Kolokwium II Flashcards
Jakie cechy diagnostyczne pozwalają odróżnić wirusy od bakterii?
Wirusy:
- bezwzględne pasożytnictwo - namnażanie tylko wewnątrz gospodarza
- małe rozmiary (20-300nm)
- 1 rodzaj kwasu nukleinowego w genomie (DNA zazwyczaj 2n lub RNA zazwyczaj 1n)
- antybiotyki nie działają (brak metabolizmu)
- obecność białka wiążącego receptor (kapsyd/osłonka)
- brak struktur typowo kom. np. rybosomów
Cechy zmienności wirusa grypy:
- Dryf genetyczny (przesunięcie Ag) - MUTACJE PUNKTOWE - powszechne i częste
- Skok Ag - WYMIANA SEGMENTÓW GENOMU - pandemie
- Rekombinacje genetyczne - np. włączanie niewirusowego RNA do genomu wirusa
Diagnostyka CMV
- Izolacja wirusa:
- materiał: mocz, popłuczyna z gardła, krew, wydz. szyjki macicy
- zakażenie hodowli komórkowych pochodzenia ludzkiego, efekt cytopatyczny po 2-3 tygodniach - Wykrywanie Ag pp65: IF
- Wykazanie wirusowego DNA: PCR
- Badanie serologiczne: ELISA, OWD
- Wykazanie wielojądrzastych komórek olbrzymich z wtrętami w: ślinie, komórkach osadu moczu, pośmiertnie w komórkach różnych narządów
Opisz wirus grypy
- Rodzina: Ortomyksowirusy
- Kuliste/owalne, jednoniciowe RNA
- 80-120 nm
- Osłonka z wypustkami HA i NA
- Białka zewnętrzne M i NP
- 8 podtypoów antygenowych HA i 10 NA
Markery w diagnostyce HBV
- Okres inkubacji - HBsAg
- Ostra choroba - HBsAg, anty HBc IgM
- Wczesna rekonwalescencja - anty HBc IgM
- Późna rekonwalescencja - anty-HBs, anty-HBc IgG
- Przewlekłe WZW B - HBsAg(+) > 6 mies.
WZW typu A (HAV)
Rodzina - Picorrnaviridae Średnica - 27 nm Kwas nukleinowy - RNA Okres wylęgania - 15-49 dni Wirus w kale, zakażenie fekalno-oralne + Zakażenie przez krew, drogą płciową: rzadko Zakażenie okołoporodowe i wertykalne - Zakażenie rodzinne + Nosicielstwo (przewlekłe) - Ryzyko przewlekłego zap, marskości, raka - Szczepionka + Występowanie w PL + Czas trwania chgoroby: - 2-3 tyg u dzieci - 3-6 mies. dorośli Przebieg choroby - dzieci do 6 r.ż. bezobjawowo (90%), rzadko żółtaczka, objawy dyspeptyczne i grypopodobne - u starszych głównie objawowe, w 70% żółtaczka
WZW typu B
Rodzina: Hepadnaviridae Średnica wirionu 42 nm Kwas nukleinowy DNA Okres wylęgania 28-160 dni Wirus w kale, zakażenie fekalno-oralne - Zakażenie drogą płciową, przez krew + Zakażenie okołoporodowe i wertykalne + Zakażenie rodzinne + Nosicielstwo (przewlekłe) + Ryzyko przewlekłego zap, marskości, raka + Szczepionka + Występowanie w PL + Czas trwania - bardzo różnie Przebieg zakażenia:
- Ostre zakażenie
- bezobjawowe - częściej niż objawowe, może wystąpić podwyższona aktywność enz. wątrobowych
- objawowe:
a) z żółtaczką - bilirubinuria, podwyższony AspAT, AlAT
b) bez żółtaczki - złe samopoczucie, brak apetytu, podwyższona aktywność enz. wątrobowych, czasem bilirubinemia, ciemne zabarwienie moczu - Utajone zakażenie
- utrzymywanie się DNA HBV w hepatocytach i czasem w surowicy krwi, ujemne HBsAg, w jądrach zakażonych komórek kowalencyjnie domknięty, kolisty DNA HBV, reaktywacja wirusa przy immunosupresji - Przewlekłe
- HBs Ag w surowicy > 6 mcy, zmiany martwiczo-zapalne, z wiekiem spada ryzyko przejścia zapalenia w zakażenie przewlekłe (noworodki 90%, dorośli 10%)
Co to jest szczepionka atenuowana i w jakich chorobach bakteryjnych jest stosowana?
