Lekcja i jej przygotowanie Flashcards
Definicja lekcji
Forma pracy nauczyciela z uczniami funkcjonująca w systemie klasowo-lekcyjnym. Cechą charakterystyczną tego systemu jest istnienie względnie stałej zbiorowości, która w określonym czasie i miejscu spotyka się, by realizować jakieś zadanie (zadania) i osiągnąć wyniki dydaktyczno-wychowawcze przewidziane w programie szkolnym.
Definicja i cechy lekcji
Definicja: w systemie klasowo-lekcyjnym to podstawowa, najbardziej znana, powszechnie obowiązująca jednostka organizacyjna procesu kształcenia.
Cechy: określony czas trwania, zbiorowy charakter procesu nauczania i uczenia się, w którym biorą udział nauczyciel i uczniowie.
Cechy systemu klasowo-lekcyjnego
pracą uczniów na lekcji kieruje nauczyciel, on też ocenia postępy w nauce oraz decyduje o promowaniu lub niepromowaniu;
poszczególnych uczniów do następnej klasy;
uczniowie podzieleni są na grupy 25-30 osobowe i w tych grupach nauczyciel prowadzi zajęcia trwające 45 minut;
w grupach uczniowie są w zbliżonym wieku, na podobnym poziomie rozwoju intelektualnego;
treści kształcące ujęte są w przedmiotach;
każda lekcja poświęcona jest w zasadzie jednemu przedmiotowi (z wyjątkiem klas najniższych)
Czynniki wpływające na budowę lekcji
cel, treści nauczania, sposób opracowania materiału zgodnie z funkcją dydaktyczną, co wiąże się z wyborem określonej metody i formy pracy, planowane efekty zajęć, wiek uczniów, osobowość nauczyciela, miejsce lekcji w cyklu lekcji rola lekcji w procesie nauczania i uczenia się
Fazy lekcji
przygotowania etap podstawowy (części właściwej) etap końcowy
Część przygotowawcza lekcji
Składa się z trzech sytuacji dydaktycznych:
czynności organizacyjne, czyli kontrola obecności, przygotowanie środków (materiałów) dydaktycznych;
kontrola pracy domowej: ogólne sprawdzenie wykonania pracy pisemnej w postaci zadań, ćwiczeń, wypracowań, a następnie przedstawienie konkretnych rezultatów pracy przez jednego z uczniów;
wprowadzenie do nowego tematu.
Część podstawowa lekcji
składa się z różnej liczby sytuacji dydaktycznych, w zależności od rodzaju prowadzonej lekcji
Część końcowa lekcji
Składa się z trzech sytuacji dydaktycznych:
powtórzenie i utrwalenie
zadanie i omówienie pracy domowej
czynności porządkowe.
Teoria 7 ogniw lekcji (elementów wspólnych procesu kształcenia)
Jej twórcą jest Wincenty Okoń.
Nie wszystkie ogniwa muszą pojawiać się na każdej lekcji,
nie musi być przestrzegana kolejność pojawiania się ogniw na lekcji,
niektóre ogniwa mogą występować jednocześnie- mogą wchodzić ze sobą w jakieś związki,
ogniwa procesu kształcenia są to wyodrębnione przez Okonia momenty wspólne dla wszelkiego kształcenia.
Ogniwa lekcji wg Okonia
- Uświadomienie uczniom celów i zadań kształcenia.
- Zaznajamianie z nowym materiałem.
- Kierowanie procesem nabywania pojęć, kształtowania pojęć.
- . Kierowanie procesem (systematyzowanie i utrwalanie wiedzy) poznawania prawidłowości.
- Proces przechodzenia od teorii do praktyki oraz kształtowanie umiejętności i nawyków.
- Zajęcia praktyczno-wytwórcze w celu wytwarzania przedmiotów oraz zmian w otoczeniu.
- Sprawdzanie i ocena osiągniętych przez ucznia kompetencji.
Lekcje dzielimy ze względu na:
przyjętą metodę nauczania i strategię uczenia się funkcję dydaktyczną sposób planowania relacje w treściach nauczania sposób realizacji
Typy lekcji ze względu na przyjętą metodę nauczania i strategię uczenia się
lekcja problemowa
lekcja prowadzona metodą heurezy
lekcja oparta na metodzie zajęć praktycznych
Typy lekcji ze względu na funkcję dydaktyczną
lekcje poświęcone opracowaniu nowego materiału
lekcje poświęcone utrwaleniu wiadomości i umiejętności
lekcje poświęcone kontroli przyswojonych wiadomości i umiejętności
lekcje mieszane
Typy lekcji ze względu na sposób planowania
otwarte (projekt ogólny: działania U)
zamknięte (szczegółowo zaplanowane)
Typy lekcji ze względu na relacje w treściach nauczania
jednowątkowe (1 problem, 1 umiejętność)
wielowątkowe (integracja)
Typy lekcji ze względu na sposób realizacji
panoramiczne (syntetyczne)
analityczne (szczegółowe)
Koncepcja kształcenia wielostronnego wg Okonia (strategie uczenia się)
przyswajanie (strategia A - asocjacyjna)
odkrywanie (strategia P - problemowa)
przeżywanie (strategia E - emocjonalna)
działanie (strategia O - operacyjna)
Kategorie metod nauczania wg Okonia
informacyjne (podające)
problemowe (poszukujące)
waloryzacyjne (eksponujące)
operatywne ( oparte na działaniu)
Lekcja podająca (informacyjna)
Zetknięcie ucznia z nowymi wiadomościami.
Skojarzenie przez nauczyciela tych wiadomości z już posiadaną wiedzą.
Usystematyzowanie nowych struktur wiedzy.
Zastosowanie wiadomości w nowych sytuacjach.
Lekcja problemowa
Odczucie sytuacji problemowej. Sformułowanie i analiza problemu. Wytwarzanie pomysłów rozwiązań. Weryfikacja pomysłów. Działania zgodne z wytworzoną wiedzą w rozwiązywaniu zadań teoretycznych i praktycznych lub powrót do faz poprzednich.
Lekcja ekspozycyjna
Struktura lekcji z dominacją strategii E może obejmować: poznawanie, przeżywanie i tworzenie wartości.
Lekcja operacyjna
Lekcja z dominacją strategii O uwzględnia wszystkie ogniwa procesu kształcenia z wyraźnym eksponowaniem dwóch:
Kierowanie procesem przechodzenia od teorii do praktyki, czemu odpowiada nabywanie umiejętności i nawyków.
Zorganizowanie zajęć praktyczno-wytwórczych i odpowiednich działań praktycznych służących wytwarzaniu przedmiotów i zmian w otoczeniu.
Celem stosowania strategii operacyjnej jest kształtowanie u uczniów konkretnych umiejętności praktycznego działania.
Rodzaje cyklów lekcji
cykl lekcji o układzie liniowym (relacja wynikania)
cykl lekcji zbudowany na zasadzie koncentrycznej (kolekcji)
cykl rozproszony
Cykl o układzie liniowym
kolejne zajęcia wiąże relacja przyczynowo-skutkowa, nie da się odwrócić lub zmienić ich porządku
