Əməliyyat sistemləri

Question 1

Əməliyyat sistemi (ƏS) Operating System (OS):

Answer 1

Kompüterin qurğuları ilə istifadəçi və tətbiqi proqramlar arasında rahat interfeysi təşkil edən proqramların yığımı

Question 2

Əməliyyat sisteminin əsas funksiyaları:

Answer 2

1) İstifadəçilərlə avadanlıq arasında rahat interfeys
2) Tətbiqi proqramların yüklənməsi və yerinə yetirilməsi
3) Səhvlərin emalı
4) Fayl sisteminin işlədilməsi
5) Qurğulara nəzarət və idarəetmə

Question 3

Əməliyyat sisteminin 2 növü var:

Answer 3

Birprosessorlu və Çoxprosessorlu

Question 4

Verilənlərin paket emalı (batch processing) nələr daxildir?

Answer 4

Proqramların perfokartlara köçürülməsi
Lentlərin qurulması
Oxuyan qurğulara perfokartların yerləşdirilməsi
Açarların qurulması

Question 5

Birprosessorlu sistemdə maşın kimin və ya nəyin nəzarəti altında olurdu?

Answer 5

Tapşırıq=Proqram
İstifadəçiyə verilən müddətdə maşın tamamilə onun nəzarəti altında olurdu
Bütün tapşırıqlar bir paketə yığılır və sonradan istifadəçinin köməyi olmadan yerinə yetirilir

Question 6

Birprosessorlu sistemdə tapşırıqlar necə yerinə yetirilirdi?

Answer 6

Hər bir tapşırıq təlimatlarla müşayiət edilirdi. Təlimatlar tapşırıqların idarəetmə dilində yazılırdı və tapşırıqlarla bir yerdə bir növbədə saxlanılırdı
Paket emallı sistemlərdə yaddaşa yüklənmiş tapşırıqlar öz icrasını tapşırıq növbəsində gözləyirdilər

Question 7

FİFO prinsipi:

Answer 7

first-in, first-out–birinci gələn birinci çıxır
Tapşırıqlar üçün prioritetlər (üstünlük dərəcəsi) nəzərdə tutulub. Daha yüksək prioritetə malik olan tapşırıq birinci növbədə yerinə yetirilir

Question 8

Verilənlərin interaktiv və ya dialoq emalı:

Answer 8

Yaddaşda bir-neçə proqram
Proqramlar ardıcıl olaraq yerinə yetirilir
terminal=monitor+klaviatura

Question 9

Verilənlərin emalı:(interaktiv)

Answer 9

Verilənlərin interaktiv emalı real zamanda aparılır
Əgər əməliyyat sistemi tapşırıqları ardıcıl olaraq yerinə yetirsəydi, onda yalnız bir istifadəçi real zamanda nəticələrini ala bilərdi!

Question 10

Zamanın bölünməsi:

Answer 10

Güclü kompüterlə eyni zamanda bir-neçə istifadəçi işləyir

Question 11

Çoxprosessorlu sistemlər: Kompüter şəbəkəsi:

Answer 11

Tətbiqi proqramlardan, xarici yaddaş və periferik qurğularından kollektiv şəkildə istifadə edilməsi

Question 12

Proqram təminatı:(software)

Answer 12

Proqram təminatı:

1) Tətbiqi 2) Sistem
1. Mətn redaktorları; 1.Xidməti proqramlar(utilitlər)
2. Elektron cədvəllər; 2.Əməliyyat sistemi:
3. Proqramlaşdırma dilləri; Örtük
4. Verilənlərin bazaları Nüvə
5. Dizayn proqramları Drayverlər
6. Mühasibat proqramları
7. Oyunlar

Question 13

Proqram təminatı nədir?

Answer 13

Verilənlərin daxiledilməsini, emalını və xaric edilməsini həyata keçirən proqramlar.

Question 14

Tətbiqi proqram təminatı:

Answer 14

Tətbiqi proqram təminatına kompüterdə yerinə yetirilən və müxtəlif tətbiq sahələrinə aid olan proqramlar daxildir. İstifadəçidən asılı olaraq bu proqramların sayı və tərkibi fərqli ola bilər.

Question 15

Tətbiqi proqramlar:`

Answer 15

Microsoft Office, 3D Studio MAX, Paint

Question 16

Sistem proqram təminatı:

Answer 16

Sistem proqram təminatı kompüterə aid məsələləri yerinə yetirir:
Əməliyyat sistemi
Utilitlər (xidməti proqramlar)

Question 17

Utilit:

Answer 17

Kompüterin saszlanması və yoxlanılması üçün istifadə olunan xidməti proqram.