Szczepionka atenuowana
- stworzona z sztucznie wyhodowanych patogenów o niskiej wirulencji z zachowaną pełną immunogennością
- patogeny są żywe, ale niezdolne do wywołania choroby
- powstają na nie przeciwciała
np. BCG - atenuowany szczep Mycobacterium bovis stosowany jako szczepionka w profilaktyce gruźlicy
- odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna, żółta gorączka
Co to jest efekt cytopatyczny
replikacja wirusa -> zahamowanie transkrypcji RNA i syntezy białek gospodarza -> toksyczny wpływ białek wirusa -> zmiany morfologiczne i degeneracyjne komórki
- całkowite zniszczenie
- niecałkowite zniszczenie
- ogniskowa degeneracja
- obrzęk
- pienista degeneracja
- syncytium
- wtręty
Metody diagnostyki Rotavirusa
a) metoda referencyjna - wykazywanie wirionów w kale (ME)
b) wykrywanie Ag w kale
- metoda immunoenzymatyczna
- aglutynacja latekstu opłaszczonego przeciwciałami
- testy immunochromatograficzne
- elektroforeza RNA w żelu poliakrylamidowym
- techniki molekularne: detekcja i typowanie G i P
Budowa HIVa
- retrowirus
- kulista budowa
- 2 jednakowe, pojedyncze (niekomplementarne) nici RNA
- białkowo-lipidowa osłonka z glikoproteinami gp41 i gp120
- enzymy: odwrotna transkryptaza, integraza, proteaza
- 2 typy: HIV-1 i HIV-2
Jakimi drogami dostają się wirusy do OUN + przykłady
- Drogą gałązek nerw. - wzdłuż nn. obwodowych - wirus wścieklizny, Herpes B, polio
- Drogą nerwu ocznego - wirus HHV
- Drogą krwionośną - po wiremii lub w komórkach krwi - pikornawirusy (makrofagi), LCM (Lymphocytic choriomeningitis), wirus świnki, CMV (limfocyty)
Białka powierzchniowe wirusa grypy
1) HA - hemaglutynina
- aglutynuje erytrocyty
- kieruje adsorbcję wirusa do receptora komórki
- warunkuje integrację z receptorem, penetrację i opłaszczanie
- czynnik wirulencji
2) NA - neuraminidaza
- hamuje nieswoiste inhibitory w otoczeniu wirusa
- upłynnia śluz degradując kwas sialowy
- udział w uwalnianiu wirusów potomnych
Powikłania po różyczce w czasie ciąży
- niska masa urodzeniowa
- zaburzenia rozwojowe (wady serca, naczyń, narządu wzroku - małoocze, zaćma; mikrocefalia, głuchota, opóźnienie rozwoju psychicznego)
- hepatosplenomegalia
- zapalenie wątroby, opon i mózgu
- później - cukrzyca, problem z tarczycą, postępujące zapalenie mózgu
profilaktyka: szczepionka atenuowana MMR
Diagnostyka wirusa grypy
- Materiał kliniczny - pobrany do 48h od objawów - wymazy z gardła, nosa, wydzielina dróg oddechowych
- Izolacja wirusa - na zarodku kurzym / hodowla kom.
