Maireachtáil inbhuanithe agus freagrach

Question 1

Cad is brí le maireachtáil inbhunaithe agus freagrach?

Answer 1

Baineann sé le caitheamh ár saol chun an t-íosmhéid tionchar diúltach ar an timpeallacht

Question 2

Mínigh gásanna cheaptha teasa?

Answer 2

Is gásanna iad seo a stopann teas ag eiliú ón domhain agus cuireann sin leis an domhain a téamh

Question 3

Mínigh breoslaí iontaise + sampla?

Answer 3

Is breosla nádúrtha iad seo a fhoirmíonn ó bplandaí agus ainmhí marbh m.sh móin

Question 4

Mínigh athrú aeráide?

Answer 4

Is athrú mór ar bith fadthéarmach é seo i meánghréasáin aimseartha

Question 5

Mínigh teamh domhanda?

Answer 5

Seo an ardú fadthéarmach i méan-teochtaí an domhain

Question 6

Mínigh an ciseal ósóin?

Answer 6

Ciseal den atmaisféar é, a súann radaíocht UV ón grian, ag cosaint muid

Question 7

Mínigh lorg carbóin?

Answer 7

Seo an líon iomlán carbón déanta ag gníomhaíochtaí daonna, go díreach agus go hindíreach

Question 8

Mínigh trualliú timpeallachta?

Answer 8

Bealaí ina dhéanann gníomhaíocht daoine dochar don timpeallach nadúrtha

Question 9

2 cúiseanna de trualliú uisce?

Answer 9

1. Dramháil ó thairgeadh bia
2. Doirtí ola (oil spills)

Question 10

2 iarmhairtí de trualliú uisce?

Answer 10

1. Éisce marbha
2. Bolaithe bréana (foul smell)

Question 11

2 rudaí atá muid abalta a dhéanamh i gcomhair trualliú uisce?

Answer 11

1. Úsáid ceimicéan atá sábhailte don ghairdín
2. Úsáid an méid ceart

Question 12

2 cúiseanna de trualliú aeir?

Answer 12

1. De-ocsáid charbóin ó análú
2. De-ocsáid sulfair ó ghual agus ola

Question 13

2 iarmhairt de trualliú aeir?

Answer 13

1. Galair ríospráide
2. Athrú aeráide

Question 14

2 rudaí is féidir linn a dhéanamh maidir le trualliú aeir?

Answer 14

1. Úsáid spraeanna pumpála seachas aerasóil
2. Úsáid gás nádúrtha agus gual gan toit (smoke)

Question 15

2 cúiseanna le trualliú fuaime?

Answer 15

1. Ceol ard
2. Monarchana

Question 16

2 iarmhairtí de truailliú fuaime?

Answer 16

1. Imní
2. Easuan

Question 17

1 rudaí is féidir a dhéanamh maidir le truailliú fuaime?

Answer 17

1. Roghnaigh táirgí ciúin (miasnitheoir, gluaisrothair)

Question 18

Cúis amháin truilliú bruscar?

Answer 18

Diúscart mhíchúramach dramhíola (careless waste disposal)

Question 19

2 cúiseanna truailliú bruscar?

Answer 19

1. Tionchar diúltach ar thúisóireacht
2. Tionchar diúltach ar sláinte choirp

Question 20

2 rudaí is féidir linn a dhéanamh maidir le truailliú bruscar?

Answer 20

1. Déan athchúrsáil
2. Seachain pacáistiú nach bhfuil gá

Question 21

3 slí chun chun tomhaltóir inbhuanaithe?

Answer 21

1. Laghdaigh an líon drámhíola a tháirgtear
2. Laghdaigh an méid uisce a úsáidtear
3. Modhanna teasa cairdiúil don timpeallacht

Question 22

Na dhá saghas modhanna téamh tí?

Answer 22

1. Teitheoirí aonair
2. Teas lárnach

Question 23

Mínigh teitheoirí aonar?

Answer 23

Radaitheoir amháin atá ann de ghnáth. Tá sé níos fearr ar feadh méid níos giorra ama

Question 24

Mínigh teas lárnach?

