Levensgebieden & praktisch functioneren

Question 1

Welke factoren, en in welke mate, hebben invloed op de effectiviteit van begeleiding bij psychotherapie?

Answer 1

De cliënt zelf draagt 30% bij aan het resultaat; de relatie tussen de werker en de cliënt draagt voor 12% bij; de behandelmethode is voor 8 % verantwoordelijk voor resultaat; de individuele therapeut 7% en 3 % andere factoren. De overige 40% zijn onbekende factoren.

Question 2

Waarom zijn de cijfers over effectiviteit van behandeling bij psychotherapie niet 1-op-1 te vertalen naar de praktijk?

Answer 2

Omdat daarbinnen de focus niet enkel op psychische problematiek ligt, maar ook op het netwerk en de omgeving. Daarnaast is binnen het sociaal werk de cliënt vaak zelf onderdeel van het probleem en zal er dus in mindere of meerdere mate een ontwikkeling bij de cliënt moeten plaatsvinden om de problemen effectief aan te kunnen pakken.

Question 3

Waarom zou het begrip ‘werkalliantie’ meer passend zijn dan ‘relatie’?

Answer 3

Bij relatie ligt er nadruk op de houdingsaspecten, waar bij werkalliantie veel duidelijker wordt dat het om een gezamenlijke inspanning gaat.

Question 4

Welke drie zaken vormen de peilers van een werkalliantie?

Answer 4

De doelen worden gezamenlijk besloten, er zijn taken, en de binding is sterk genoeg om te onderhandelen.

Question 5

Wat betekent prevalentie?

Answer 5

Het percentage van de bevolking op een bepaald moment met een bepaalde aandoening.

Question 6

Hoe zit het met comorbiditeit bij angststoornissen?

Answer 6

Die is hoog: vooral stemmingsstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en middelenmisbruik zijn vaak gekoppeld.

Question 7

Waarom is het onderscheid tussen denk- en doevermogen zo belangrijk?

Answer 7

Er bestaat een behoorlijk verschil tussen wat van burgers wordt verwacht en wat zij daadwerkelijk aankunnen, zeker in de huidige participatiesamenleving. Je kunt soms iets wel analyseren, maar als het tegenzit heb je meer aan het vermogen om in actie te komen, het hoofd koel te houden of vast te houden aan goede voornemens.

Question 8

Welke drie persoonlijkheidskenmerken liggen aan de basis van het doe vermogen?

Answer 8

Approach temperament (aanpakken of vermijden), vermogen tot zelfcontrole en beheersing, overtuigingen (teveel of te weinig is vaak niet handig).

Question 9

Wat is de relatie tussen stress en mentale vermogens?

Answer 9

Zelfcontrole gaat flink omlaag bij bv. lastige cognitieve taken of blootstelling aan verleidingen. Maar dit zijn juist de vaardigheden die iemand nodig heeft wanneer het leven tegenzit!

Question 10

Hoe zit het met de trainbaarheid van doe vermogens?

Answer 10

Het temperament kan niet aangepast worden, overtuigingen en zelfcontrole wel. Het is alleen nog niet duidelijk of die transferen, en in welke mate ze verbeterd kunnen worden.

Question 11

Wat is het verschil tussen het rationalistisch en het realistisch perspectief?

Answer 11

De eerste gaat uit van het idee dat een ieder z’n eigen verantwoordelijkheid neemt wanneer hij of zij over voldoende kennis beschikt. De tweede van het idee dat weten nog geen doen is, en zelfcontrole door allerlei factoren beïnvloed wordt. Het verschil tussen onwil en onmacht dus.

Question 12

Hoe kan de overheid meer rekening houden met (het stimuleren van) doe vermogens?

Answer 12

Keuzedruk- en vrijheid reduceren, onderscheid tussen niet willen en niet kunnen plus bijbehorende consequenties, vroegtijdig en persoonlijk contact (maatwerk).

Question 13

Bij de werkalliantie, welke factoren komen er verder nog kijken bij de gedwongen hulpverlening?

Answer 13

Binding en vertrouwen, dus respect voor en verbonden met elkaar en de doelen. Stroefheid: de cliënt is niet altijd eerlijk, gaat soms tegen de werker in en de werker reageert dan te veel met controle.

Question 14

Wat is de kern van een krachtinventarisatie?