- ELISA / IF - do wykrywania wirusa bezpośrednio w materiale klinicznym lub po namnożeniu (Ag)
- Wykazanie poziomu p/ciał w OZHA
- RT-PCR różnicowanie wirusów A i B, identyfikacje typów HA 1,2,3 (badanie referencyjne potwierdzające zakażenie), najdokładniejsze, wynik 1-6h
Budowa wirusów DNA
1) Wirion - pojedncza aktywna jednostka wirusa
2) Kapsyd - płaszcz białkowy, okrywa kwas nukleinowy, zbudowany z łańcuchód białkowych (kapsomerów)
3) Kwas nukleinowy - niesie info gen niezbędną do replikacji oraz koduje białka strukturalne (kapsomery) i ewentualne enzymy (np. odwrotną transkryptazę)
4) Kwas nukleinowy + kapsyd = nukleokapsyd
5) Kwas nukleinowy może być pojedynczy / podwójny
6) Opcjonalna osłonka lipidowa u wirusów uwalniających się przez pączkowanie - fragment bł. komórki gospodarza
7) 2 rodzaje symetrii przestrzennej wirusów
a) kubiczna - 20 jednakowych trójkątnych ścianek
b) helikalną - śrubowato zawinięty nukleokapsyd
Etapy replikacji wirusów w komórce gospodarza
- ADSORPCJA
- na komórce setki receptorów
- po wniknięciu wirusa kom. odporna na zakażenie innymi (interferencja) - WNIKANIE
- endocytoza - wirus wpukla się z receptorem
- fuzja - wirus traci osłonkę, wnika nukleokapsyd - ODPŁASZCZENIE
- zostaje sam kwas nukleinowy - EKLIPSA
- transkrypcja, translacja, replikacja genomu
- efekty cytopatyczne
- różne okresy trwania - DOJRZEWANIE
- tworzenie zakaźnego wirionu: NAGIE - w jądrze/cytop. INNE - przechodzą przez błonę i tworzą osłonkę - UWALNIANIE
- pączkowanie - wirusy osłonkowe
- liza komórki - wirusy nagie
Co to jest okres latencji i 3 przykłady wirusów, które przechodzą okres latencji
- mechanizm obronny wirusa
- jego genom znajduje się w postaci episomalnej lub zintegrowanej z genomem komórki
- stadium utajone - kom. dzieląc się namnaża również wirusa
- może trwać nawet dziesiątki lat
- wirus w tym czasie jest niewykrywalny i nieszkodliwy
- np papillomawirusy, herpeswirusy (EBV, HCMV, HHV3)
Sposoby przenoszenia choroby cytomegalii
a) ZAKAŻENIA EGZOGENNE
1. Kropelkowa
2. Kontakt z zakażonymi wydzielinami
3. Seksualna
4. Okołoporodowa
5. Zakażenia wrodzone
6. Mlekiem zakażonej matki
7. Jatrogenna
b) Zakażenia endogenne - reaktywacja postaci latentej
1. Okres ciąży
2. Po przeszczepie narządu
3. W wyniku wielokrotnych transfuzji
4. U osób z niedoborami immunologicznymi - np. AIDS
Objawy wścieklizny u człowieka
- Dominuje uczucie mrowienia wokół miejsca pokąsania, gorączka, ból potylicy, zmęczenie
- Możliwe halucynacje i torsje
- Widoczne mimowolne skurcze mięśni (konwulsje), ślinotok, światłowstręt, wodowstręt
- Śmierć po około 1 tyg. od wystąpienia objawów, w wyniku skurczowego stanu mięśni
Zakażenie oportunistyczne w AIDS
- endogenne zakażenie charakterystyczne dla osobników o obniżonej odporności (u czł. gł. przez AIDS), ale także wskutek immunosupresji (transplantacje) oraz przy stosowaniu antybiotyków (niszczenie flory fizjologicznej). Czynnikiem tych zakażeń są głównie patogeny uznawane do niedawna za niechorobotwórcze (np. zakażenie florą rezydentalną)
- bakteryjne powtarzające się zap. płuc
- nawracająca bakteriemia wywołana przez Salmonelle
- gruźlica
- rozsianie mykobakteriozy
- kandydozy
- zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci
- histoplazmoza pozapłucna
- kryptokokoza pozapłucna
- zakażenie HSV
- cytomegalia (poza wątrobą, śledzioną, węzłami chł.)
- PML
- nowotwory - mięsak Kaposiego, chłoniaki
Swoiste i nieswoiste sposoby zapobiegania WZW A
- uodparnianie bierne: - podanie ludzkiej gammaglobuliny - zapobieganie lub łagodzenie przebiegu zakażenia przez 3-6 miesięcy
- Szczepienie - zabity wirus
- Higiena - izolacja chorych, usuwanie nieczystości, dezynfekcje, kontrola ujęć wody
Profilaktyka swoista i nieswoista HBV
A) BIERNE - stosowanie swoistej gammaglobuliny u osób:
- Narażonych bezpośrednio na zakażenie
- Noworodków urodzonych przez matki HBsAg (+)
- Utrzymujących kontakty płciowe z zakażonym partnerem
Szczepienia
- Szczepionki rekombinowane
- noworodki, dawkowanie 0, 1, 6
- z wagą urodzeniową <2000g dawkowanie 0, 1, 2, 12
Jakie jednostki chorobowe występują przy uaktywnianiu się wirusa varicella zoster?
