produkujących metylotransferazę

Question 51

Zastosowanie aminoglikozydów

Answer 51

Ciężkie zakażenia, zwłaszcza szpitalne:
1 ciężkie zakażenia tlenowymi pałeczkami gram- (Enterobacteriacae) w skojarzeniu z odpowiednim antybiotykiem beta laktamowym, także zakażenia wywołane przez Pseudomonas (razem z ceftazydymem lub cefepimem) oraz zakażenia u chorych z neutropenią (głównie amikacyna + cefalosporyna III generacji)
2 zap wsierdzia lub posocznica wywołana przez enterokoki (+ penicylina, ampicylina lub antybiotyk glikopeptydowy) 3xdobę
3 zap otrzewnej (+ antybiotyk na beztlenowce)
4 zap opon m-r wywołane przez pałeczki tlenowe (+ cefalosporyna III generacji lub meropenem)
5 powikłane ZUM
6 gruźlica

Question 52

Działania niepożądane aminoglikozydów

Answer 52

1 ototoksyczność
2 nefrotoksyczność
3 nasilenie blokady nerwowo-mięśniowej
4 objawy alergii
5 możliwość uszkodzenia nerek i ucha u płodu

Question 53

Spektynomycyna

Answer 53

Aminocyklitol podobny strukturalnie do aminoglikozydow.
Zbliżone spektrum i mechanizm działania.
Domięśniowo tylko w leczeniu rzeżączki u pacjentów uczulonych na penicyliny.
Działania niepożądane: ból w miejscu iniekcji, rzadko nefrotoksyczność i niedokrwistosc

Question 54

Wankomycyna i teikoplanina

Answer 54

Antybiotyki glikopeptydowe, hamują budowę ściany komórkowej, bakteriobójcze. Oporność u Staphylococcus aureus i VRE.
Wankomycyna wykazuje aktywność wobec gram+ (tlenowe i beztlenowe: gronkowce, paciorkowce, Corynebacterium, Clostridium perfringens i difficile, Propionibacterium. Teikoplanina - podobnie ale słabiej na gronkowce koagulazoujemne.
Nieaktywne wobec Nocardia, Lactobacillus, Erysipelothrix rhusiopathiae.

Question 55

Stosowanie wankomycyna i teikoplaniny

Answer 55

Wanko - 2xdobę dożylnie, teikoplanina 1xdobę
Wankomycyna doustnie w terapii rzekomobloniastego zap jelita grubego (lek drugiego rzutu, pierwszym jest metronidazol), moze być podawana do jamy otrzewnej (u dializowanych) i do komór mózgowych.

Question 56

Działania niepożądane wankomycyna i teikoplaniny

Answer 56

Cześciej po wankomycynie.
Zap zyly, gorączka, osutka. W czasie szybkiego wlewu - red men syndrome (zależy od uwalniania przez lek histaminy), skurcz oskrzeli, bolesny skurcz mm klatki piersiowej i grzbietu.
Wankomycyna wykazuje oto i nefrotoksyczność.

Question 57

Daptomycyna

Answer 57

Lipopeptyd wytwarzany przez Staphylococcus roseosporus.
Mechanizm działania: wiąże sie z błoną bakterii i powoduje wzrost jej przepuszczalności dla jonów K+ ~> wtórne nieprawidłowości w replikacji DNA ~> smierć bakterii.
Bakteriobójczo na gram+ ziarenkowce (w tym MRSA i VRE. Nie działa na Listeria i Clostridium.
Stosowana w ciężkich zapaleniach skory i tkanki podskórnej oraz wsierdzia wywołanych przez Staphylococcus aureus.
Jest inaktywowana przez surfaktant.

Question 58

Telawancyna, dalbawancyna, oritawancyna

Answer 58

Lipoglikopeptydy, hamują syntezę ściany bakterii (łącza sie też z sekwencją -D-ALA-D-mleczan- wiec działają na szczepy oporne na wankomycynę) oraz jak daptomycyna zaburzają funkcje błony bakterii (nie są przy tym inaktywowana przez surfaktant).
Działają silniej bakteriobójczo na gram+ niż wankomycyna