Answer 14

Wat de cliënt wenst in het leven, wat zijn voor hem of haar belangrijke waarden en hoe ziet een zinvol leven eruit voor diegene?

Question 15

Welke vijf krachten worden er onderscheiden?

Answer 15

Persoonlijke kwaliteiten (ik ben), talenten en vaardigheden (ik kan), krachten en mogelijkheden omgevingen (ik heb), interesse en aspiratie (ik wil), kennis en ervaring (ik weet).

Question 16

Waar richten krachtgerichte vragen zich voornamelijk op?

Answer 16

Op interesse, voorkeuren, krachtbronnen en dergelijke. En ook uit zichzelf te stappen, bv. ‘welk advies heb je voor mensen die hetzelfde hebben ervaren als jij?’ Denk verder aan persoonlijke vitaminen: waar voel je je goed door, waar geniet je van?

Question 17

Waarom is het voor kinderen met AD(H)D lastig om zich positief te ontwikkelen en autonomie te verwerven?

Answer 17

Ze kunnen hun aandacht lastig vasthouden en zijn te actief, waardoor opvoeders hen vaker dingen (moeten) verbieden. Ook het ontwikkelen van zelfbeheersing, acceptatie door leeftijdgenoten en het aanleren van schoolse vaardigheden zijn voor hen lastiger.

Question 18

Welke twee hoofdgroepen worden er bij de executieve functies onderscheiden?

Answer 18

Er zijn denkvaardigheden, en vaardigheden om gedrag te sturen of aan te passen.

Question 19

Welke zaken worden er bij de denkvaardigheden van executieve functies gekoppeld?

Answer 19

Planning, organisatie, timemanagement, werkgeheugen en metacognitie.

Question 20

En welke zaken worden er bij de vaardigheden om gedrag te sturen of aan te passen gekoppeld?

Answer 20

Reactie-inhibitie, emotieregulatie, volgehouden aandacht, taakinitiatie, flexibiliteit en doelgericht doorzettingsvermogen.

Question 21

Wat zijn de twee hoofdkenmerken van ADHD?

Answer 21

Aandachtstekort plus hyperactiviteit en impulsiviteit.

Question 22

Welke criteria zijn er bij de DSM voor aandachtstekort?

Answer 22

Weinig aandacht voor details en slordig werk; moeite om de aandacht bij taken of spelactiviteiten te houden; lijkt niet te luisteren bij aanspreken en is afwezig; aanwijzingen worden niet gevolgd; moeite met het organiseren van opdrachten en activiteiten, gaat taken met langdurige concentratie uit de weg.

Question 23

En welke criteria zijn er bij de DSM voor hyperactiviteit en impulsiviteit?

Answer 23

Beweegt onrustig; staat vaak op; rent en klimt veel; rustig spelen en ontspannende activiteiten zijn lastig; praat veel en voor z’n beurt; stoort anderen of dringt zich op.

Question 24

Wat zijn de bekendste risicofactoren bij het kind voor het ontstaan van ADHD?

Answer 24

Erfelijkheid is 80%; roken, alcoholgebruik en luchtvervuiling bij de moeder; prematuriteit en geboortecomplicaties; moeilijk temperament en slechte leefstijl op jonge leeftijd.

Question 25

Met welke drie onderdelen vindt behandeling van ADHD plaats?

Answer 25

Psycho-educatie, gedragstherapie (gedragsmodificatie en sociale vaardigheden voor het kind, oudertraining) en medicatie.

Question 26

Welke factoren in het gedrag vergroten de kans op financiële problemen?

Answer 26

Het moeilijk vinden om gedrag te sturen: administratie niet op orde, geen vaste plekken voor papieren, minder vooruit plannen.

Question 27

Naast een lage zelfcontrole, wat zijn de belangrijkste variabelen om in de schulden te komen?

Answer 27

Aandacht is gericht op de korte termijn; en positieve houding ten aanzien van geld lenen; weinig kennis over financiën; geringe sociale steun.

Question 28

Wat vormt dus de integrale aanpak van het voorkomen of oplossen van schulden?

Answer 28

Een individuele analyse wordt gemaakt, zowel op het niveau van het gedrag (post openen, uitgaven bijhouden etc.) als op de zaken die daaraan ten grondslag liggen (zoals zelfcontrole, tijdsoriëntatie of houding ten aanzien van geld lenen).

Question 29

Wat is op de korte termijn de impact van schulden?