- Ospa wietrzna - wysypka (superinfekcja skóry), płuc, kości; powikłania OUN (ataksja móżdżkowa, zap. mózgu, opon, pop. zap. rdzenia), zapalenie płuc, stawów, trombocytopenia
- Półpasiec - reaktywacja wirusa z okolic tylnych korzeni nn. rdzenia lub czuciowych zwojów nerwowcyh - neuralgia, zapalenie opon i mózgu, półpasiec oczny i uszny, neurogenna dysfunkcja pęcherza moczowego, porażenie zwieraczy moczowych i odbytu, półpasiec uogólniony
Opis i zastosowanie metody WESTERN-BLOT
W biologii molekularnej - wykrywanie białek
- rozdzielenie zdenaturowanych białek wg. ich mas oraz niezdenaturowanych wg. ich struktury przestrzennej, za pomocą elektroforezy w żelu poliakrylamidowym. Następnie przeniesienie białek na membranę (zwykle nitrocelulozową lub PVDF). Wykrywanie białek za pomocą barwników - ponceau S, czerń amidowa, kumazyna) albo p/ciał przyłączających się do ich epitopów
Wykrywanie
- HIV
- koronawirusa: SARS
- HSV - opryszczka
- gruźlicy
- boreliozy
- larwy tasiemca uzbrojonego: wągrzyca
- choroby genetyczne np. niedokrwistość Fanconiego
Pozawątrobowe objawy WZW B (HBV)
- męczliwość, nudność, wymioty, ból brzucha, mięśni i stawów, świąd skóry, ściemnienie moczu, rozjaśnienie stolca
- z udziałem kompleksów imm.: guzkowe zap. tętnmic, KZN, w okresie prodromalnym objawy przypominające chorobę posurowiczą
Pozawątrobowe objawy HCV (WZW C)
- Zapalenie naczyń skóry
- Porfiria skórna późna
- Liszaj płaski
- Rumień wielopostaciowy
- Rumień guzowaty
- Pokrzywka
- Świąd
- Zaburzenia endokrynologiczne - choroba Hashimoto, nadczynność oraz niedoczynność tarczycy, zmiany hematologiczne - krioglobulinemia, trombocytopenia, niedokrwistość aplastyczna
- Związek mają równie KZN, neuropatia obwodowa, zapalenie stawów, utajone zaburzenia funkcji mięsni, chłoniak nieziarniczy
Sposoby przedostawania się enterowirusów do OUN, konsekwencje dla chorego
- Droga gałązek nerwowych, wzdłuż nerów obwodowych, np. Wirus wścieklizny, Herpes B, polio
- Droga nerwu ocznego np. Wirus HHV
- Droga krwionośnia - po wiremii lub w k. krwi - pikornawirusy, LCM, wirus świnki, CMV
- enterowirusy najczęstszą przyczyną aseptycznego ZOMR, mogą też wywołać zap. rdzenia i mózgu
- enterowirus typu 71 powoduje zap. rdzenia kręgowego, porażenia wiotkie, zapalnie mózgu i zespół Guillaina, Barrego
- wirus polio - poliomyelitis - zap. rogów przednich rdzenia
- hiperreaktywność ukł odp -> autoimm. uszkodzenie m. sercowego
- hipoaktywność ukł. odp. -> przewlekłe zap. mózgu
Ciała wtrętowe - w jakich chorobach wirusowych mają znaczenie diagnostyczne?
- wścieklizna
- cytomegalia
- HSV
- ospa prawdziwa
- wirus krowianki
- odra
Chorobotwórczość parwowirusów
- Erytrocytopenia
- Rumień zakaźny (wzrost temp., wysypka na twarzy - spoliczkowana), wysypka na kończynach, tułowiu, artropatia
- Przełom aplastyczny - ciężka niedokrwistość
- Przewlekła anemia
- Zakażenie płodu - obrzęk, poronienie, martwy płód, wrodzona aplazja czerwonokrwinkowa
Profilaktyka HPV
- Szczepienie ochronne
- Stały partner seksualny
- Niepalenie papierosów
- Unikanie zachowań homoseksualnych
- Stosowanie prezerwatyw
- Unikanie kontaktu fizycznego z osobami zakażonymi (uścisk rąk u osób z brodawkami)
- Noszenie obuwia ochronnego w miejscach publicznych np. na basenie
Diagnostyka różyczki
- izolacja wirusa (lub RNA) we krwi, moczu, wydzielinie dróg oddechowych, badania serologiczne IgM, IgG
Cytomegalia wrodzona
a) poronienia lub martwy płód
b) wady i objawy zakażenia wrodzonego
1. Zwapnienia wewnątrzczaszkowe
2. Mikrocefalia, wodołowie
3. Zapalenie naczyniówki i siatki oka
4. Głuchota
5. Hepatosplenomegalia
6. Śródmiąższowe zap. płuc
7. Skaza krwotoczna, małopłytkowość
8. Dystrofia wewnątrzmaciczna
9. Wcześniactwo, mała masa urodzeniowa
10. Opóźnienie rozwoju psychomotorycznego
Chorobotwórczość adenowirusów
1) Niemowlęta - nieżyt nosa, zap. gardła i jelit (biegun.)