Answer 24

Déantar uisce a théamh le coire nó sorn (le gáis nó ola go hiondúil)

Question 25

Mínigh teamh tí inbhunaithe?

Answer 25

Tá sé an córais teamh tí atá cairdiúil don timpeallacht

Question 26

3 slí eile le bheith inbhuanaithe ag téamh tí?

Answer 26

1. Múch teas i seomra nach bhfuil i úsáid
2. Cinntigh go bhuil go leor insliú sa tigh
3. Coinnigh go bhduil fuinneoga agus doirse dúnta

Question 27

Mínigh insliú?

Answer 27

Ábhar a úsáidtear chun teas a stopadh ag teacht amach

Question 28

Mínigh drochsheoltóir?

Answer 28

Áchair nach ligeann teas dul tríd

Question 29

3 sampla de drochsheoltóir?

Answer 29

1. Fabraic
2. Snáthínghloine
3. Aer

Question 30

Slí go féidir leat insliú a dhéanamh san áiléir?

Answer 30

Snáthinghloine chun cailead teasa tríd an dian a stopadh

Question 31

Slí go féidir leat insliú a dhéanamh sna ballaí?

Answer 31

Cuir cuasballaí (cavity wall) isteach. Feidhmíonn an aer san cuasballa mar ábhair inslithe

Question 32

Slí go féidir leat insliú a dhéanamh sa úrláir?

Answer 32

Cuir carpéid agus fóshraitheanna (underlie) cairpéid

Question 33

Slí go féidir leat insliú a dhéanamh sa fuinneoga?

Answer 33

Fháil fuinneoga déghloinithe (double glazed) nó tríghloinithe (triple glazed) isteach

Question 34

Slí go féidir leat insliú a dhéanamh sa siorradh?

Answer 34

Is féidir cuirtíní tiubhe nó seachdóirí siorradh (draughts excluses) isteach

Question 35

Mínigh an Rátáil Fuinneamh Foirgnimh?

Answer 35

Déantar sa rátáil ar scála A go G, le A ag bheith is éifeachtaí agus G ag bheith níos lú éifeachtaí

Question 36

3 treoirlínte le úsáid leictreachas go hinbhuanaithe?

Answer 36

1. Roghnaigh féaras le ráta éifeachtacht fuinnimh ard
2. Múch soilísí nuair nach bhfuil siad in úsáid

Question 37

Cad a úsáidtear uisce i gcomhair sa tigh?

Answer 37

Úsáidtear i gcomhair cócaireacht , ag nigh agus leithris a shruthlú

Question 38

3 slí chun úsáid uisce go hinbhuanaithe?

Answer 38

1. Múch an sconna nuair a bhfuil tú ag scuab go fiacla
2. Deisigh sconnaí/lethris nuair atá sé ag ligeant fríd (leaking)
3. Bíodh cith agat agat seachas folcadán

Question 39

Mínigh drámhíol orgánach/inbithmhillte vs neamhórgánach/neamhinbhithmillte?

Answer 39

Briseann drámhíol orgánach/inbithmhillte go héasca.
Ní féidir drámhíol neamhinbhithmillte bhriseadh síos gán damáiste a dhéanamh don timpeallacht

Question 40

Mínigh cosc drámhíola?

Answer 40

Laghdaigh an líon drámhíol is féidri leat a dhéanamh m.sh Ceannaigh an méid atá le dhíth

Question 41

Mínigh laghdú drámhíola?

Answer 41

Laghdaigh an líon drámhíola a chruthaíonn m.sh Déan dheisiú agus chothabhail d’earraí

Question 42

Mínigh athúsáid drámhíola?

Answer 42

Ag baint úsáid as drámhíoll le haghaidh rudaí eile m.sh Athúsáid malaí agus boscaí pláisteacha

Question 43

Mínigh athchursáil drámhíola?

Answer 43

Táirgí a phróiséal chun táirge nua a dhéanamh dóibh

Question 44

Mínigh muiríní?

Answer 44

Bhriseann ábhair orgánaigh anuas thar thréimhse ama ag mícreaorgánaigh agus feithidí