Diskin yoxlanması və defraqmentasiyası
Sərt diskin idarəedilməsi
Fayl menecerləri

Question 18

Utilitlərə aiddir:

Answer 18

Şəbəkə utilitləri
Arxiv yaradan utilitlər
CD/DVD-lərin yazılması
Antivirus proqramları
Mətnin skan edilməsi və tanınması

Question 19

Əməliyyat sisteminin komponentləri:

Answer 19

1) Örtük
2) Nüvə
3) Drayverlər

Question 20

Örtük:

Answer 20

Shell

Əməliyyat sistemi və istifadəçi arasında əlaqə yaradan əməliyyat sisteminin bir hissəsi

Question 21

İstifadəçinin qrafik interfeysi(GUİ):

Answer 21

İstifadəçinin qrafiki interfeysi örtüyün bir hissəsidir.
Qrafiki interfeysdə ekranda olan bütün obyektlər-fayllar və proqramlar şəkilli nişanlar kimi təsvir olunurlar.Obyektlərə əmr vermək üçün onları maus vasitəsilə aktivləşdirmək kifayətdir.(MS DOS-da klaviaturadan yəığılan əmrlər)

Question 22

Drayverlər:

Answer 22

Əməli yaddaşda yerləşən və əməliyyat sisteminin nüvəsi ilə periferik qurğularla verilənlərin mübadiləsini təşkil edən xüsusi proqramlar.

Question 23

Window manager:

Answer 23

Pəncərələri idarə edən proqram . Pəncərələri kompüterin ekranında yerləşdirir və pəncərələrin hansı proqramlara məxsus olduğunu izləyir. Hər hansı bir proqram ekrana müəyyən informasiya çıxarmaq istəyəndə, o, Window manager-ə xəbərdarlıq edir, Window manager isə lazım olan təsviei həmin proqramın pəncərəsində yerləşdirir. İstifadəçi mausun düyməsini basarkən, Window manager ekranda olan maus göstəricisinin koordinatlarını hesablayır və həmin yerdə yerləşən proqramı aktivləşdirir.

Question 24

Nüvə:

Answer 24

1) File manager
2) Memory manager
3) Planlaşdırıcı
4) Dispetçer

Question 25

File manager:

Answer 25

Faylları idarə edən proqram:

1) kompüterin yaddaş qurğularının istifadəsini uzlaşdırır
2) kompüterdə yerləşən bütün fayllara nəzarət edir, yəni fayllar harada yerləşir, hansı istifadəçi onlarla işləyə bilər
3) yaddaşın hansı hissələri boşdur və ya tutulub
4) faylları qovluqlara qruplaşdırır

Question 26

Faylın marşrutu:

Answer 26

Faylın marşrutu-lazımı fayla gətirib çıxaran qovluqlar ardıcıllığı

Question 27

Memory manager:

Answer 27

Əməli yaddaşa nəzarət edən proqram.
Cari məsələni əməli yaddaşa yerləşdirir və yerinə yetirir;
Çoxməsələlik şəraitində bir neşə proqram eyni zamanda yerinə yetirilməlidir. Memory manager onları əməli yaddaşın boş olan hissələrində yerləşdirir və ardıcıl olaraq yerinə yetirir;
Virtual yaddaşa nəzarət edir.

Question 28

Proqram:

Answer 28

Göstərişlərin statik yığımıdır.

Question 29

Proses:

Answer 29

Proqramın yerinə yetirilməsidir(dinamik fəaliyyət)

Question 30

Prosesin vəziyyəti:

Answer 30

Proqramın hal-hazırda yerinə yetirilən hissəsi;
prosessor registrlərinin tərkibi;
əməli yaddaş xanalarının tərkibi;
Prosesin vəziyyəti zamanın konkret anı üçün kompüter ehtiyatlarının ani surətidir.

Question 31

Planlaşdırıcı:

Answer 31

Gedən proseslərin hesabatını aparır, yeni prosesləri qeydə alır və birmiş prosesləri yaddaşdan silir.

Question 32

Dispetçet:

Answer 32

Planlaşdırılmış proseslərin yerinə yetirilməsinə nəarət edir. Bu nəzarət zamanın müəyyən qısa kvantlara (50 milli saniyyə) bölünməsi ilə həyata keçirilir. Dispetçer həmçinin mərkəzi prosessoru bir prosesdən digər prosesə keçirir.

Question 33

Əməliyyat sisteminin yüklənməsi, Addım 1:

Answer 33

Kompyuter şəbəkəyə qoşulur və ROM-da yerləşən Booting proqramı işləməyə başlayır. Əməliyyat sistemi xarici yaddaş qurğusuna yerləşir.

Question 34

Əməliyyat sisteminin yüklənməsi, Addım 2

Answer 34

Booting proqramı əməliyyat sistemini xarici yaddaşdan əməli yaddaşa köçürür və idarəni ona təhvil verir.