2) Dzieci - zap. gardła, krtani, spojówek, migdałków podniebiennych, krwotoczne pęcherza moczowego
3) Dorośli - zap. spojówek, rogówki (oko stoczniowca)
4) W zaburzeniach odp. - zap. płuc, opon mózgu, uogólnione
Coxsackie A
- herpangina
- krwotoczne zap. spojówek
- biegunka niemowląt
- choroba rąk, stóp, jamy ustnej
Coxsackie B
- choroba Bornholmska
- zap. m. sercowego
- uogólnione zakażenie noworodków
- miokardiopatie
- zapalenie mózgu i rdzenia z mialgią
- martwica trzustki
- uszkodzenie szpiku
Wspólne dla Coxsackie A i B
- zachorowania gorączkowe
- zakażenia dróg oddechowych
- aseptyczne zapalenie opon i mózgu
- porażenie
- zap. wątroby
Diagnostyka cytomegalii
1) Izolacja wirusa
- materiał: mocz, popłuczyny z gardła, krew, wydzielina szyjki macicy
- zakażenie hodowli ko. poch. ludzkiego, efekt cytoatyczny po 2-3 tyg.
2) Wykrywanie Ag pp65: IF
3) Wykazanie wirusowego DNA: PCR
4) Badanie serologiczne: OWD, ELISA
5) Wykazanie wielojądrzastych komórek olbrzymich z wtrętami w ślinie, w kom. osadu moczu
PrPsc
- białko prionowe
- PrP występuje powszechnie w każdym organizmie i jest całkowicie niegroźne
- jest składnikiem otoczek komórek nerwowych oraz limfocytów
- dopiero w sytuacji, gdy zmienia ono swoją natualną konformację staje się białkiem prionowym infekcyjnym
- jest ono nierozpuszczalne, zaczyna odkładać się na neuronach i powoduje zab. pracy ukł. nerwowego
- białka te są zazwyczaj odporne na standardowe warunki sterylizacji, przez co niebezpieczeństwo zakażenia jest bardzo duże
- priony mają zdolność do zmiany naturalnej konformacji białka prionowego - PrP - do struktury priona - PrPsc (PrP scarpie)
- PrP jest wielkość 32-35 kDa, ulega w komórce całkowitej proteolizie
- PrPsc pozostaje w wielkości 27-30 kDa
-do najpowszechniejszych chorób należą: Ch. Creutzfeldta, Jakoba, Kuru, śmiertelna rodzinna bezsenność
Wirus paragrypy + chorobotwórczość
- sferyczny, 150-300 nm
- 1nRNA, niesegmentowane
- osłonka z wypuystkami (HA+NA, F (cz. fuzji odp. za penetrację))
- ostre, nieżytowe zap. GDO
- pierwotne u dzieci ciężkie zajęcie DDO,wtórnie u dorosłych łagodne zapalenie GDO
- ciężki przebieg u małych dzieci i osób z immunosupresją
Paramyxoviridae, paramyksowirusy
Wirusy
- odry
- świnki
- paragrypy 1,2,3,4
- ch. Newcastle
- RSV
- metapneumovirus
Jakimi drogami może się do organizmu dostać wirus KZM
- ukłucie przez zakażonego kleszcza
- drogą pokarmową w wyniki spożycia niegotowanego mleka zakażonych zwierząt
ukłucie -> namnożenie w skórze i węzłach -> dostanie się do krwi -> zakażenie komórek różnych narządów -> eliminacja wirusów -> wtórna wiremia w kom. śródbłonka naczyń krwionośnych mózgu, neuronach i kom. glejowych