Answer 29

Het beïnvloedt de kwaliteit van besluitvorming, creëert een tunnelvisie en zorgt ervoor dat je meer korte termijn keuzes maakt die wellicht niet goed zijn voor de langere termijn.

Question 30

Wat is de structurele impact van schulden?

Answer 30

De chronische stress van (o.a.) schulden en armoede heeft een nadelig effect op de ontwikkeling van het brein en in het bijzonder op de zogenoemde executieve functies zoals inhibitie, flexibiliteit en werkgeheugen.

Question 31

Wat is de paradox van de executieve functies?

Answer 31

Deze worden het meest ontwikkeld bij welvaart en een positieve omgeving, en vice versa. Maar wanneer je aan de onderkant van de samenleving zit en een beroep moet doen op het sociale vangnet, heb je die nu juist heel veel nodig.

Question 32

Wat betekent de dynamiek van schulden voor de vormgeving van de dienstverlening, en welk onderscheid wordt er gemaakt?

Answer 32

Als er tijdelijk geen gebruik gemaakt kan worden van de bandbreedte door stress en/of schulden dan moet er eerst gekeken worden hoe dat aangepakt kan. Is er in de jeugd geen mogelijkheid geweest om deze te ontwikkelen, dan dient eerst de focus te liggen op het alsnog ontwikkelen van de executieve functies.

Question 33

Wat zijn de sleutelbegrippen bij contextuele hulpverlening?

Answer 33

Onrechtvaardigheid, rechtvaardigheid, betrouwbaarheid en loyaliteit. Mensen willen een rechtvaardige balans hebben tussen geven en nemen: als mensen geven, ontstaat er een soort recht op ontvangen en als mensen iets niet goed gedaan hadden, zij vanuit een besef van “schuldig zijn” iets wilden doen om het goed te maken.

Question 34

Wat wordt bedoeld met relationele ethiek?

Answer 34

Een eerlijke verdeling tussen geven en nemen in menselijke verhoudingen en de rechtvaardige balans tussen verdiensten en verplichtingen.

Question 35

Welke vier dimensies bepalen de werkelijkheid volgens de contextuele hulpverlening?

Answer 35

De dimensie van de feiten (ras, sekse, lichamelijke gezondheid, financiële situatie, werkzaamheden); van de psychologie (egokracht, basisbehoeften, afweermechanismen, fantasieën, leerprocessen); van de transacties (het interpsychische, wat er tussen mensen gebeurt. Het verwijst naar communicatie- en interactiepatronen, systemen, subsystemen, rollenpatronen, macht, coalities); en van de relationele ethiek (de rechtvaardigheid van de relatie. Het verwijst naar loyaliteit, betrouwbaarheid, verantwoordelijkheid, de balans van verworven verdiensten en verschuldigd zijn binnen een relatie).

Question 36

Hoe zit het in de contextuele hulpverlening met meervoudige partijdigheid?

Answer 36

Men richt de zorg op alle personen die door de therapie of hulpverlening beïnvloed worden.

Question 37

Hoe zit het met destructief en constructief recht?

Answer 37

Het gevolg van een onbalans in het geven en ontvangen, waardoor iemand gerechtigd is om verongelijkt te zijn of negatieve patronen voort te zetten in nieuwe variaties.

Question 38

Wat houdt de roulerende rekening in?

Answer 38

De balans tussen geven en ontvangen wordt bijgehouden in het onzichtbare grootboek van wederzijdse verdiensten en deze rekening is intergenerationeel. Dat betekent: op de balans staat niet alleen wat je zelf hebt ontvangen en verdiend maar je begint met het saldo dat je van je ouders meekreeg, gaandeweg bouw je eraan verder ook in relatie met de wereld om je heen. Door een verstoorde balans tussen geven en ontvangen reageren mensen door agressie, manipulatie of zwijgen en veroorzaken zij zelf opnieuw onrecht.

Question 39

Hoe zit het met onrecht en toebedeeld onrecht?

Answer 39

Veel cliënten hebben in hun verleden een vorm van onrecht ervaren. Onrecht dat hen bewust of onbewust is aangedaan door anderen. Dit onrecht heeft gezorgd voor trauma’s. Daarnaast spreken we van toebedeeld onrecht. Dit is onrecht dat hen toevalt in het leven, zoals de dood van dierbare anderen of ziekte, handicaps, oorlogen of rampen.